De oprichting van het Internationaal Strafhof en de angst van de VS dat zij verplicht kan worden onderdanen uit te leveren zorgt direct voor problemen bij verlengen van het mandaat van de vredesmissie en de politiemacht in Bosnië. GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk veroordeelt de houding van de Amerikaanse regering, zo bleek tijdens het debat in het Europees Parlement en vraagt duidelijkheid over Bosnië en de positie van het Strafhof aan de Europese Commissie.

bijdrage Lagendijk

Lagendijk: "De VS gedraagt zich als een grote gorilla die geen beperkingen van zijn gedrag accepteert." Strikte afspraken, discipline, het is allemaal goed voor de rest van de wereld maar niet voor de VS. Het is dit meten met twee maten dat Lagendijk in toenemende mate irriteert. "De hoop dat de VS zich na 11 september vorig jaar, met het oog op een gezamenlijke strijd tegen het internationale terrorisme, meer dan in het verleden iets zouden aantrekken van multilaterale afspraken en organisaties is een illusie gebleken. Dat is teleurstellend."

Internationaal Strafhof

De VS is bang dat haar burgers door deelname aan internationale vredesmissiesvoor het Internationaal Strafhof in Den Haag gedaagd kunnen worden, ondanks dat de VS het verdrag van het Internationaal Strafhof niet ondertekenen. Dat het de Amerikanen ernst is, bleek zondag 30 juni in de Veiligheidsraad. De VS dreigen met een veto als Amerikaanse onderdanen bij vredesmissies niet gevrijwaard worden van vervolging door het Internationaal Strafhof.

Bosnië

De opstelling van de Verenigde Staten ten aanzien van het Strafhof heeft directe gevolgen voor de verlenging van de VN-vredesmissie, de SFOR, en de politiemacht in Bosnië en dus ook de stabiliteit in Bosnië. Lagendijk: "Ik vind het onverantwoord dat de VS haar politieke punt op deze wijze wil maken. Ik heb de Raad en de Europese Commissie om duidelijkheid gevraagd over hoe zij haar vredesmissie in Bosnië ziet, mocht de VS onverhoopt vasthouden aan haar dreiging tot terugtrekken."



Bijdrage Joost Lagendijk aan debat

Plenair debat in het Europees Parlement over de houding van de Verenigde Staten ten aanzien van het Internationaal Strafhof, woensdag 3 juli 20002

Een paar weken geleden werd er nog wat lacherig gedaan over plannen van de VS om desnoods Amerikaanse burgers of soldaten te bevrijden uit de gevangenis van het deze week gestarte Internationale Strafhof in Den Haag. Inmiddels heeft deze controverse zich ontwikkeld tot een buitengewoon serieuze ruzie tussen met name Europa en de VS.

Het is de zoveelste teleurstelling die Europa moet slikken na 11 september en de in de nasleep daarvan ontstane hoop dat de VS zich voortaan - in de strijd tegen het internationale terrorisme - meer dan in het verleden iets zouden aantrekken van multilaterale afspraken en organisaties. Inmiddels is duidelijk dat de VS dat niet van plan zijn en 'gewoon' doet wat hen zelf het beste uitkomt.

Dat is gelijk wat de Europeanen het meeste irriteert. Zoals een Amerikaanse professor het uitdrukte: de VS gedragen zich als een grote gorilla die geen beperkingen van zijn gedrag accepteert. In feite komt het er op neer dat de VS vinden dat ze niet vergeleken kunnen worden met andere landen. Strikte afspraken, discipline, het is allemaal goed voor de rest van de wereld maar niet voor de VS. Het is dat meten met twee maten dat Europa in toenemende mate dwars zit, vooral in het besef dat als de Amerikanen mogen doen wat ze willen, hoe kun je dan voorkomen dat de Russen en de Chinezen - niet toevallig ook weigeraars bij het ondersteunen van het Internationale Strafhof - het zelfde gaan doen en zich niets gelegen laten liggen aan internationale afspraken als hen dat beter uitkomt?

Intussen stapelen de vragen zich op. Wie de persverklaringen en de media de laatste paar dagen goed volgt kan niet tot een andere conclusie komen dan dat eindelijk iedereen begint te beseffen wat de start van het Internationale Strafhof precies betekent.

Laat ik een paar van de meest prangende vragen voor de EU aan u , Raad en Commissie, voorleggen:

* Het lijkt erop dat de voortzetting van SFOR geen gevaar loopt omdat daarvoor geen nieuw VN-mandaat nodig is. Is dat ook de interpretatie van de Duitse regering en is er dus geen gevaar van terugtrekking van Duitse troepen uit Bosnië? En wat zegt dit over de positie van SFOR-militairen: zijn zij gevrijwaard van vervolging door het Internationaal Strafhof? Geldt deze immuniteit alleen in Bosnië of ook elders ter wereld?

* Als het mandaat van de VN-politiemacht in Bosnië niet wordt verlengd, wat zal dan de reactie zijn van de niet-Europese landen die circa 900, zo'n 60% van de agenten leveren? Als die vertrekken betekent dat een groot tekort op korte termijn. Is de EU, zoals Javier Solana gisteren heeft verklaard, inderdaad bereid en in staat versneld extra politie naar Bosnië te sturen en dekking te vinden op de begroting van de EU om die extra inspanningen te financieren?

* Wat vindt de Raad van de clausule zoals die op verzoek van de Britse regering is opgenomen in de overeenkomst met de interim Afghaanse regering in januari 2002 over ISAF? Daarin wordt gesteld dat de immuniteit van ISAF-troepen alleen kan worden opgeheven met instemming van de landen die troepen leveren. Is dat geen ondermijning van de rechtskracht van het Internationaal Strafhof en is de Raad het met mij eens dat in de toekomst dergelijke clausules die zorgen voor onduidelijkeid beter kunnen worden vermeden?

* Tenslotte een vraag expliciet aan de Raadsvoorzitter: wordt de opstelling van GB en Frankrijk in de Veiligheidsraad in alle opzichten gecoördineerd met de EU? Zo ja, betekent dat ook dat de Raad akkoord is met de compromis voorstellen die nu mede door GB worden ondersteund en die in mijn ogen een ondermijning vormen van het Internationaal Strafhof? Graag een antwoord.

Laat ik positief eindigen: deze hele kwestie zou een enorme push kunnen zijn voor een gezamenlijk Europees buitenlands beleid waarin bescherming van de mensenrechten centraal staat. Maar altijd in het besef dat men bereid moet zijn verantwoording af te leggen over de manier waarop dat gebeurt.

Een King Kong is meer dan genoeg.