De daad wordt ontkend, de dader gaat vrijuit en het slachtoffer wordt aan de schandpaal genageld. Dat is het patroon van recente reacties op de moedige hartenkreten van directeuren van verpleeghuizen over 'pyjamadagen'.
De daad wordt ontkend, de dader gaat vrijuit en het slachtoffer wordt aan de schandpaal genageld. Dat is het patroon van recente reacties op de moedige hartenkreten van directeuren van verpleeghuizen over ‘pyjamadagen’. Directeuren en managers beklaagden zich binnenskamers al veel langer over de zorgverschraling en de bezuinigingen Ik heb vaak aan hen gevraagd of zij niet met hun praktijkvoorbeelden naar buiten wilden treden. Tja, nee, dat gaat niet, zeiden ze dan bedremmeld. Want als directeur komt zo’n voorbeeld als een boemerang bij je terug. Niet de verpleeghuiszorg is ondermaats, maar jij als directeur bent ondermaats. Als bij jou de zorg zo beroerd is, dan komt het doordat jij een slechte manager bent. Kortom, ze durfden vaak niet, uit angst voor reputatieverlies.
Dit patroon komt bekend voor. Bijvoorbeeld vrouwen die het slachtoffer zijn van verkrachting durven vaak niet naar buiten te treden. Hun aanklacht zou als een boemerang op henzelf kunnen terugkaatsen: zij zijn blijkbaar geen nette dames, zij hebben het uitgelokt. De daad wordt ontkend, de dader gaat vrijuit en het slachtoffer wordt aan de schandpaal genageld. Gelukkig zijn er soms dappere enkelingen die toch publiekelijk hun verhaal vertellen. Maar dit soort moed is begrijpelijkerwijs zeldzaam
Het is daarom bijzonder moedig van de directeur van verpleeghuis Egmontshof om toch met zijn aanklacht naar buiten te treden. Enkele anderen vonden toen ook de moed om hun verhaal te vertellen. Over zogenaamde pyjamadagen, waarop sommige mensen niet meer uit bed gehaald worden; over WC’s die gesloten worden om schoonmaakkosten te besparen; over het terugbrengen van de maaltijden tot twee per dag. Weer andere verpleeghuizen waarschuwen dat ze geen verantwoorde zorg meer kunnen leveren, als zij ook nog aan de bureaucratische eisen van de overheid moeten voldoen. Zij voelen zich genoodzaakt de wet te overtreden.
Dapper. Maar de gevreesde boemerang bleef niet uit. Dit gejammer zegt niks over de verpleeghuiszorg, maar alles over deze verpleeghuizen, riepen staatssecretaris Ross, de Landelijke Organisatie Cliëntenraden, sommige andere verpleeghuizen en verzekeraar Achmea. Alleen slechte verpleeghuizen die hun zaakjes niet op orde hebben, komen met idiote oplossingen als pyjamadagen, minder maaltijden of een verwaarloosde administratie. Ze moeten niet bezuinigen op de handen aan het bed, maar op overhead en management, aldus Ross. Verpleeghuizen met pyjamadagen wil ik geen contract meer geven, riep Van Monfoort van Achmea strijdlustig. Hij wenst niet te betalen voor slechte zorg. Hij zal ze afrekenen op prestaties, dat zal ze leren om goede zorg te leveren! Kortom: de daad ontkend, de dader vrijuit en het slachtoffer aan de schandpaal.
Het wordt tijd hier te doen wat we met geweld tegen vrouwen ook gedaan hebben: de daad benoemen, de dader veroordelen en het slachtoffer prijzen om haar moed en helpen om oplossingen te vinden. De daad die benoemd moet worden is deze: paniekerig, visieloos bezuinigingsbeleid. Het ontbreekt dit kabinet aan kennis van de verpleeghuiszorg en de onmogelijkheid om daar op korte termijn te bezuinigen. Instellingen moeten tussen juli en december plotseling 1,6% bezuinigen. Dat lijkt niet veel, maar hoe bezuinig je op een lopende begroting, waar je al verplichtingen voor bent aangegaan? De instelling die de staatssecretaris mismanagement verwijt, blijkt in een vergelijking hoog te scoren op doelmatigheid. Daar valt dus niks te halen. De enige flexibele posten zijn de maaltijden en de tijdelijke medewerkers. Als je die wegbezuinigt, krijg je minder schone WC’s en vooral veel minder handen aan het bed. En als het bij dit halfjaar bleef, was het nog te overzien. Maar volgend jaar wordt het nog veel doller: behalve deze korting van 1,6% komt er nog een hele serie bezuinigingen. Alles bij elkaar zal dat tot gevolg hebben dat er 20% minder tijd is voor de directe patiëntenzorg.
De dader hiervan is een paniekerige, visieloze minister. Hij ziet de zorgsector slechts als een geldverslindend monster, met overvragende patiënten en lui, ongeïnteresseerd personeel dat alleen via geld in beweging te krijgen is. Het slachtoffer daarvan is de demente bejaarde voor wie maar één uitweg bestaat: een moord plegen. Want in de TBS-kliniek of gevangenis ben je een stuk beter af dan in het verpleeghuis. Gevangenen hebben recht op één douche per dag, bejaarden doen het vaak met één douche per week. Op dit moment leven er in verpleeghuizen 21.000 mensen met 4 of meer op één kamer. Dat is een nationale schande.
Kan het dan niet efficiënter? Zeker wel. Maar daarbij moeten we twee dingen bedenken. Ten eerste: dat veel van de overhead in verpleeghuizen noodzakelijk is om aan de bureaucratische eisen van de overheid te voldoen. Ten tweede dat een lange termijn perspectief en investeringen noodzakelijk zijn. Kleinschalige woonvormen voor ouderen zijn bijvoorbeeld kwalitatief meestal beter en ook nog efficiënter dan grote verpleeghuizen. Maar dat vereist wel investeringen! De minister schrapt echter alle mogelijkheden daartoe door het budget van zorgvernieuwing, nu nog 90 miljoen euro, vanaf volgend jaar geheel te schrappen. Afrekenen op prestatie op de manier van Van Montfoort leidt niet tot hogere kwaliteit maar vooral tot hogere kosten en meer leugens. Wie zal er dan ooit nog de alarmbel durven luiden? Het vergelijken van kwaliteit en efficiency is heel zinvol. Maar dan moeten instellingen uitgenodigd worden om openheid te geven en van elkaar te leren- ze moeten daar niet voor worden gestraft.
Moet er dan niet bezuinigd worden in de zorg? Jawel, maar niet in de eerste plaats. Dit kabinet geeft liever geld aan wegen en wapens dan aan mensen die zorg nodig hebben. Hogere inkomens en milieuvervuilers kunnen veel meer bijdragen dan ze nu doen. In de verpleeghuiszorg moet er juist geld bij. Vooral om te zorgen dat er daadwerkelijk meer handen aan het bed komen, meer en betere zorg per patiënt. Een kwartier per dag meer per patiënt kost 800 miljoen. Binnen de zorg kan heel goed bezuinigd worden op de bureaucratie en door de fraude aan te pakken. Door de samenwerking in ziekenhuizen te verbeteren, door de topsalarissen in de zorg aan banden te leggen en door de medicijnprijzen te verlagen, kan eveneens veel worden bespaard. Deze minister mist daarvoor echter de moed en de daadkracht. Hij is als een automobilist die tijdens het rijden alleen op zijn benzinemeter kijkt. Hij heeft geen idee waar hij heen gaat en of hij ongelukken veroorzaakt; als de tank maar niet leeg raakt.