'Het afwachtende beleid van de Verenigde Naties en de Europese Unie in Kosovo heeft mede geleid tot de geweldsuitbarsting van de afgelopen dagen,' aldus GroenLinks europarlementariër Joost Lagendijk tijdens een debat in het Europees Parlement.

Lagendijk pleitte voor de onafhankelijkheid van Kosovo onder strikte condities. Met als belangrijkste voorwaarde respect voor de minderheden en voor de bestaande grenzen.

'Standards before status' is sinds de NAVO-bombardementen op Servische doelen in 1999 het uitgangspunt van het beleid van de internationale gemeenschap ten aanzien van Kosovo. Eerst moet de rust terugkeren en moet er orde op zaken gesteld worden, alvorens er gesproken kan worden over de toekomstige status van Kosovo, sindsdien een VN-protectoraat.

Volgens Lagendijk, Balkan-woordvoerder van de Europese Groenen, heeft juist deze onbeweeglijkheid geleid tot de verschrikkelijke geweldsuitbarsting in de afgelopen weken. Daarbij werden tientallen Serviërs vermoord en duizenden van hen verdreven. Lagendijk deed een dringend beroep op de Europese regeringsleiders om een perspectief te schetsen voor de toekomst van Kosovo. Niet om de daders van de wandaden te belonen met onafhankelijkheid, maar om verder bloedvergieten te voorkomen.

De meerderheid van de Kosovo-Albanezen steunt de agressie tegen de Serviërs niet, maar snakt wel naar onafhankelijkheid. Meer dan de helft van hen zijn jongeren en de werkeloosheid grenst aan de 70 %. De EU zou rekening moeten houden met deze ingrediënten voor een geweldsexplosie, vind Lagendijk, en op zoek gaan naar mogelijkheden om Serviërs en Kosovo-Albenezen rond de tafel te krijgen voor gesprekken over een voorwaardelijke onafhankelijkheid.

Als basis zouden de voorstellen van de Onafhankelijke Commissie voor Kosovo kunnen dienen, een initiatief van de Zweedse premier Persson. Een strikte controle op de waarborg van de rechten van de Servische minderheid in Kosovo is de basis van deze voorstellen. Want, aldus Lagendijk in het debat: "Kosovo zal tolerant zijn of Kosovo zal niet zijn."

Bijdrage van Joost Lagendijk aan het debat over Kosovo in het Europees Parlement:

Voorzitter, collega's, laten we er geen doekjes om winden. Iedereen die de situatie in Kosovo het laatste jaar heeft gevolgd, wist dat dit kon gebeuren. Uit de grote stapel rapporten en mediaverslagen rijst steeds weer hetzelfde beeld op. Gebrek aan perspectief, toenemende uitzichtloosheid, groeiende sociaal-economische problemen en de UNMIK, die steeds minder wordt beschouwd als bevrijder en steeds vaker als bezetter. Als onderdeel van het probleem en niet als onderdeel van de oplossing.

Ik vind het ook veel te gemakkelijk om alleen maar te wijzen op de extremisten. Natuurlijk zitten die achter de, ook in mijn ogen, misselijkmakende aanslagen op Serviërs, hun dorpen en hun kerken, maar de gevoelens van teleurstelling en wantrouwen, maar ook agressie, leven onder brede delen van de bevolking. Daarom herhaal ik hier de oproep die in het vorige verslag van het Parlement over deze regio stond. Deze oproep aan de Commissie en de Raad was: schets een perspectief en maak duidelijk wat volgens de Europese Unie de verschillende scenario's zijn, maar doe daar niet te lang over.

Ik moet toegeven dat ikzelf een aanhanger ben van de voorstellen van de zogenaamde onafhankelijke Kosovo-commissie van ruim twee jaar geleden, waarin werd gepleit voor conditional independence, onafhankelijkheid onder bepaalde voorwaarden. In dat opzicht hebben de Kosovaren die achter deze aanslagen zitten hun volk een zeer slechte dienst bewezen. Als de Kosovaren zelf niet in staat zijn hun eigen extremisten in de hand te houden, is er geen uitzicht op
vervulling van de belangrijkste voorwaarde voor onafhankelijkheid en dat is respect voor minderheden.

Het spijt me dit te moeten zeggen, mijnheer Roche, maar wat u zegt is meer van hetzelfde en de politiek die u voorstaat heeft geleid tot deze problemen. Wat mij betreft is status quo, meer van hetzelfde doen, op dit moment geen optie meer.

Maar ook de boodschap van dit Parlement aan de Kosovaren en de Kosovaarse autoriteiten moet duidelijk zijn: laat uw volk niet in gijzeling nemen door een aantal criminele onruststokers. Wees moedig in uw afkeuring, zeg veel duidelijker dan nu dat dit onacceptabel is, maar ga ook naar uw bevolking toe met die ene moedige boodschap: Kosovo zal tolerant zijn of Kosovo zal niet zijn.