In het weekend vernamen we het bericht van het overlijden van Bram van der Lek. Zijn naam zal altijd verbonden blijven met de geschiedenis van de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP). Velen zullen zich hem herinneren als een bijzonder innemend persoon. De herdenkingsbijeenkomst vindt plaats op vrijdag 6 december om 14.30 uur in het crematorium van Dieren.

Bram werd in 1972 tot lijsttrekker van de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP) gekozen omdat hij zo aansprak onder jongeren. Hij was de man van het milieu en de actiegroepen. In 1984 werd hij lijsttrekker van het Groen Progressief Akkoord, de naam waaronder CPN, PPR, PSP en de Groene Partij Nederland voor het eerst gezamenlijk aan de verkiezingen voor het Europees Parlement deelnamen. De samenwerking binnen het GPA is van wezenlijk belang geweest voor het ontstaan van GroenLinks.

Begin 1958 sloot Bram zich aan bij de PSP. Hij bleef daarin actief tot de opheffing van de partij: deed allerlei klusjes, werd in 1961 lid van het partijbestuur en in 1963 hoofdredacteur van het ledenblad Bevrijding. Toen hij in 1967 in de Tweede Kamer kwam, was hij daar de enige bioloog en werd daardoor gezien als de milieudeskundige en het aanspreekpunt voor de toen beginnende milieubeweging. Hij schreef in die tijd Het milieuboekje over produktie, vervuiling en actie, over de samenhang tussen economie en milieuvraagstukken - een van de eerste publicaties over dit thema en een behoorlijk succes. Begin jaren ’70 heeft hij het wetenschappelijk bureau voor de PSP opgezet. In die tijd ging hij zelf met een bandrecorder op pad voor de radio-uitzendingen van de partij. De PSP werd in die jaren gekenmerkt door felle onderlinge ruzies, een puriteinse partijcultuur, en veel afsplitsingen. Met als gevolg dat Bram na de verkiezingen van 1977 als het enige PSP-Kamerlid overbleef. In 1978 wilde hij het wat rustiger aan doen, maar liet zich in 1980 weer verleiden tot het partijvoorzitterschap en in 1983 werd hij lid van de Eerste Kamer. Als voorzitter probeerde hij vooral een bemiddelende en verzoenende rol te spelen tussen de hardliners binnen het partijbestuur of de hoogdravende en theoretische congresteksten wat te nuanceren en begrijpelijker te maken. Hij behoorde niet tot de ‘zekerweters’.

Terugblikkend op die periode, zei hij later:

Ik ben een beetje in handen van de partij; die stuurt mij om een zo groot mogelijke gemene deler van de partij te vertegenwoordigen. In ben geen partijleider maar een woordvoerder (…) Bij de richtingenstrijd op congressen voelde ik me buitenstaander. Ik heb altijd geprobeerd keuzen te maken, maar ik vond toch ook de andere kant wat hebben. Ik voelde me daar ongelukkig onder omdat ik het gevoel had de quintessens niet te begrijpen. Soms dacht ik dat ik te onnozel was om het te kunnen volgen, maar ook dacht ik wel eens dat de strijd te onnozel was en dat we beter over iets anders konden discussiëren.

(in: Paul Denekamp e.a., Onstuimig maar geduldig, Amsterdam, 1987)

Wanneer in 1984 de PSP de lijsttrekker mag leveren voor het Groen Progressief Akkoord, is Bram de enige voor de andere partijen acceptabele PSP-kandidaat. Men ziet in hem dé persoon die in staat is de fractie bijeen te houden. Natuurlijk ging hij in het Europees Parlement meteen met milieuzaken aan de slag – redelijk succesvol. Maar zijn verdienste is vooral geweest dat hij aan de wieg stond van de vorming van de eerste internationale fractie, de latere groene fractie.

Bram was een vriendelijke man, die twijfelde en met veel nuances sprak, maar tegelijk een volhouder en taaie overtuiger met een grote betrokkenheid.

Gerrit Pas
medewerker Wetenschappelijk bureau De Helling en voorheen de PSP