Het Europese systeem van emissierechten voor kooldioxide is geen bedreiging voor de industrie, maar een kans voor bedrijven die schoon produceren. Dat geldt ook voor de naftakraker die Sabic wil bouwen bij Geleen. Een voorkeursbehandeling voor Sabic is onwenselijk.
“Wij verwelkomen investeringen, zoals de nieuwe naftakraker van Sabic. Die zijn goed voor de werkgelegenheid. Maar we verwachten van onze industrie dat zij zo schoon mogelijk produceert. De naftakraker komt, net als elke nieuwe fabriek, in aanmerking voor gratis emissierechten, maar die zijn niet onbeperkt. Voor de verdeling bestaan regels. Of Sabic genoeg heeft aan de toegedeelde emissierechten hangt van haarzelf af. Hoe schoner de naftakraker produceert, hoe minder emissierechten Sabic moet bijkopen. Het is zelfs mogelijk dat Sabic emissierechten overhoudt. Die kan het bedrijf verkopen. Zo wordt energiebesparing beloond. Zo leveren wij in Europa onze bijdrage aan de strijd tegen klimaatverandering.”
Met deze woorden had de Nederlandse regering moeten reageren op het verzoek van Sabic, de provincie Limburg en de Tweede Kamer om duidelijkheid over de emissierechten voor de nieuwe naftakraker die Sabic overweegt te bouwen op het industrieterrein Chemelot bij Geleen. Maar de reactie van minister Brinkhorst en staatssecretaris Van Geel was helaas eerder kruiperig dan zelfbewust. Om Sabic over de streep te trekken, heeft Van Geel geprobeerd om kraakinstallaties uit te zonderen van de Europese emissiehandel. Daar lijkt de Europese Commissie een stokje voor te hebben gestoken. Terecht, want zulke uitzonderingen maken de emissiehandel minder effectief en minder rechtvaardig. Brinkhorst heeft eind april wel een intentieverklaring getekend met Sabic. De tekst hiervan wordt geheimgehouden. Het blijft dus onduidelijk of Sabic een voorkeursbehandeling krijgt wanneer later dit jaar de emissierechten voor de jaren 2008 tot en met 2012 worden verdeeld. Hopelijk heeft Brinkhorst geen beloften gedaan die hij niet kan waarmaken. Want de verdeling van emissierechten, inclusief het reservepotje voor nieuwe fabrieken zoals de naftakraker, moet door de Europese Commissie worden goedgekeurd. Als Sabic te ruim bedeeld wordt, kan milieucommissaris Dimas daar een streep door zetten. Ook is het mogelijk dat andere bedrijven bij mededingingscommissaris Kroes een klacht indienen over concurrentievervalsing.
Een voorkeursbehandeling voor Sabic zou extra wrang zijn omdat het een Saoedisch staatsbedrijf is. Saoedi-Arabië is een van de landen die zich van meet af aan verzet hebben tegen internationale klimaatafspraken. Het land vreest dat het minder olie kan exporteren als industrielanden het gebruik van fossiele brandstoffen terugdringen. Een kortzichtige houding, want ook Saoedi-Arabië ondervindt de gevolgen van klimaatverandering. Die gevolgen worden wereldwijd voelbaar. Onlangs nog werd bekend dat de ijsbeer een bedreigde diersoort is geworden. Zijn leefgebied, het Noordpoolijs, smelt weg. In Nederland zullen we grote inspanningen moeten leveren om droge voeten te houden nu de zeespiegel stijgt en de schommelingen in het rivierwaterpeil toenemen.
Om de klimaatverandering binnen de perken te houden, is sinds vorig jaar het Kyoto Protocol van kracht. Daarin verplichten de meeste industrielanden zich om de uitstoot van broeikasgassen zoals kooldioxide terug te dringen. Met de emissiehandel
geeft de Europese Unie invulling aan de Kyoto-afspraken. Voor twaalfduizend grote bedrijven geldt een emissieplafond, dat in de komende jaren geleidelijk zal dalen. Een bedrijf mag zijn plafond alleen overschrijden als het extra emissierechten koopt van een bedrijf dat onder zijn plafond is gebleven. Zo krijgt vervuiling een prijs en wordt energiebesparing bevorderd.
De Europese emissiehandel kent nog kinderziekten, maar niettemin wordt er in de Verenigde Staten met interesse naar gekeken. Daar groeit het besef dat actie tegen klimaatverandering onafwendbaar is. Acht noordoostelijke deelstaten hebben al een emissiehandelssysteem opgezet en in het Congres groeit de steun voor een landelijke aanpak. Cruciaal is dat de voorstanders van emissiehandel erkennen dat een (dalende) limiet aan de uitstoot van broeikasgassen noodzakelijk is. Daarmee breken zij met het beleid van president Bush. Die wijst het internationale Kyoto Protocol af juist omdat het een verplichting tot uitstootvermindering bevat. De kans is reëel dat we, wanneer Bush begin 2009 uit het Witte Huis vertrekt, met de VS wél zaken kunnen doen over klimaatbeleid. Daarmee stijgt ook de kans dat landen als China en India een plafond aan hun uitstoot zullen aanvaarden.
Gezien haar mondiale voorbeeldfunctie mág de Europese emissiehandel niet mislukken. Zeker niet door toedoen van Saoedische oliesjeiks. Daarom heb ik een suggestie voor de straatnaamcommissie in Sittard-Geleen: doop de weg naar de nieuwe naftakraker ‘IJsbeerweg’. Dan onthouden waarom we het doen, die ingewikkelde emissiehandel.