Europa moet zich voorbereiden op concrete en omvangrijke hulp bij de terugtrekking van Israël uit de Gazastrook. Deze oproep deed GroenLinks europarlementariër Joost Lagendijk deze week in een debat met EU buitenlandvertegenwoordiger Javier Solana.

bijdrage tijdens debat

Een ontruiming zonder geweld en een succesvolle overdracht van bevoegdheden door Israel aan de Palestijnen zou het begin van een blijvende oplossing van het Midden-Oostenconflict betekenen.

Lichtpuntjes
Tijdens het debat woensdag 26 januari in het Europees Parlement over de situatie in het Midden-Oosten zei Lagendijk voor het eerst sinds jaren lichtpuntjes te zien. De democratisch verlopen verkiezing van Mahmud Abbas tot President van de Palestijnse Autoriteit is daar één van. Evenals de toekomstige terugtrekking van Israël uit de Gazastrook. Dat wil zeggen, mits de internationale gemeenschap en in het bijzonder EU zich met vereende krachten ervoor inzetten om er een succes van te maken.

Voorwaarden
Lagendijk wees erop dat de EU de voorwaarden die de regeringsleiders eerder aan het terugtrekkingsplan verbonden niet uit het oog mag verliezen. Namelijk dat de terugtrekking geen op zichzelf staande actie is, maar in het kader van de zogenaamde 'roadmap' voor het Midden-Oosten wordt uitgevoerd, en dus een eerste stap op weg naar de creatie van twee onafhankelijke staten moet zijn. Verder moeten de nederzettingen niet eenvoudigweg verplaatst worden van Gaza naar de Westelijke Jordaanoever en moet Israël zijn volle medewerking verlenen aan de overdracht van bevoegdheden aan de Palestijnse autoriteiten en meewerken aan de wederopbouw.

Orde bewaren
Het is nu tijd, aldus Lagendijk tijdens het debat waarbij naast Javier Solana ook de Commissaris voor Buitenlandse Zaken Ferrero-Waldner aanwezig was, dat de EU met meer dan mooie woorden komt. Concrete stappen ter voorbereiding van het "post-Israël" in Gaza zijn nu meer dan nodig. Dat wil zeggen het vrijmaken van geld voor de reconstructie maar ook eventueel het bereidstellen van een bitter nodige politiemacht die de Palestijnse Autoriteit zou kunnen bijstaan om de orde te bewaren.

Westelijke Jordaanoever
Zowel Javier Solana als Commissaris Ferrero-Waldner gaven Lagendijk gelijk dat de EU de nu geboden kans op een doorbraak in het Midden-Oosten niet mag laten varen. In de verschillende Europese instanties is men ook druk aan het plannen maken. Zo werkt Solana aan een plan voor concrete stappen op het gebied van veiligheid, hervormingen, democratisering en economische reconstructie in de Palestijnse gebieden. Een uitwerking hiervan, vergezeld van een gulle financiële bijstand, zou daadwerkelijk de Israëlische terugtrekking uit Gaza tot een succes kunnen maken. Een succes dat de Israëli's het vertrouwen en de Palestijnen het zelfvertrouwen zou geven die nodig zijn om ook op de Westelijke Jordaanoever tot een duurzame oplossing te komen.

Links

- dossier Midden-Oosten

Bijdrage van Joost Lagendijk namens de Groenen/EVA-fractie aan plenair debat woensdag 26 januari 2005 in het Europees Parlement:

Voorzitter, laat ik beginnen met het uitspreken van mijn waardering voor de energie, de tijd en de betrokkenheid die de Hoge Vertegenwoordiger de afgelopen jaren heeft gestoken in het brandend houden van een vuurtje. Een heel klein vuurtje van hoop, hoop dat er ondanks alle tegenslagen toch een oplossing gevonden zou kunnen worden in het Midden-Oosten, in het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Want laten we eerlijk wezen, we hebben hier de afgelopen jaren heel wat debatten gehad, er zijn heel wat resoluties aangenomen vol van goede intenties, maar eerlijk gezegd denk ik dat er veel mensen waren - en ik hoorde daar zelf ook toe - die dachten: dit wordt nooit wat, dit is een uitzichtloze zaak, hiervoor vinden we nooit een oplossing. Het lijkt erop dat nu aan die situatie van uitzichtloosheid een eind is gekomen of binnenkort zou kunnen komen.

