Wie kritisch staat tegenover de Europese Unie, doet er goed aan 1 juni vóór de Europese Grondwet te stemmen, meent Kathalijne Buitenweg. Die Grondwet geeft 'Brussel' geen nieuwe bevoegdheden, maar zorgt ervoor dat we haar bestaande bevoegdheden beter kunnen controleren. - Juist critici moeten vóór Grondwet stemmen.
De Grondwet schept een Europese superstaat, roepen Geert Wilders en Jan Marijnissen in koor. Vervolgens komen ze steevast met de verkeerde voorbeelden. Zoals abortus, euthanasie en het homohuwelijk.
Daar gaat Brussel helemaal niet over. Misdaadbestrijding is wel een typische EU-taak: criminelen en terroristen houden zich immers niet aan landsgrenzen. Maar de Grondwet legt vast dat de EU zich alleen met ’bijzonder zware criminaliteit met een grensoverschrijdende dimensie’ mag bezighouden. De verkoop van een paar grammetjes wiet per klant in coffeeshops valt daar niet onder.
Ook over onderwerpen als sociale zekerheid, onderwijs, gezondheidszorg, volkshuisvesting, cultuur en de veiligheid op straat blijft Nederland zelf beslissen.
De Europese Grondwet bakent nationale en Europese bevoegdheden scherper af.
Nieuwe bevoegdheden krijgt de EU alleen als alle lidstaten daarmee instemmen. Ook dat staat duidelijk in de Grondwet. Het is merkwaardig dat degenen die waarschuwen voor een Europese superstaat tegelijkertijd klagen dat de EU te weinig macht heeft. ’Stierenvechten mag gewoon door blijven gaan’, pruilt bijvoorbeeld het nee-kamp. Nogal wiedes. De EU is niet bevoegd om ’culturele tradities’ te verbieden en dat blijft zo zolang de Spanjaarden vinden dat de corrida hun zaak is. Op dezelfde manier kan Nederland tegenhouden dat de EU zich met onze abortus- of euthanasiewet bemoeit. Hoezo superstaat?
Tegen het misselijke stierenvechten kan Brussel helaas niets ondernemen, tegen de bio-industrie des te meer, indien de Grondwet wordt goedgekeurd. Deze erkent dat dieren ’wezens met gevoel’ zijn. Zij verplicht de Europese instellingen om op beleidsterreinen als landbouw en vervoer ’ten volle rekening te houden met het welzijn van dieren’.
Dat werd tijd, want de EU subsidieert nog te vaak dierenleed. Het Europees Parlement kan een diervriendelijker landbouwbeleid afdwingen, omdat het eindelijk controle krijgt over de landbouwwetten en -begroting. Ook dierenbeschermers en andere actievoerders krijgen een nieuw instrument in handen om de Europese instellingen onder druk te zetten: het burgerinitiatief. Eén miljoen handtekeningen volstaan om een wetsvoorstel op de Brusselse agenda te zetten.
De Grondwet biedt nog meer democratische vooruitgang. Minder achterkamertjespolitiek bijvoorbeeld. Alle Europese wetten moeten voortaan in het openbaar worden gemaakt. Daardoor kunnen burgers, journalisten en nationale parlementen beter controleren of het spel eerlijk gespeeld wordt.
De Grondwet geeft burgers en volksvertegenwoordigers veel meer mogelijkheden om fout beleid te corrigeren en goed beleid af te dwingen. Daarom is een kritische partij als GroenLinks, die tegen de verdragen van Maastricht en Amsterdam stemde, vóór deze Grondwet.
Als milieu- en vredespartij beseft GroenLinks terdege dat Europa onmisbaar is voor het oplossen van grensoverschrijdende problemen. Neem de luchtvervuiling, waardoor elk jaar duizenden Nederlanders vroegtijdig sterven. De vuile lucht boven Nederland komt voor tweederde uit onze buurlanden. We zijn dus gebaat bij Europese normen voor schone lucht. Die dwingen niet alleen het kabinet-Balkenende, maar ook onze buurlanden, om maatregelen te nemen.
Sommige Nederlanders zijn verbaasd dat zulke Europese wetten boven nationale wetten gaan. Maar dat is al veertig jaar zo. Het staat zelfs in de Nederlandse Grondwet. Een stem tegen de Europese Grondwet doet daar niets aan af. En hoe zouden we een probleem als luchtvervuiling kunnen oplossen, als elke regering of elk gemeentebestuur de Europese afspraken naast zich neer kan leggen?
De Grondwet verplicht de EU niet alleen het milieu en de gezondheid van haar eigen burgers te beschermen, maar ook om meer te doen tegen armoede en conflicten elders in de wereld. Dankzij de nieuwe Europese minister van Buitenlandse Zaken zal de EU vaker met één stem spreken op het wereldtoneel. Dat is van groot belang om weerwerk te bieden aan de eigengereide spierballenpolitiek van Bush. In z’n eentje kan Nederland dat niet. Zeven op de tien Nederlanders willen dat de EU een tegenwicht gaat vormen tegen de Verenigde Staten, zo bleek onlangs uit een NIPO-enquête. Wie op 1 juni vóór de Europese Grondwet stemt, maakt effectief verzet tegen de Amerikaanse alleenheerschappij mogelijk.
Kathalijne Buitenweg is europarlementariër voor GroenLinks. Op 25 mei neemt zij deel aan het debat over de Europese Grondwet dat Tumult organiseert in het Louis Hartlooper Complex, Tolsteegbrug 1, Utrecht. Aanvang 20.00 uur. Zie ook www.tumultdebat.nl . Zaterdag 28 mei van 14.00 tot 17.00 vindt in de bibliotheek een Grondwet-inloopmiddag plaats met debat, spel, infomarkt en referendumwijzers.