Woensdag 17 december stemde het Europees Parlement in met een zwak milieuaansprakelijkheidsvoorstel. “Een kleine stap in de goede richting”, concludeert GroenLinks-europarlementariër Alexander de Roo. Dankzij de groenen moet de Europese Commissie binnen vijf jaar een voorstel voor een verplichte verzekering doen. “Dat zal het principe ‘de vervuiler betaalt’ een nieuwe impuls geven”, aldus De Roo.

bijdrage tijdens debatDe milieuaansprakelijkheid heeft betrekking op water- en bodemvervuiling en vervuiling van zogenaamde ‘habitat-gebieden’, natuurgebieden die onder de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn vallen. De Roo: “Voor Nederland betekent dit slechts een kleine winst, aangezien water- en bodemvervuiling al geregeld is. Voor andere EU-lidstaten, en ook de nieuwe lidstaten die volgend jaar toetreden, is er wel sprake van vooruitgang.”

Olie-, kernenergie- en genvoedselindustrie
Drie belangrijke sectoren vallen, ondanks een wijzigingsvoorstel van de groenen, buiten de regeling: olie-, kernenergie- en genvoedselindustrie. De Roo is hier fel tegen: "Ook ongevallen met olietankers als de Prestige en Erika moeten verhaald kunnen worden op de eigenaren. Bij ongelukken met kernenergie of bij genvervuiling, bijvoorbeeld door overwaaien van genetisch veranderde zaden, moet de rekening met de veroorzaker vereffend worden." Helaas kregen de groenen niet de benodigde absolute meerderheid (314 van de 626 stemmen) voor hun wijzigingsvoorstellen om ook die sectoren onder de milieuaansprakelijkheidswetgeving te laten vallen.

Uitgekleed
Europarlementariër Toine Manders (VVD), rapporteur namens het Europees Parlement op dit onderwerp, liet de oren wel erg veel naar de belangen van het bedrijfsleven hangen, vindt De Roo. Zo wilde Manders agrarische bedrijven die zich houden aan ‘goede landbouwpraktijk’, een gedragscode voor de agrarische sector, buiten de aansprakelijkheidsregeling valt. “Grond- of watervervuiling veroorzaakt door een bedrijf uit die sector zou dan, indien zij zich gehouden hebben aan die gedragscode, zou daarmee op het bordje van de overheid komen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling”, aldus De Roo. De meerderheid van het Europees Parlement stemde gelukkig dan ook tegen dit voorstel.

Verplichte verzekering
Een verplichte verzekering voor milieuaansprakelijkheid staat, in plaats van over acht jaar zoals de EU-ministers wilden, over vijf jaar op de Europese agenda. De Roo: "Als je auto rijdt, is een verzekering ook verplicht. Bij een ongeluk ben je verzekerd dat de schade ook daadwerkelijk betaald of ontvangen wordt en voorkom je getouwtrek over bewijslast, waarbij een bedrijf al snel vrijuit kan gaan. Dat is broodnodig omdat anders de overheid, en dus de belastingbetaler, blijft opdraaien voor schade die bedrijven veroorzaken." Dankzij de groenen moet de Europese Commissie binnen vijf jaar een voorstel doen voor een verplichte verzekering.

Bijdrage Alexander de Roo (GroenLinks) aan plenair debat milieuaansprakelijkheid in het Europees Parlement maandag 15 december 2003

Voorzitter, milieuaansprakelijkheid is een gevoelig onderwerp. Dat blijkt ook uit de strijd tussen de milieucommissie en de juridische commissie. De Raad heeft een halfzacht compromis gebakken, dat misschien na de herziening over een paar jaar zal gaan werken. Maar nu is het halfzacht en zal het de situatie van het milieu niet veel vooruit helpen. We blijven qua wetgeving zelfs achter bij de Verenigde Staten als het om biodiversiteit gaat.

Voor ons Groenen is de uitbreiding van het toepassingsbereik van deze richtlijn heel belangrijk. Het is al eerder gezegd: ten eerste, kernenergie, ten tweede, vervuiling door schepen op zee en ten derde, schade door gengewassen. Commissaris Bolkestein, U heeft de reputatie om luid en duidelijk en frank en vrij te spreken. Maar het moet mij hier toch van het hart dat het zich verschuilen achter de co-existentieregel natuurlijk onzin is. Het gaat erom dat de Commissie bang is voor de druk van de Verenigde Staten en dan moet zij dat ook maar eerlijk toegeven. De milieucommissie was voor het uitbreiden van de richtlijn met deze drie toevoegingen, de liberale rapporteur was dat helaas niet.

Een ander belangrijk punt is de verplichte verzekering. Die is essentieel! Helaas willen de Christen-democraten daar niet aan en de liberale rapporteur ook niet. De cruciale vraag is, wie voor de milieuschade moet opdraaien. De Commissie wilde in haar ontwerp de verantwoordelijkheid afschuiven op de overheden. Die hebben daar gelukkig nee tegen gezegd in het gemeenschappelijk standpunt. De vervuiler moet betalen, en terecht. De vervuilers zijn de bedrijven, niet de overheden.

Het moet me van het hart: de rapporteur heeft er een potje van gemaakt. Hij heeft alleen naar rechts gekeken. De amendementen met betrekking tot goede landbouwpraktijk duiden daarop. Hij is verantwoordelijk voor de onmacht van het Parlement. En de industrie zal hem dankbaar zijn.