Femke Halsema over oude en nieuwe verkiezingen, de nieuwe regering en het klimaat.

Goeiemiddag congres

Felicitaties voor Henk en zijn ploeg, Tof en zijn ploeg. Ik verheug me op een vruchtbare en natuurlijk kritische samenwerking.

Natuurlijk had ik jullie vandaag graag een regeerakkoord willen voorleggen
En een ministersploeg willen presenteren
…….
Van een links kabinet.

Het is niet zo gelopen.
De verkiezingen van 22 november betekenden opnieuw een aardverschuiving.
De SP maakte een reuzesprong naar 25 zetels.
Wilders Partij van de Onvrijheid werd groter dan GroenLinks
Het CDA verloor,
De PvdA verloor dramatisch, net als de VVD en D66.

Het goede nieuws was dat het kabinet Balkenende
door de kiezer is afgestraft.
Nederland lijkt massaal te hebben gekozen voor sociale rust en stabiliteit.
Maar de uitslag betekent ook dat NL weer kleiner wordt,
dat het buitenland verder weg raakt, Europa in het verdomhoekje blijft
en onze cultuur behoudender en onvriendelijker voor buitenstaanders wordt.
En dat is slecht nieuws.
Want wie ijvert voor een beter Nederland,
kan niet zonder een beter Europa en een eerlijker en rechtvaardiger wereld.

GroenLinks verloor ook, opnieuw.
Van 8 naar 7 zetels.
Ik zal het niet overdoen,
Maar ik heb hartgrondig gevloekt,
Zoals velen van jullie, denk ik.

Dit is geen uitslag om tevreden bij achterover te leunen.
Om te denken: ‘wij zijn klein maar o zo fijn’.
Nee: bij grote ambities horen even grote getallen.
Die moeten er dan ook komen.

Het is logisch dat we nu kritisch naar onszelf kijken
Dat we grondig nagaan of we fouten hebben gemaakt
En welke fouten dat zijn.
En daar hoort ook bij dat we elkaar ter discussie stellen.
Ik bedoel, we zijn de SP niet, maar een open debatpartij.

Kritiek hoort erbij. Ook - helaas - kritiek op mij.
Ik wil van mijn hart geen moordkuil maken: de afgelopen dagen waren niet leuk.
Het waren van die dagen waarop ik me stiekem even afvraag
Waarom ik ook al weer de politiek ben ingegaan
Waarom ik ooit, zo bewust voor GroenLinks heb gekozen.

Een klein verhaal.
Toen ik 18 was gaf ik mij op voor de lerarenopleiding.
Ik wilde graag leraar Nederlands worden.
Maar dat viel tegen.
Eén van de verplichte vakken heette JOL,
Wat staat voor Jeugd- en OntspanningsLectuur.
Het kwam er op neer dat je geoefend werd in het lezen van stripboeken de bouquetreeks.
Ik had ook toen al last van enige eigenwijsheid
en liet luid weten dat ik dit weigerde.
Het antwoord van de docent zal ik niet snel vergeten.
Hij zei: ‘als jij denkt dat je kinderen op het LBO en de MAVO van Vestdijk kan laten houden, dan zit je hier op de verkeerde plek’.
Nou was dat inderdaad precies wat ik dacht
En het conflict met die docent luidde dan ook het voortijdige einde in van mijn lerarencarrière.

Nu denkt misschien een enkeling hier: ‘wat een elitair verhaal’.
Maar ik weet zeker dat de meeste van jullie hetzelfde denken als ik:
Dit is verdorie precies waarom het gaat.
Natuurlijk, het gaat om kleinere inkomensverschillen
en om bestrijding van armoede.
Maar dat is lang niet genoeg.
Het gaat om de erkenning dat elk mens bijzonder is.
Dat elke jongere de kans moet hebben om te bloeien,
Om zich uit achterstand te bevrijden en zijn horizon te verbreden
Om deel te hebben aan onze rijke samenleving en cultuur
Dat gaat om emancipatie, om kunnen worden wie je wilt zijn.
Dat is ook de strijd tegen vervlakking,
En gemakzuchtig consumentisme,
Tegen een cultuur van commerciële platheid,
misleidend populisme en grote bekken.
Dat is strijd voor nuance en werkelijke tolerantie
En ook – ja, laat ik het maar ronduit zeggen – voor intellectuele rijkdom,
Voor diepgang en waardigheid.

