Europese leiders krabden zich onlangs achter de oren na een onverwachte ontboezeming van hun bondgenoot George W. Bush. Hij gaf doodleuk toe dat CIA al jaren mensen ontvoert om ze in geheime gevangenissen aan de tand te voelen over vermeende banden met Al-Qaeda. Dit riep ´irritatie en zorg´ op bij premier Balkenende. Ook minister Bot vond het ´jammer´. Eerder hadden zij zich laten afschepen door schimmige geruststellingen van Condoleeza Rice dat de VS niet martelt.
De verraste reactie van de bewindspersonen is verbazingwekkend. De Amerikanen hebben het bestaan van het rendition-programma weliswaar niet eerder bevestigd, maar ook nooit ontkend. Toch sloegen Bot en Balkenende alarmsignalen van het Europees Parlement, de Raad van Europa en NGO´s over CIA-vluchten in de wind en zagen zij, samen met de meerderheid van de Tweede Kamer, geen reden om een nationaal onderzoek in te stellen.
De bekentenis van Bush was geen mea culpa. Integendeel. Hij vond het ontvoeren en in het geheim vasthouden van mensen zonder vorm van proces volledig te rechtvaardigen in het kader van de oorlog tegen het terrorisme. Voorlopig maakt hij geen aanstalten om de illegale praktijken te beëindigen.
Kathalijne Buitenweg, europarlementariër voor GroenLinks en lid van de tijdelijke commissie die CIA-activiteiten in Europa onderzoekt, vindt dat Nederland in navolging van andere EU-landen nu toch echt een onderzoek moet instellen. "Uit vluchtgegevens blijkt dat CIA-vliegtuigen ook Nederlandse luchthavens hebben aangedaan. Heeft Nederland alles gedaan om zich ervan te vergewissen dat daar aan boord geen gevangenen waren? En hoe voorkomen we dat Nederland in de toekomst zich laat lenen voor dergelijke renditions?"
De tijdelijke commissie van het Europees Parlement zet haar werk in ieder geval door, want er zijn nog veel open vragen. De belangrijkste daarvan is of er ook in Europa geheime CIA-cellen (hebben) bestaan. De komende twee maanden reizen leden van de commissie af naar Polen en Roemenië, waar CIA-gevangenen clandestien zouden zijn vastgehouden. Beide landen hebben dit vooralsnog tegengesproken. Het uiteindelijke verslag van de commissie wordt eind dit jaar verwacht.