De buitenlandcommissie van het Europees Parlement nam maandag 12 mei een rapport aan over toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Door de inbreng van de Groene fractie werd het een evenwichtig rapport. "De kritische houding is overeind gebleven, maar de negatieve toonzetting is eruit", aldus GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk.

Scepsis
Het ontwerprapport, geschreven door CDA-er Arie Oostlander, werd afgelopen maart met gemengde gevoelens ontvangen. Uit de tekst sprak scepsis over de mogelijkheid en wenselijkheid van een toekomstig Turks EU-lidmaatschap. Het gevolg was een stroom van amendementen; 283 in totaal.

Compromistekst
Oostlander ging in overleg met Lagendijk - die voorzitter van de Turkijedelegatie is - en kwam met compromisteksten. Maandag 12 mei nam de buitenlandcommissie die in Straatsburg aan. Lagendijk is opgelucht: "Het heeft geen zin om een land alleen maar tegen de schenen te schoppen. Belangrijker is het te wijzen op concrete veranderingen die Turkije op korte termijn kan en moet doorvoeren."

Islamitisch
De christen-democraat Oostlander stelt dat het feit dat de Turkse bevolking hoofdzakelijk islamitisch is, geen obstakel hoeft te vormen voor Turkse onderschrijving van de waarden waarop de EU is gebaseerd. Door christen-democraten was dit tot nog toe vaak als belangrijk argument gebruikt tegen toetreding van Turkije. Lagendijk: "Dat is hoopgevend voor het toekomstige debat. Turkije is een kandidaat-land als alle andere. Het zal natuurlijk aan alle criteria moeten voldoen, maar het krijgt geen bijkomende handicap opgelegd."

Mensenrechten
De meeste veranderingen die door de buitenlandcommissie werden aangenomen betreffen de toon van het rapport. Enerzijds wordt de door de Turkse regering doorgevoerde veranderingen begroet. Anderzijds blijven de eisen voor verdere verandering, vooral op het gebied van mensenrechten, overeind en worden ze verduidelijkt. Zo hebben de Groenen met succes gepleit voor een aanscherping van het rapport waar het gaat om de bescherming van minderheden en met name de Koerden.

Nieuwe wind
Vorig jaar trad in Turkije een nieuwe regering aan, gevormd door de gematigd Islamitische pro-Europese AKP-partij onder leiding van Recep Erdogan. Dit betekent voor Turkije een breuk met de gevestigde politieke klasse, en biedt een unieke kans voor hervormingen die door het establishment en het leger jarenlang zijn tegengehouden.

Machtstrijd
Momenteel lijkt zich in alle geledingen van de staat een machtstrijd af te spelen tussen hervormers en conservatieven. Dat betekent dat het Turks Parlement enerzijds een wet kan goedkeuren die de beperkingen op de vrijheid van meningsuiting wegneemt - en dat de politie anderzijds een inval kan doen bij Turkije's belangrijkste mensenrechtenorganisatie, zoals begin mei gebeurd is.

Ontoelaatbaar
Onder de verdenking van 'hulp aan terroristische organisaties' werden toen dossiers en computers in beslag genomen. Het Europees Parlement spreekt zich hier dinsdagavond 13 mei over uit. "Wat afgelopen week gebeurd is, is ontoelaatbaar," aldus Lagendijk, "en een reden temeer om de hervormers in Turkije een steuntje in de rug te geven en hen te helpen om in de toekomst dergelijke uitwassen voorgoed te voorkomen."

In juni 2003 stemt het voltallige Europees Parlement over de uiteindelijke resolutie mbt de voorwaarden voor toetreding van Turkije.