Er moet een eind komen aan de verplichting voor telecombedrijven om gegevens over het bel- en internetgedrag van hun klanten op te slaan. Dat stelt GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini op de Europese Dag van de Gegevensbescherming. De Europese bewaarplicht is ineffectief en in strijd met de grondrechten. Er zijn slimmere manieren om boeven en terroristen te vangen.

Gegevens langdurig opgeslagen

Waar en met wie je belt. Wanneer je online bent en met wie je mailt. Veel Europeanen zullen het niet beseffen, maar hun telefoon- en internetproviders moeten al die gegevens langdurig bewaren, aldus Sargentini. “Deze data kunnen worden opgevraagd door de politie of inlichtingendiensten. En dat terwijl mensen hele goede redenen hebben om zonder pottenkijkers te communiceren. Je zult maar bellen met een hulplijn voor slachtoffers van huiselijk geweld. Of als journalist contact hebben met klokkenluiders. Dan wil je niet dat anderen daar achterkomen.”

Ernstig ondermijnde privacy

Er is geen Europese wet die de privacy zo ernstig ondermijnt als de dataretentierichtlijn uit 2006.“Het is dan ook dieptriest dat de evaluatie van deze wet door de Europese Commissie al een half jaar op zich laat wachten”, vertelt Sargentini. De reden is dat de EU-landen oppervlakkig of helemaal niet rapporteren aan Brussel over het nut van de bewaarplicht voor de opsporing van strafbare feiten.

Gebrek aan resultaten

Sargentini: “Ik vermoed dat die nalatigheid samenhangt met een gebrek aan resultaten.” Uit recent onderzoek in Duitsland blijkt dat de bewaarplicht er geen merkbaar effect heeft gehad: het aantal ernstige misdaden steeg en het ophelderingspercentage daalde. Dat gold ook voor internetcriminaliteit. “Vreemd is dat niet: een beetje snuggere boef omzeilt de bewaarplicht met gemak, bijvoorbeeld door webmail van niet-Europese providers zoals Gmail te gebruiken”, aldus Sargentini.

In strijd met grondrechten

Als de noodzaak van de bewaarplicht niet overtuigend kan worden aangetoond, is deze in strijd met het grondrechtenhandvest van de Europese Unie. “Dat weet de Europese Commissie”, zegt Sargentini.

  • Het Duitse constitutionele hof was al bijzonder kritisch over de bewaarplicht.
  • Het Roemeense hof vond haar principieel in strijd met het recht op gegevensbescherming.
  • Goede kans dat ook het Europees Hof van Justitie tot zo’n vernietigend oordeel komt, wanneer zij in 2012 de lopende rechtszaken tegen de dataretentierichtlijn beslecht.

Alternatieven

Sargentini: “Zover moeten we het niet laten komen. Er zijn alternatieven voor de massale en peperdure opslag van ieders bel- en internetgegevens. Zoals quick freeze: als justitie een concrete verdenking heeft tegen iemand, kan zij telecomproviders opdracht geven om de gegevens over die persoon te bewaren.”

“De huidige bewaarplicht behandelt alle burgers op voorhand als verdachten,” stelt Sargentini. “Dat kan dus niet.”