Arafat is opgevolgd door Abbas, een president die niet alleen bereid is goede toezeggingen te doen, maar ook bereid is moedige stappen te zetten. De regering-Sharon bestaat uit partijen die het eigenlijk over één ding eens zijn, namelijk terugtrekking uit de Gazastrook. Ik weet het, als het gaat over het Midden-Oosten, is al te groot optimisme nooit op zijn plaats, want één bomaanslag en het momentum kan verdwenen zijn. Maar toch denk ik dat de ontruiming van de Gazastrook een unieke kans biedt, de beste kans sinds jaren, om die sfeer van cynisme en scepsis te doorbreken en eindelijk weer eens een stap vooruit te zetten. Dat betekent echter ook dat de rol van de Europese Unie moet veranderen. De Europese Unie moet overschakelen van prachtige, algemene uitspraken naar zeer concrete gerichte hulp bij de ontruiming, om die op een goede manier te laten verlopen. Wat betekent dat volgens het Europees Parlement en ook volgens mijn fractie? Die ontruiming kan alleen maar plaatsvinden in overleg, overleg tussen Israël en de Palestijnen in aanwezigheid van een internationale waarnemingsmissie.

Wat kan en wil de Europese Unie nu precies doen? In november 2004 heeft de Hoge Vertegenwoordiger in een overleg met ministers van Buitenlandse Zaken nogmaals het besluit van de Raad uit maart 2004 herhaald. De Europese Unie steunt de terugtrekking uit de Gazastrook als aan vijf voorwaarden wordt voldaan. Het moet een onderdeel zijn van de routekaart, het moet een stap op weg zijn naar een twee-statenoplossing. Tot daaraan toe, denk ik, geen probleem, maar pas op! Israël mag de ontruiming van de Gazastrook niet gebruiken om nieuwe nederzettingen te zetten op de Westelijke Jordaanoever of om oude nederzettingen uit te breiden. De overdracht moet plaatsvinden in overleg met de Palestijnse autoriteit en Israël moet meewerken aan een reconstructie van de Gazastrook. Daar zitten natuurlijk de problemen. Vandaar mijn vraag aan de Hoge Vertegenwoordiger: wordt er volgens hem op dit moment aan die voorwaarden voldaan of denkt hij dat er een kans is dat er binnenkort aan voldaan wordt? Zo neen, wat gaat de Europese Unie dan doen om te zorgen dat er aan die voorwaarden wordt voldaan en als er niet aan wordt voldaan, wat doet de Europese Unie dan? Trekken wij onze handen ervan af? Ik hoop het niet, maar als we serieus zijn dan moeten we aan onze eigen voorwaarden proberen vast te houden.

Oke, laten we optimistisch zijn, want dat is wel eens nodig in dit dossier en laten we ervan uitgaan dat aan de voorwaarden wordt voldaan. Wat gaat de EU dan precies concreet doen? Nogmaals, we moeten nu de stap maken van mooie verklaringen naar concrete voorstellen. Gaan wij bijvoorbeeld meewerken aan het sturen van een waarnemingsmissie? Dat komt in alle plannen voor, maar gaat de EU daaraan deelnemen? Wat gaan we precies doen samen met de Verenigde Staten? Gaan we bemiddelen? Is er een verzoek van Israël, is er een verzoek van de Palestijnen? Gaan we de reconstructie financieren? Niet in zijn algemeenheid, maar heel concreet - als je naar Gazastrook gaat, weet je wat er kapot is en wat er gerestaureerd zou moeten worden - zijn daar plannen voor? Nogmaals Voorzitter, Hoge Vertegenwoordiger, mevrouw de commissaris, de ontruiming van de Gazastrook biedt een gouden kans om een stap vooruit te zetten. Als we die kans, als we die mogelijkheid uit onze handen laten vallen, als het misgaat in de Gazastrook, dan ben ik bang dat het samenrapen van de scherven nog heel lang kan duren.