Bent u HIV-patiënt? Neem Kaletra en u krijgt weer mooie sterke armspieren. Dit soort reclames krijgen de TV-kijkers in de Verenigde Staten regelmatig voorgeschoteld. Ook voor medicijnen die alleen op doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn mag er geadverteerd worden. En die reclames missen hun effect niet. In de VS is de verkoop van medicijnen de afgelopen 5 jaar fors toegenomen. Dat is geen navolgenswaardig voorbeeld. De Europese Unie moet het verbod op reclame voor receptmedicijnen handhaven.
De enorme toename van de medicijnenverkoop in de VS is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan direct-to-consumer reclame. Veel patiënten zeuren net zo lang bij hun dokter totdat ze krijgen waarom ze vragen. De stijging in het medicijnengebruik, met zo'n tachtig procent in de afgelopen vijf jaar, betekent allerminst dat de Amerikanen ook tachtig procent gezonder zijn geworden. Wel beslaat de gezondheidszorg inmiddels maar liefst veertien procent van het BNP. Dat is veel meer dan in Europa. En dat terwijl veertig miljoen Amerikanen niet eens een ziektekostenverzekering hebben.
In Europa is reclame voor receptgeneesmiddelen niet toegestaan. Maar de farmaceutische industrie heeft effectief gelobbyd bij de Europese Commissie. De Eurocommissarissen Liikanen (Industrie) en Byrne (Volksgezondheid) hebben nu een wetsvoorstel ingediend om receptreclame toe te staan. Zij willen in de komende vijf jaar, bij wijze van proef, commerciële informatie op ons loslaten over geneesmiddelen tegen aids, astma en suikerziekte.
De farmaceutische industrie stelt dat patiënten inmiddels mondig genoeg zijn, en de Commissie zegt het haar na. Maar hoe mondig ze ook zijn, patiënten noch patiëntenverenigingen hebben gevraagd om dit voorstel, zo moest de Commissie onlangs toegeven. De lobby van de farmaceutische industrie lijkt eerder ingegeven door het feit dat zij er steeds minder in slaagt om nieuwe, effectieve geneesmiddelen te ontwikkelen. Reclame maken is dan een alternatieve manier om omzet en winst te verhogen.
Het is beter om de miljarden die met reclame gemoeid zijn, te besteden aan onderzoek. Met name naar tropisch ziekten. Er zijn de laatste jaren nauwelijks nieuwe geneesmiddelen voor tropische ziekten op de markt gekomen, terwijl die wel in een enorme behoefte zouden voorzien.
Het verzet van de Groenen in het Europees Parlement tegen receptreclame krijgt steun van de sociaal-democratische fractie. De christen-democraten daarentegen zullen in grote meerderheid het Commissievoorstel volgen. Dat betekent dat de stemmen van de liberale fractie, met de Europarlementariërs van VVD en D66, wel eens de doorslag kunnen geven. In Nederland is minister Borst (ook D66) tegen receptreclame. Zij (of haar opvolger) zal met de veertien andere EU-ministers van Volksgezondheid moeten reageren op de stellingname van het Europees Parlement. Uiteindelijk moeten de Raad van Ministers en het EP het eens zien te worden over de definitieve wetstekst.
In dit ongetwijfeld taaie onderhandelingsproces, waarover ik zal berichten op mijn website www.xs4all.nl/~aderoo, zullen ook belangrijke besluiten vallen over andere onderwerpen. Bijvoorbeeld over generieke medicijnen. Dat zijn geneesmiddelen die dezelfde actieve bestanddelen hebben als nieuwe medicijnen, maar ruwweg de helft goedkoper zijn. Want als het patent op een nieuw medicijn verlopen is, kunnen andere producenten dit geneesmiddel namaken. Er valt veel voor te zeggen om de termijn waarop dergelijke concurrentie mogelijk wordt te verkorten. Als generieke medicijnen eerder op de markt komen, houden verzekeraars, patiënten en overheden geld over dat aan andere (gezondheids)doelen besteed kan worden.
Alexander de Roo (GroenLinks) is vice-voorzitter van de commissie milieu, volksgezondheid en consumentenzaken in het Europees Parlement