Er is inmiddels een Europees arrestatiebevel. Uitleveringsverzoeken van alle lidstaten moeten blindelings uitgevoerd worden. De burgerrechten zijn echter nog niet in alle lidstaten even goed geregeld. Strafpleiter Cees Korvinus somde een twintig minuten durende waslijst voor Europese procedurele waarborgen op, die volgens hem allemaal nog geregeld dienen te worden, liefst voor het Europees arrestatiebevel van kracht wordt. Korvinus was één van de sprekers op de hoorzitting ‘Procedural safeguards for suspects and defendants in criminal proceeding’ woensdag 3 april 2002, een initiatief van GroenLinks.

Geef uw visie

De politie- en justitiesamenwerking op Europees niveau vordert steeds verder, burgerrechten dreigen daarbij in de verdrukking te komen. GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg pleit al maanden voor Europese minimumrechten voor verdachten en minimumnormen voor rechtsprocedures. Een logisch gevolg, aldus Buitenweg, van Europese strafrechtsamenwerking. Buitenweg: “Naast samenwerking van justitie en politie, dient ook eenduidigheid rondom rechten van verdachten te zijn. Bijvoorbeeld; wat is de maximum periode dat iemand in voorarrest gehouden mag worden? Door onder andere het arrestatiebevel zijn er aan die ene kant reeds allerlei afspraken op Europees niveau. Op het vlak van de burgerrechten moet echter nog veel geregeld worden, en snel.” De hoorzitting, georganiseerd door de Groenen/EVA fractie, waar GroenLinks deel van uitmaakt, bracht strafrechtdeskundigen en politici bij elkaar om daarover te debatteren.

Europese minimumnormen

Francoise Tulkens, rechter aan het Hof van de Rechten van de Mens toonde aan dat ondanks de reeks van vonnissen die het Hof de lidstaten jaarlijks oplegt, er nauwelijks veranderingen komen in de praktische, dagelijkse werking van justitie op nationaal niveau. Dit toont de noodzaak voor Europese afstemming aan. Ook Korvinus pleitte voor minimumnormen bij opsporing, aanhouding, berechting en eventuele executie van het vonnis. Deze basisrechten variëren van het recht op privacy, brief- en telefoongeheim tot het recht op volledige informatie, het recht op bijstand door een advocaat naar keuze. Ook pleitte hij voor Europese wetgeving voor vooronderzoek, aanhouding en verhoor.

Terughoudend

De waslijst vormde een aanvulling op het beleidsstuk in wording van de Europese Commissie op dit onderwerp. Caroline Morgan, die het uiteindelijke voorstel in naam van de Europese Commissie schrijft, zat ook in de zaal. Morgan bleek zeer terughoudend voor zo een uitgebreide en gedetailleerde lijst van waarborgen als Korvinus voorstelde, omdat zij bang is dat de Raad van Ministers, in dit geval de vijftien ministers van justitie van de lidstaten, dan nooit zal instemmen. Toch riep zij juristen op te reageren op het discussiedocument van de Europese Commissie; 'bescherming van verdachten en gedaagden in strafrechtprocedures', om zo tot een goed voorstel te komen.

Hoewel deze houding van de Commissie begrijpelijk is, vindt Buitenweg dat de EU-ministers van justitie de werkelijkheid onder ogen moeten zien. Buitenweg: “Diezelfde ministers zijn wél bereid gebleken gezamenlijke onderzoek teams op te stellen, persoonsgegevens uit te wisselen en arrestatiebevelen van andere landen, door instemming met het Europees arrestatiebevel, blind te volgen. Het is dus nu ook hoog tijd dat de Raad van Ministers de nodige maatregelen neemt om basis rechten van verdachten op Europees niveau te waarborgen.”

Recht op vertaling

Stephen Jacobi van Fair Trial Abroad, een niet-gouvernementele organisatie die zich hardmaakt voor rechtvaardige rechtspraak van niet-ingezetenen over de hele wereld, wees op het probleem dat geen van de nationale rechtbanken in de Europese Unie tolken in dienst heeft en benadrukte het recht op vertaling en informatie. De vliegtuigspotters in Griekenland in november 2001 bijvoorbeeld wisten wekenlang niet wat de aanklacht was, noch was de bewijslast helder. Zodoende kon de verdediging niet onderzoeken of ze terecht in hechtenis zaten. Een ander extreem voorbeeld was dat van een dove Engelsman, die in India is berecht en dus letterlijk niets gehoord, laat staan begrepen heeft van zijn rechtszaak.

Fijnaut en Schalken

Ook professor Cyriel Fijnaut en Tom Schalken, hoogleraar strafrecht , zaten in de zaal en onderschreven dat de lidstaten moeten investeren in de ondersteuning van de rechtbanken om zodoende Europese rechtsstaat op peil te houden. Aan het einde van het debat stelden zij voor een onderzoek in te stellen naar de huidige situatie in de lidstaten zodat er een overzicht is op welke gebieden Europese afstemming noodzakelijk is. Op basis daarvan zou de Europese Commissie haar voorstellen kunnen schrijven.



Uw visie

De Europese Commissie roept deskundigen op het gebied van het strafrecht en mensen uit de strafrechtspraktijk op te reageren op het discussiedocument 'bescherming van verdachten en gedaagden in strafrechtprocedures'. Tot 15 april kunnen aanbevelingen worden gedaan over de minimumrechten voor verdachten. Bij voorstellen voor Europese regelgeving voor bescherming van verdachten en gedaagden in strafrechtprocedures zullen deze aanbevelingen door de Europese Commissie worden meegenomen. Ook na 15 april is uw visie van harte welkom. GroenLinks kan uw op- en aanmerkingen meenemen bij de beoordeling van de finale voorstellen van de Europese Commissie.

Mail uw visie naar kbuitenweg@europarl.eu.int.