In de nieuwe Europese Commissie, die in het najaar van 2004 aantreedt, moet een speciale eurocommissaris zitten voor de Zuidoostelijke uitbreiding. Die moet zich met de specifieke problematiek van de Balkan bezighouden. Dit stelt Joost Lagendijk na afloop van een mede door hem georganiseerde hoorzitting over de EU-strategie voor Zuidoost-Europa.
Leden van de Commissie Buitenlandse Zaken van het Europees Parlement organiseerden deze week een hoorzitting over de Balkan. Experts als Gerald Knaus van het European Stability Initiative en Nicholas Whyte van de International Crisis Group wisselden met hen van gedachten over de toekomstige EU-strategie voor de Balkan.
Achterhaald
"De huidige strategie in de Westelijke Balkan is blijven steken in een logica van conflictbeheersing en wederopbouw. Dat is een achterhaalde strategie", aldus Lagendijk. De problemen van de erfgenamen van het voormalige Joegoslavië hebben niet meer zozeer te maken met interetnische conflicten, maar met economische en sociale problemen. De fenomenale werkeloosheidscijfers zijn daarvan het bewijs. De vraag is: hoe kunnen we de koersverandering concreet invullen?
Verandering
Verandering van strategie is bittere noodzaak. Lagendijk tekent echter aan dat het klakkeloos overnemen van het voorbereidingsmodel van de kandidaat-lidstaten - die in 2004 hoogstwaarschijnlijk toetreden - kortzichtig is. Daarvoor is de recente geschiedenis van de Westelijke Balkan te beladen. Struikelblokken als de toekomstige status van Kosovo, niet teruggekeerde vluchtelingen, gebrekkige samenwerking met het Internationaal Oorlogstribunaal en de bestuurbaarheid van Bosnië zijn nog lang niet uit de weg geruimd.
Maar onderdelen uit het pre-toetredingsbeleid zouden Zuidoost Europa zeker ten goede komen. "Zo kan er begonnen worden aan een systematisch doorlopen van de nationale wetgeving aan de hand van de EU-verdragen. Daarnaast kunnen we kijken naar een versoepeling van de Europese visapolitiek voor mensen afkomstig uit de Balkan", stelt Lagendijk voor.
Co-financiering
In 2004 kan wellicht overgegaan worden op co-financiering, waarbij de Balkanlanden zelf medeverantwoordelijk dragen voor hun eigen ontwikkeling. Ook het budget zou verhoogd moeten worden, naar voorbeeld van de bedragen uitgetrokken voor de huidige kandidaat-lidstaten in die fase.
EU-Balkan Top
In juni 2003 komen in Thessaloniki (Griekenland) leiders uit de EU en de Balkanlanden bij elkaar. De grote lijnen worden op deze EU-Balkan Top vastgelegd. Ook het idee om een eurocommissaris te belasten met de Zuidoostelijke uitbreiding wordt daar bespoken. Voor Lagendijk is dit een voorwaarde om in de toekomst de specifieke problemen van de regio serieus aan te kunnen pakken.