Welke buitenlandse politiek moet Europa voeren? Moeten Europese landen samen met bondgenoot Amerika optrekken of zelf een leger oprichten? Deze en andere vragen stonden centraal tijdens de workshop ‘Amerikanen komen van Mars’ op het GroenLinks Forum, de jaarlijkse discussiedag van GroenLinks, zaterdag 1 november in Utrecht.

Zo’n veertig GroenLinksers namen deel aan deze workshop. GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk, lid van de buitenlandcommissie in het Europees Parlement, beet het spits van de workshop af. Vervolgens zette defensiespecialist Ko Colijn zijn visie op de relatie tussen de EU en de VS uiteen. Volgens de Amerikaanse neo-conservatief Robert Kagan komen Amerikanen van Mars en Europeanen van Venus, vandaar het wederzijdse onbegrip.

Civiele supermacht
Onder leiding van journalist Menno Hurenkamp ontvouwden de twee deskundigen hun visies op de relatie tussen Europa en de Verenigde Staten en de lessen voor de Europese buitenlandpolitiek. Beiden zien voor Europa op het wereldtoneel primair een civiele rol weggelegd. Diplomatie, eerlijke handel, internationale samenwerking en economische druk moeten worden benut om conflicten te voorkomen en op te lossen. Militaire instrumenten zijn een laatste redmiddel. Terwijl Amerika vooral lijkt in te zetten op wapengekletter, moet Europa een tegenwicht bieden en haar sterke kant uitventen: overleg en diplomatie. Ook de zaal schaarde zich achter deze visie.

Meer dan oorlog
De Irak-crisis toonde de verdeeldheid in Europa aan. Koren op de molen van diegenen die niet in een gezamenlijk Europees buitenlands beleid geloven. Maar GroenLinks europarlementariër Joost Lagendijk houdt de moed erin: “Europa draagt - door haar handelsrelaties, ontwikkelingssamenwerking en diplomatie - bij aan vrede en stabiliteit. Negentig procent van de buitenlandse politiek gaat niet zozeer over oorlogen, maar over het voorkomen daarvan.”

Criteria voor militair ingrijpen
Het dilemma om wel of niet militair in te grijpen zorgde in het verleden vaak voor felle debatten binnen GroenLinks. Het internationale recht laat weinig ruimte voor interventie, ook als het gaat om dreigende genocide. Reden voor Lagendijk om te pleiten voor criteria voor ‘preventief ingrijpen’, hoe lastig dat ook is. “Bij het drama dat zich in Rwanda heeft afgespeeld is nadien vaak gepleit voor de mogelijkheid tot preventief ingrijpen. Voor die verantwoordelijkheid kun je niet weglopen, hoe moeilijk de invulling van de voorwaarden voor preventief ingrijpen ook is.”