GroenLinks investeert van alle politieke partijen het meeste in onderwijs.
Natuurlijk, om de economische kansen van vooral achterstandsjongeren te vergroten.
Maar ook om van al die kinderen en jongeren
vrije, kritische en lastige burgers te maken

Ook al ben ik niet tevreden, ik ben een trotse GroenLinkser

En emancipatie is niet de enige reden.
Het is geen geheim dat ik ooit bij de PvdA werkte en lid was van die partij.
Je verandert niet luchtig van partij.
Voor mij waren er veel redenen.
Maar de belangrijkste was zonder twijfel: het milieu.
Ja, er werd wel over gepraat in de PvdA en een nota over geschreven.
Maar milieu was vooral een luxe-artikel.
Daar begon je over na te denken als de economie op orde was,
de sociale tegenstellingen verminderd.
Milieuproblemen zijn voor de goede tijden.
En zelfs dan.
Want midden jaren negentig ging het goed met Nederland
en het Paarse kabinet bouwde wegen en legde de Betuwelijn aan.
Ik vond toen, en dat vind ik nog,
Dat milieubescherming de basis is voor een duurzame en stabiele samenleving.
Dat het onze plicht is om de generaties na ons een mooi land, schone lucht en een rijke aarde na te laten. Dat we de economische groei daarvoor willen afremmen en bijsturen.
En ook dat we verplicht zijn om ons om anderen, ver weg, te bekommeren.
Want als het water stijgt, dan kunnen wij, achter de dijk, het wel navertellen.
Dat kunnen de mensen in Bangladesh niet.
En dat vind ik onaanvaardbaar.

Daarom ben ik helemaal niet tevreden, maar ik ben wel trots.

Trots dat ik bij GroenLinks hoor. Trots op de koers die wij in oktober samen hebben vastgesteld.

Hadden wij dan moeten gaan regeren?
Hadden wij meteen moeten aanschuiven? Als het CDA ons een plekje gunde aan de formatietafel? Misschien zelfs als vierde partij?
Ik weet dat hier ook veel mensen zijn die zeggen: ‘nooit met het CDA’.
Met diegenen van jullie ben ik het oneens.
Ik zou wel de kracht hebben om jullie tegemoet te treden
als mede-ontwerper van Balkenende-4
(ja, het is even slikken).
Maar alleen, als wij ook echt iets klaar kunnen spelen.
En dan bedoel ik niet een milieuminister die vier jaar susidies mag schenken.
Maar eentje die, samen met zijn collega’s,
uitvoering kan geven aan ons programma.
Een minister die harde grenzen stelt aan het economische verkeer en die de belastingen met 14 miljard vergroent.
Die bijvoorbeeld vuile auto’s veel duurder maakt en schone auto’s goedkoper.
Een minister die de 20 miljard die op de plank ligt voor wegen, stopt in Openbaar Vervoer.
Die de Nota Ruimte verscheurt en investeert in levende steden en een groen en open landschap.
Die de landbouw hervormt en de bio-industrie afschaft.

Misschien luister ik niet goed. Maar ik hoor ze nog niet juichen bij het CDA.
Ik hoor zelfs geen gejuich bij de PvdA.
Mijn overtuiging is, ook na piekeren, wikken en wegen,
Dat CDA en PvdA niet naar ons luisteren,
als zij niet hoeven.
Zij luisteren alleen als het moet, als GroenLinks onmisbaar is. Als er geen alternatief voor ons is.
Nu hadden wij wel een paar symbolische gesprekjes kunnen voeren met het CDA. Jan Marijnissen is ons voorgegaan.
Maar als je regeren serieus neemt, doe je niet mee aan symboolpolitiek..

