De hoogste Turkse bestuursrechtbank heeft vrijdag 14 juni de burgemeester van Sur Abdullah Demirbaş ontslagen en de gemeenteraad ontbonden, omdat zij de communicatie van deze deelgemeente van Diyarbakir ook in andere talen dan het Turks wilden voeren. Een zwaar vergrijp volgens de rechtbank.

Vierenvijftig andere burgemeesters van Koerdische gemeenten hebben zich solidair verklaard met burgemeester Demirbaş. Ook Joost Lagendijk is het oneens met de uitspraak van de rechtbank: "De Koerdische bevolking heeft het recht in haar eigen taal geïnformeerd te worden."

Enquête
Voordat Demirbaş met instemming van de gemeenteraad besloot om naast het Turks ook het Koerdisch, Engels en Aramees te gebruiken voor overheidsinformatie, werd eerst een enquête gehouden onder de bevolking. Daaruit bleek dat 72% het Koerdisch als eerste taal sprak, tegenover 24% het Turks. Overheidscampagnes over bijvoorbeeld een schone stad of orgaandonatie konden daarom voortaan beter in meerdere talen gevoerd worden.

Ontslag en vervolging
Het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken zag hierin een 'politieke beslissing', die in strijd was met de wet. De minister eiste daarop het ontslag van de burgemeester en de ontbinding van de gemeenteraad. De rechtbank heeft de minister nu gelijk gegeven. De burgemeester en gemeenteraadsleden kunnen niet meedoen aan de volgende verkiezingen en worden strafrechtelijk vervolgd.

Dit is niet het enige conflict over het gebruik van de Koerdische taal. Er worden hierover veel processen gevoerd tegen Koerdische politici. Zo werd de burgemeester van Diyarbakir, Osman Baydemir, eerder dit jaar aangeklaagd wegens het gebruiken van een Koerdisch zinnetje op een officiële nieuwjaarskaart. (http://www.groenlinks.nl/europa/nieuws/nieuwjaarswens-proces)

Een verboden taal
De beslissing van de rechtbank heeft niet alleen betrekking op de overheidsinformatie van Sur. De grote vraag is of het Koerdisch als communicatiemiddel gebruikt mag worden of niet. In Turkije ligt dit gevoelig, omdat uitingen van Koerdische cultuur in verband worden gebracht met Koerdisch separatisme. De Turkse politiek twijfelt: is een Koerdische zin op een nieuwjaarskaart een misdaad die de eenheid van de Turkse staat bedreigt? Of is dit in een overwegend Koerdische stad een normale manier om je te uiten? De Koerdische burgemeesters hebben in ieder geval aangekondigd vast te houden aan het gebruik van het Koerdisch, of het nou strafbaar is of niet.

Gebruik Koerdisch een grondrecht
Sinds de grondwetswijzigingen in 2001 en 2002 is het in Turkije niet langer onmogelijk om andere talen dan het Turks te gebruiken, maar in de praktijk is dit een wassen neus. De Turkse wetgeving omtrent lokaal bestuur verplicht de burgemeester de betrokkenheid van de bevolking bij overheidsbesluiten te garanderen, de burgers te informeren over activiteiten van de gemeente en ervoor te zorgen dat de burgers gebruik kunnen maken van gemeentelijke diensten. Hiervoor is het volgens Lagendijk noodzakelijk om de taal van de meerderheid van de inwoners te gebruiken.

"Het is een grondrecht om in je moedertaal geïnformeerd te worden. De mensenrechtenconventie van de Raad van Europa, die door Turkije als medeoprichter is onderschreven, stelt dit verplicht. Er moet een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen geweld en terreur enerzijds en het gebruik maken van een grondrecht anderzijds," stelt Lagendijk.

Zie ook: