Een Amerikaan die een zaal vol Europeanen er van probeert te overtuigen dat het Europese model de toekomst heeft en de VS op hun retour zijn. Geen dagelijks beeld in Brussel. De Groene fractie had de Amerikaanse auteur Jeremy Rifkin uitgenodigd om zijn 'Europese droom' toe te lichten.

De vorm van de voordracht was 100 % Amerikaans. Als een showmaster liep Rifkin dinsdagavond 15 februari met een loopmicrofoon door de zaal vol Europese Groenen, gebruik makend van typisch Amerikaanse retoriek: "Jullie denken natuurlijk allemaal dat het de verkeerde kant op gaat met de Europese economie, dat het goed mis is, right?" Maar zijn antwoord is minder typisch: de Europese way of life wint het van de Amerikaanse. "Jullie droom is een voorbeeld voor de rest van de wereld - durf er een beetje trots op te zijn."

Prijs
Wat betekent nu die Europese droom, vergeleken met de American dream? Meer vrije tijd, minder armoede, meer aandacht voor het vinden van vreedzame oplossingen voor conflicten, respect voor het milieu, minder misdaad, langere levensverwachting, minder analfabetisme... de lijst is lang. En de prijs hiervoor? Die valt mee, volgens Rifkin. Europa scoort zelfs een stuk beter dan de Verenigde Staten als het gaat om winst, staatsschuld, handelsbalans etc.

American dream is uit
Nog belangrijker dan de concrete voordelen op korte termijn is wat Rifkin betreft het toekomstbeeld dat Europa heeft voor de mensheid. Waar de Amerikaanse droom inzet op ongebreidelde economische groei en persoonlijk winstbejag, staat Europa voor duurzame ontwikkeling, levenskwaliteit en gemeenschapszin. Jonge mensen in Azië en Afrika, maar ook in de VS zelf spreekt dit steeds meer aan. De 'van zwerver tot miljonair' American dream is uit, één derde van de Amerikanen gelooft er niet meer in. Te veel armoede en te volle gevangenissen.

Europeaan is pessimistisch
Wat is het frappante aan de Europese droom? De Europeanen geloven er zelf niet in. Volgens Rifkin missen ze het optimisme van de Amerikanen om volop te profiteren van de voordelen die het Europese model biedt en om vertrouwen te hebben in hun succes. Typerend hiervoor was de reactie van de - Europese - panelleden op Rifkin's rozige verhaal. "Het gras is altijd groener aan de andere kant van de heuvel," sputterde voormalig eurocommissaris Pascal Lamy. Volgens hem maken pessimisme en melancholie integraal deel uit van het Europese model: door de tragische gebeurtenissen van de 20e eeuw is Europa geworden wat ze nu is. "Droom" is iets voor het onbevreesde en enthousiaste Amerika. Europa streeft - in vorm van de EU - een utopie na.

Een droom om voor te leven
Ook de twee aanwezige oud-minister voor werkgelegenheid, de Française Martine Aubry die verantwoordelijk was voor het invoeren van de 35-urige werkweek in Frankrijk, en de Portugese Maria-Joao Rodrigues, reageerden met enige scepsis op Rifkin's verhaal. Ze legden in hun bijdrages aan het debat de nadruk op wat er allemaal niet spoort in het Europese model. Vooral de moeilijkheid om het behoud van een goede concurrentiepositie te combineren met het behoud van het sociale model en aandacht voor milieubescherming kwam aan bod. Een mooie uitdaging, aldus Rifkin: "De American dream was een droom om voor te sterven, de Europese is er een om voor te leven."