Bij de bestrijding van onkruid wordt vaak het middel Roundup gebruikt. Roundup bevat het gif glyfosaat, dat gevaren met zich meebrengt voor de gezondheid. GroenLinks wil daarom dat zulke chemische onkruidbestrijding wordt verboden. Veel gemeentes kennen al een verbod op het gebruik van Roundup. Wil je precies weten wat de gevaren zijn en welke alternatieven er bestaan? Lees hier de veel gestelde vragen, én antwoorden, over het chemische bestrijdingsmiddelen.
1. Waarom is chemische onkruidbestrijding schadelijk?
Chemische onkruidbestrijding brengt risico’s met zich mee voor natuur, milieu en in sommige gevallen zelfs de volksgezondheid. Dit komt voornamelijk omdat de chemische middelen niet alleen worden opgenomen door de plant, maar ook door de ondergrond via welke weg het gif af kan stromen naar grond- en oppervlaktewater en zo schade kan toebrengen aan mens, dier en milieu.
2. Waarom is glyfosaat schadelijk voor het milieu?
Glyfosaat is schadelijk voor zowel natuur als milieu. Als herbicide doodt glyfosaat als niet-selectief middel alle planten en bloemen in een bepaald gebied, en daarnaast wordt glyfosaat als gevolg van de bespuitingen via o.a. het riool ook in oppervlaktewater aangetroffen. In veel wateren overstijgt de concentratie glyfosaat dan ook de norm van 0,1μg. In dergelijke wateren is een afname geconstateerd van diertjes in het water en daarnaast brengt het filteren van het glyfosaat uit het drinkwater voor waterzuiveringsbedrijven hoge kosten met zich mee.
3. Waarom is glyfosaat schadelijk voor de gezondheid?
Blootstelling aan glyfosaat wordt onder andere in verband gebracht met geboorteafwijkingen, de ziekte van Parkinson, hormoonverstoringen en depressie. Daarnaast bleek uit een recent Europees onderzoek van Friends of the Earth dat in 44% van de door hen onderzochte urinemonsters sporen van glyfosaat werden aangetroffen. Dat wij op enerlei wijze worden blootgesteld aan glyfosaat is dus een feit. Wat daar de daadwerkelijke gevolgen van zijn voor de gezondheid blijft voor alsnog onduidelijk. Wij nemen gezien de verbanden die eerder zijn gelegd echter liever het zekere voor het onzekere.
4. Waarom wordt het dan niet verboden?
In 2011 is de motie Grashoff aangenomen in de Tweede Kamer die de regering verzoekt om een verbod in te stellen op het gebruik van glyfosaat (o.a. Roundup) bij onkruidbestrijding voor niet-commerciële doeleinden (bijvoorbeeld de onkruidbestrijding door gemeenten). De regering heeft daarom besloten om dat verbod ook daadwerkelijk in te stellen, maar pas vanaf 2018, zeven jaar na indiening van de motie. De reden hiervoor is dat gemeenten die tijd nodig zouden hebben om de omschakeling te maken naar niet-chemische bestrijdingsmethoden. Zoveel tijd is echter niet nodig, want zo’n 32% van de gemeenten, die samen 50% van het oppervlak van Nederland beslaan, bestrijden onkruid al zonder glyfosaat. In de tussentijd blijven de schadelijke effecten van Roundup onnodig voortduren. Daarom is het van belang dat gemeenten nu al overschakelen op niet-chemische onkruidbestrijding.
5. Zijn er alternatieven voor glyfosaat?
Ja, er zijn alternatieven voor het gebruik van glyfosaat. De meest gebruikte zijn op basis van hete lucht en heet water welke geen schade toebrengen aan natuur of volksgezondheid. De milieu impact van deze bestrijdingstechnieken is met de meest recente technologie vergelijkbaar met die van een gemiddelde auto.
6. Is niet-chemische onkruidbestrijding duurder dan chemische onkruidbestrijding zoals met Roundup (glyfosaat)?
Nee, in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt is dat niet het geval.
