Minister Verdonk en haar Europese collega’s willen de prijzen voor Europese visa verhogen. Een averechtse maatregel, vindt Kathalijne Buitenweg.
Donderdag buigen de Europese ministers van vreemdelingenzaken zich over de visumpolitiek van de Europese Unie. Op tafel ligt een Frans voorstel om de prijs van het kortdurende visum te verhogen. Dit zogenaamde ‘Schengenvisum’ stelt burgers van niet-EU-landen in staat om maximaal drie maanden op Europees grondgebied te verblijven en te reizen. De Franse regering vindt dat het Schengenvisum 60 euro moet gaan kosten, omdat de huidige prijs – 35 euro – niet kostendekkend is. De meeste regeringen, ook de Nederlandse, lijken het voorstel van Frankrijk te steunen.
De prijsverhoging lijkt bescheiden, maar de landen waarvoor de visumplicht geldt zijn een stuk armer dan de EU-landen. Bovendien maken aspirant-reizigers veel extra kosten vooraleer hun een visum wordt toegekend. Zij moeten minstens eenmaal de tocht naar een Europees consulaat maken, verzekeringen afsluiten en tal van documenten verkrijgen om te bewijzen dat zij een legitiem reisdoel hebben. Zo kost een visum al gauw een maandloon of meer voor een Wit-Rus, een Bosniër of een Libanees. Daar komt de ergernis over lange wachtrijen en bureaucratische pesterijen nog bij. Een hogere visumprijs zal juist reizigers met eerbare motieven ontmoedigen. Zij zal degenen die naar Europa willen voor misdaad of illegale arbeid aanmoedigen om clandestien de grens over te steken. Mensensmokkelaars spinnen daar garen bij. Dat moeten Verdonk c.s. niet willen.
Achter het streven naar kostendekkende visa schuilt de veronderstelling dat alleen de vreemdeling belang heeft bij zijn of haar komst naar Europa. Die veronderstelling rammelt. Toeristen brengen geld in het laatje. Zakenlieden sluiten deals tot wederzijds profijt. Wetenschappers nemen deel aan congressen waar kennis wordt uitgewisseld. Bovenal kunnen deze bezoekers in Europa proeven van politieke en maatschappelijke vrijheden die zij thuis vaak ontberen. Zij zien hier dat kritiek op machthebbers, gelijke rechten voor vrouwen en tolerantie voor seksuele minderheden een samenleving niet zwakker, maar sterker maken. De verbreiding van dit democratische model, met al haar onvolkomenheden en nationale verschillen, is een Europees belang. Onze veiligheid hangt ervan af. Goede buren bieden meer bescherming dan hoge grenshekken.
Hoe kunnen Wit-Russen ontdekken dat hun land geen heilstaat is, als we hen opsluiten met de dictator Loekasjenko en zijn propagandamachine? Hoe moeten de inwoners van de Westelijke Balkan geloven dat etnische verzoening en corruptiebestrijding hun land dichter bij het EU-lidmaatschap brengen, als de visumbarrière almaar hoger wordt? Met het bemoeilijken van grensoverschrijdende contacten verzwakt de EU in haar buurlanden juist de hervormingsgezinde krachten die zij zegt te ondersteunen.
Hogere visumprijzen passen goed in het rechtse verhaal waarmee Roestvrije Rita het leiderschap van de VVD wil veroveren. Maar het is toch echt een averechtse maatregel.