Nog een paar dagen en dan zit u collectief op de stoel van de politicus. 'Ja, maar' of 'nee, tenzij' is geen optie bij het nationaal referendum over de Europese Grondwet. U moet hom of kuit geven: voor of tegen. Ofwel: verbeteren we Europa of laten we het zo? GroenLinks kiest voor eerste. Hier nog een laatste maal de redenen waarom GroenLinks voor is.
Kortweg is GroenLinks voor de Europese Grondwet omdat die de democratie versterkt, goed is voor het milieu en voor een beter Europees buitenlands beleid zorgt. Een beter Europa is nodig om grensoverschrijdende problemen aan te pakken.
Een goed voorbeeld van de noodzaak van Europese samenwerking is luchtvervuiling. De lucht in Europa wordt steeds viezer. Nederland is één van de meest vervuilde landen van Europa. Dat is erg ongezond. Steeds meer kinderen hebben last van hun luchtwegen. Duizenden mensen leven korter door de vieze lucht.
EU-normen dwingen onze regering nu al om te zorgen voor schonere lucht. Dezelfde regels gelden gelukkig ook voor andere landen. Dat is belangrijk, omdat vuile lucht ook overwaait uit België, Engeland en Duitsland. In de Grondwet wordt de cruciale rol van Europa bij het aanpakken van milieuproblemen onderkend. Iedereen krijgt het recht op bescherming tegen milieuvervuiling. Dat is een sterk wapen tegen het lakse milieu-beleid van de Nederlandse regering. Zij kan de EU-normen voor schone lucht niet langer aan haar laars lappen.
De Grondwet verplicht landen bovendien meer te doen aan energiebesparing en de ontwikkeling van duurzame energie. Ook dieren worden beter van de Grondwet. Dieren zijn wezens met gevoel, zo stelt de Europese Grondwet. De EU krijgt de plicht rekening te houden met het welzijn van dieren. Ook krijgt het Europees Parlement zeggenschap over de landbouwbegroting. Dit schept nieuwe kansen voor GroenLinks om misstanden zoals de bio-industrie en beestachtig lange veetransporten te bestrijden. De Grondwet maakt Europa dus ‘groener’ en diervriendelijker.
De Amerikaanse oorlogspolitiek domineert de wereld. Het is hoog tijd dat Europa daar meer tegenover stelt. Het machtige Amerika heeft tegenwicht nodig. Daarom moet Europa zich sterker opstellen in de wereldpolitiek. Dat kan alleen als Europa beter samenwerkt. De Grondwet introduceert een Europese minister van Buitenlandse Zaken. Die zal namens Europa het woord voeren in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Zo kan Europa beter weerwerk bieden aan de VS.
Europa moet werken aan een veiliger wereld, zo stelt de Grondwet. Maar gelukkig wel op een meer vreedzame manier dan de Amerikanen. Voor unilaterale, preventieve aanvallen à la Bush in Irak mag Europa haar militaire macht nooit gebruiken. De Grondwet verplicht de Europese instellingen tot “strikte eerbiediging en ontwikkeling van het internationaal recht”. Diplomatie, ontwikkelingshulp en eerlijke handel staan voorop. Militaire middelen mag de EU alleen inzetten als de Verenigde Naties erom vragen. Het voorkomen van conflicten wordt de kerntaak van Europees buitenlands beleid.
Eén ander groot winstpunt van deze Europese Grondwet – daar zijn de voor- en tegenstanders het over eens - is dat het de spelregels in Brussel een stuk democratischer en transparanter maakt. De Raad van Ministers (dat zijn alle ministers van justitie als het over asiel gaat, de milieuministers als het om bijvoorbeeld luchtvervuiling gaat etc.) wordt verplicht om in het openbaar te vergaderen over nieuwe wetten. Het bekonkelen van wetten door die nationale ministers achter gesloten deuren - zonder dat de Tweede Kamer of het Europees Parlement er iets over kan zeggen - is met de Grondwet dus verleden tijd. Europese wetten worden voortaan in het openbaar gemaakt, zodat we die beter kunnen controleren. Het Europees Parlement krijgt een beslissende stem bij zaken als grensoverschrijdende misdaadbestrijding en landbouw. Dat is goed voor de democratie, maar ook voor mens en milieu. Het parlement is eigenlijk altijd groener en socialer gebleken dan de regeringsleiders.
De Grondwet geeft burgers bovendien het recht om zelf een wetsvoorstel op de Europese agenda te zetten. Een miljoen burgers kunnen samen afdwingen dat de EU hun voorstel in behandeling neemt. De Grondwet zorgt voor een betere bescherming van de grondrechten van burgers: het recht op sociale zekerheid en privacy, het verbod op discriminatie. Je kunt voortaan naar de rechter als deze rechten worden geschonden. De Grondwet stelt tenslotte voor het eerst duidelijke grenzen aan de marktwerking. Onderwijs en gezondheidszorg mogen niet aan de markt worden uitgeleverd. Volgens de Grondwet is de overheid verantwoordelijk voor deze publieke voorzieningen.
Dat zijn voor GroenLinks de belangrijkste redenen vóór deze Grondwet. Maar GroenLinks was toch altijd kritisch over het functioneren van de Europese Unie? Dat blijft zo. Juist omdat er veel schort aan het huidige Europa, zijn we voor de nieuwe Grondwet. Die biedt meer kansen voor groene en progressieve politiek. Maar woensdag 1 juni bent u de politicus. Dan is de keuze aan u. En wat de uitslag van het referendum ook is, geniet van die historische dag op het pluche.