Bij chemische onkruidbestrijding, zoals bij het gebruik van Roundup, moet het bedrijf zich sinds 2007 houden aan de DOB-methode, het zogenaamde Duurzaam Onkruidbeheer. Volgens de DOB-faciliterende organisatie PRI/WUR kan deze manier van onkruidbestrijding voor niet minder dan 0,10 cent per vierkante meter per jaar worden uitgevoerd. Als een bedrijf de techniek voor minder aanbied is het volgens PRI/WUR niet mogelijk dat het bedrijf zich volledig aan de verplichte DOB-regels houdt.
Voor niet-chemische onkruidbestrijding zijn de prijzen de laatste jaren hard gedaald en liggen deze momenteel in de bandbreedte van 0,08 tot 0,12 cent per vierkante meter per jaar. De prijs binnen die bandbreedte is afhankelijk van de ruimtelijke omgeving.
Beide methoden van onkruidbestrijding zijn dus vergelijkbaar in prijs, en niet-chemische onkruidbestrijding is sommige gevallen dus zelfs goedkoper.
7. Kun je met niet-chemische onkruidbestrijding ook lastige hoekjes bereiken?
Ja, ook in lastige hoekjes is onkruid aan de hand van heet water en hete lucht goed te bestrijden. Dit gebeurd aan de hand van een handlans, welke vergelijkbaar is met de handlans die gebruikt wordt bij chemische onkruidbestrijding. Hierbij wordt echter geen gif gespoten, maar heet water of hete lucht.
8. Is niet-chemische onkruidbestrijding ook schadelijk voor het milieu?
Nee, dat is niet het geval. Er wordt nog wel eens beweerd dat de CO2 uitstoot bij technieken gebaseerd op heet water en hete lucht een hoge CO2 uitstoot zouden kennen. Dat was tot een aantal jaren terug inderdaad het geval, maar door recente innovaties, zoals warmteterugwinning, heeft men de CO2 uitstoot terug kunnen dringen tot het niveau van een gemiddelde personenauto.
Niet-chemische onkruidbestrijding is dus niet volledig zonder effect op het milieu, maar wel vele malen beter dan dat het gebruik van glyfosaat. Daarnaast is niet-chemische onkruidbestrijding niet schadelijk voor de natuur of volksgezondheid.
9. Kun je ook niet-chemische onkruidbestrijding toepassen op sportvelden?
Ja, ook voor sportvelden is het mogelijk om niet-chemische onkruidbestrijding toe te passen. Hierbij wordt gericht op het bevorderen van de biodiversiteit in de ondergrond van de grasmat door micro-organismen toe te voegen. Deze onkruid onderdrukkende methode voorkomt het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmeststoffen en zorgt voor een betere en sterkere grasmat.
10. Is het kwaliteitsbeeld bij niet-chemische onkruidbestrijding net zo goed als bij chemische onkruidbestrijding?
Ja, de beeldkwaliteit is bij beide technieken vergelijkbaar. Sterker nog, uit verschillende onderzoeken is gebleken dat het kwaliteitsbeeld bij niet-chemische onkruidbestrijding beter is dan bij chemische onkruidbestrijding.
11. Kent niet-chemische onkruidbestrijding nog andere voordelen boven chemische onkruidbestrijding?
Ja, bij chemische onkruidbestrijding, zoals met het middel Roundup, raakt onkruid op een gegeven moment resistent. Wanneer Roundup over langere tijd gebruikt wordt blijven namelijk slechts de planten over die beter bestand zijn tegen het glyfosaat. Om die reden moet er steeds meer Roundup gebruikt worden, of moeten er andere middelen worden bijgemengd, zoals MCPA, om hetzelfde resultaat te bereiken.
Niet-chemische onkruidbestrijding kent deze nadelen niet.
12. Waarom niet wachten tot 2018 wanneer het gebruik van glyfosaat voor niet-commerciële doeleinden verboden wordt ten gevolge van de motie Grashoff?
Wachten tot 2018 is onnodig omdat er nu al goede en betaalbare alternatieven zijn voor het gebruik van glyfosaat. Zo’n 32% van de gemeenten in Nederland, welke zo’n 50% van de oppervlakte van Nederland beslaan, zijn nu al vrij van chemische onkruidbestrijding. De gevolgen voor de natuur, het milieu en mogelijk zelfs de volksgezondheid zijn dusdanig groot dat wachten niet de voorkeur heeft en er is dan ook geen enkele reden om niet nu al volledig over te stappen niet-chemische onkruidbestrijding.