OK, Paulus, Leo en Joost, dat is tot daar aan toe.
Maar Wouter is ook boos op mij.
Oeps.
Ik wil het niet verder op de spits drijven en vertellen
wat er voor en na de gesprekken met de Informateur is gezegd.
En ik zal niet flauw doen over lijstverbindingen en linkse coalities.
Maar ik heb wel een eenvoudige vraag.
Als je zo graag met SP en GroenLinks had willen regeren,
Waarom geef je dan de sleutel aan het CDA
en aanvaard je zonder verder morren de ChristenUnie als derde partij?
Het is verleidelijk te reageren op uitgelekte plannen ende reclame van spindokters.
Maar onze oppositie zal nauwkeurig en precies zijn, dus een reactie volgt volgende week.

Terug naar GroenLinks.
Trots op wie we zijn, maar niet tevreden met wat we hebben bereikt.
Dat ben ik en ik hoop dat dit de inzet wordt van de inhoudelijke discussie die wij gaan voeren.
Er ligt ook een opdracht.
Met vrijzinnig links markeerden we het belang van de vrijheid en de ontplooiing van het individu.
Maar ook vrije mensen zoeken gemeenschappelijkheid.
Zeker als grenzen verdwijnen en oude zekerheden op de tocht komen te staan.
Tegelijkertijd moeten gemeenschappen niet knellen.
Welke betekenis heeft de gemeenschap voor mensen, voor de staat en voor de politiek?
Op deze vraag wil ik graag samen met jullie een antwoord formuleren.

Maar eerst hebben wij verkiezingen te winnen.
Verkiezingen die ons trots èn tevreden maken.
Dat verdienen onze kiezers.
En alle GroenLinksers die zich de afgelopen jaren,
in de provincies in het zweet hebben gewerkt.

En waarover wij ook van mening kunnen verschillen,
wij vinden allemaal: Zet groen op 1
En wij vinden de Verenigde Naties en Al Gore – toch niet de minsten –
Aan onze zijde.
Uit het gisteren verschenen, internationale klimaatrapport blijkt opnieuw dat een klimaatcrisis dreigt.
De zeespiegel stijgt, onze rivieren dringen tegen de oevers aan, de temperatuur stijgt en planten en dieren worden met uitsterven bedreigd.
Anders dan de VVD, hebben wij nooit gewild dat Schiphol in zee komt.
Er moet nu gehandeld worden. De politieke wil moet getoond worden, de vervuiler moet betalen

Er is een progressieve, groene meerderheid in de Tweede kamer.
Dat leidde meteen al tot één van mijn mooiste kamerdagen
Waarvoor ik zelfs Rita Verdonk nog wel even verdraag.
Het lijkt er namelijk eindelijk van te komen:
Een Generaal Pardon.
We mogen niet te vroeg juichen
Maar GroenLinksers, ik weet hoeveel van jullie zich dag in, dag uit, jaar in jaar uit,
inzetten voor al die vluchtelingen die gewoon bij ons land horen.
Als we hen straks welkom mogen heten.
Laten we dan niet alleen tevreden zijn, maar ook beretrots!

Tot slot,
Journalisten stellen mij steeds de vraag of ik er nog zin in heb.
Hoe ze erbij komen is me een raadsel
en het antwoord is simpel.
Een groene en progressieve meerderheid in het parlement
brengt ons dichter bij onze idealen dan ooit tevoren.
Wij zijn een jonge partij die hard groeit. Ook al gaat dat groeien soms van au.
Wij zijn een denkende partij, boordevol plannen.
Wij hebben een wereld te winnen.
Ons land moet socialer, groener, toleranter.
En ook dan is er nog geen reden om tevreden achterover te leunen.
De wereld is zoveel groter dan ons land.
Dus of ik zin heb?
………..
Wat dacht je?