Het Europees arrestatiebevel moet op de schop, zo verlangt het Europees Parlement. Nationale opsporingsautoriteiten maken te vaak misbruik van de vereenvoudigde procedure voor de overlevering van verdachten. Daardoor schenden ze de grondrechten van burgers.

Mensen worden opgepakt en overgeleverd aan een ander land om als getuige te worden verhoord in plaats van als verdachte te worden vervolgd. Daar is het arrestatiebevel niet voor bedoeld. Net zo min als voor de bestraffing van bagatelzaken zoals het plukken van papavers langs de kant van de weg. "Aan dit misbruik moet een einde komen", stelt GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini.

Sargentini zet zich al jaren in voor mensen die op grond van een dubieuze aanklacht in een buitenlandse cel terechtkomen, vaak in slechte omstandigheden en zonder uitzicht op een spoedige berechting.

Herziening van Europees arrestatiebevel

Het Europees Parlement droeg vandaag de Europese Commissie op om met een wetsvoorstel te komen dat het Europees arrestatiebevel grondig herziet.

  • Zo dient overlevering aan een ander EU-land te worden verboden als het risico bestaat dat de grondrechten van een verdachte worden geschonden, bijvoorbeeld door buitensporig lang voorarrest.
  • Autoriteiten moeten toetsen of overlevering geen te zware maatregel is in het licht van het misdrijf waarvan iemand verdacht wordt of van diens persoonlijke omstandigheden.
  • Ook moeten verdachten het recht krijgen om bij de rechter in beroep te gaan tegen hun overlevering.

Eurocommissaris Viviane Reding (Justitie) gaf in het debat te kennen dat zij de herziening van het Europees arrestatiebevel voorbarig vindt. Ze wil eerst de naleving van de wet beter controleren. Volgens Sargentini sluit Reding hiermee de ogen voor de ernst van de situatie. "Het zijn juist de tekortkomingen van het Europees arrestatiebevel op het vlak van grondrechtenbescherming en proportionaliteit die ertoe leiden dat onschuldige burgers langdurig vastgehouden worden."

Europees onderzoeksbevel

De grondrechtenclausule en de proportionaliteitstoets zijn al opgenomen in het Europees onderzoeksbevel, een nieuw instrument voor grensoverschrijdende samenwerking bij het verzamelen van bewijs waaraan het Europees Parlement vandaag zijn goedkeuring gaf. Anders dan bij de totstandkoming van het arrestatiebevel in 2001 was het Europarlement ditmaal medewetgever. Daardoor heeft het betere waarborgen voor verdachten kunnen afdwingen bij de nationale justitieministers.

"Het Europees onderzoeksbevel dient de misdaadbestrijding, maar is tegelijk een doorbraak voor de grondrechtenbescherming", stelt Sargentini. "De ingebouwde waarborgen maken een einde aan het blinde vertrouwen dat de EU-lidstaten tot nu toe geacht werden te hebben in elkaars rechtsstaat. Dat vertrouwen was te mooi om waar te zijn. Controle op de eerbiediging van grondrechten is beter."