Ruim de helft van de Europese consumenten heeft geen vertrouwen in genetisch gemodificeerd voedsel. Nog meer Europeanen willen zelf kunnen bepalen of ze levensmiddelen kopen waarin genetisch gemodificeerde materialen zijn verwerkt. De Europese Unie stelt daarom binnenkort de etikettering van gen-voedsel verplicht. Uit ergernis daarover dreigt de Amerikaanse regering met een handelsoorlog. Die oorlog zal ze verliezen.

In 1998 stopte de Europese Unie met het toelaten van nieuwe, genetisch gemodificeerde gewassen en voedingsmiddelen. Vanwege twijfels over de gevolgen voor de menselijke gezondheid en voor de natuur, eisten zeven van de vijftien lidstaten scherpere regels. Omdat deze regels nog niet van kracht zijn, geldt al bijna vijf jaar een moratorium op gen-producten.

Het moratorium zal niet worden opgeheven voordat alle genetisch gemodificeerde producten geëtiketteerd worden. Het Europees Parlement zal begin juli instemmen met een scherpe etiketteringswet. Ook de milieuministers van de lidstaten zijn daar voorstander van. In de toekomst zal op de verpakking van alle levensmiddelen te lezen zijn of er gen-producten in zijn verwerkt.

Multinationals als Dupont, Novartis en Monsanto zijn fel tegen deze Europese wetgeving. Zij vormden in de jaren negentig de aanjagers van genetisch gemodificeerde gewassen. Nu zien zij, door de vrije keuze die de EU haar consumenten wil bieden, hun kansen op de Europese markt verschrompelen.

In de Verenigde Staten en Argentinië is genetische modificatie een algemeen geaccepteerd verschijnsel. Inmiddels wordt driekwart van de Amerikaanse soja en eenderde van de maïs geproduceerd met gen-techniek. Gevolg is wel dat de Amerikaanse soja-export naar de EU gehalveerd is. Dat verklaart waarom de regering-Bush tekeer gaat tegen de Europese regelgeving. Onlangs maakte zij bekend een klacht in te dienen bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Volgens de VS, gesteund door Canada, Nieuw-Zeeland en Australië, maakt de EU zich schuldig aan oneerlijke concurrentie door Amerikaanse gen-producten te verbieden of de invoer te bemoeilijken.

Washington speelt hoog spel. De Amerikaanse regering gaat zo ver dat zij Europa verwijt de oplossing van het wereldvoedselvraagstuk in de weg te staan. Dat is onzin. Het gebruik van genetisch gemodificeerd zaaigoed, waarop patenten rusten, is voor boeren in ontwikkelingslanden te duur. Bovendien is honger vooral een verdelingsvraagstuk. Van de ondervoede kinderen leeft viervijfde in ontwikkelingslanden met een voedseloverschot.

Washington meet met dubbele maten. In de strijd tegen bio-terrorisme verlangen de VS dat de herkomst van alle geïmporteerde producten en grondstoffen is na te gaan. Precies wat de EU wil voor gen-producten. En daar zijn de VS dan weer tegen.

Washington schiet zichzelf ook in de voet. Als de Amerikanen niet op hoge poten naar de WTO waren gestapt, was het Europese moratorium waarschijnlijk in alle stilte opgeheven, na inwerkingtreding van de etiketteringsplicht. Nu ligt zo’n stap veel gevoeliger voor de zeven lidstaten die het moratorium hebben afgedwongen.

Deze landen, waar Nederland helaas niet toe behoort, kunnen zich bijvoorbeeld beroepen op de onopgeloste problemen van gen-gewassen, zoals het risico van kruisbestuiving. Hoe kan een gen-vrije voedselketen behouden blijven, als stuifmeel van een veld met gen-gewassen over kan waaien naar een biologische akker? Het vermijden van dit soort 'ongelukken' vergt ingrijpende regelgeving. Sommige soorten stuifmeel 'springen' over honderden kilometers. Daar kan geen bufferzone tegenop, zeker niet in het dichtbevolkte Europa. Afzien van regelgeving vergroot het risico dat kruisbestuiving door gen-gewassen leidt tot genetische veranderingen in andere gewassen. Dat is ondubbelzinnig aangetoond in Mexico, waar onderzoekers vorig jaar tarwe-genen aantroffen in de maïsplanten op een akker. Mexico heeft nota bene in 1998 een officieel verbod op gen-gewassen ingevoerd.

Ook als de EU haar moratorium opheft, is er voor de VS nog niet veel gewonnen. Supermarkten zullen merken dat veel consumenten geen knutselvoedsel believen. Zij zullen van hun leveranciers gaan eisen dat deze afzien van genetische modificatie. In Nederland is ’s lands grootste kruidenier daarmee al begonnen. Zo verandert het politieke moratorium in een praktisch moratorium, gebaseerd op de verwerping van gen-voedsel door veel consumenten. Die consumenten willen niet dat Washington bepaalt wat wij eten. Dat maken we zelf wel uit.