Is die crisis voorbij, zoals minister Dijsselbloem verkondigde? Wel in Wassenaar, niet in het Laakkwartier of in Thessaloniki. Nog altijd zit 1 op de 12 Nederlanders zonder baan. In Griekenland is dat 1 op 4. Een sociaal drama, maar ook politiek dynamiet onder de muntunie. Zolang de Europese Unie wel begrotingsdiscipline afdwingt maar geen halt toeroept aan belastingontwijkers, wel hervormingen eist maar geen investeringen aanjaagt, is de euro is nog lang niet in veilige haven.
Eén zwak euroland dat ten prooi valt aan speculanten kan een nieuwe paniekgolf veroorzaken in de hele eurozone. Dan is de crisis weer terug van nooit weggeweest. Dan komen de Europese regeringsleiders in spoedberaad bijeen om onder druk van financiële markten te besluiten tot maatregelen waar zij altijd tegen waren. Het is dan ook roekeloos van Rutte om de deur dicht te gooien voor plannen die de euro een steviger fundament geven, zoals eurobonds en Europese belastingen. GroenLinks stáát voor deze voorstellen. Ze verdienen nú debat als we willen voorkomen dat burgers weer verrast worden met voldongen feiten. Goede kans dat Rutte straks twee nieuwe kralen mag rijgen aan zijn ketting van gebroken beloften.
Het was de rechtse deregulering van financiële markten, met VVD-Eurocommissaris Bolkestein in een hoofdrol, die de bankencrisis veroorzaakte en de eurocrisis inluidde.
Het zijn rechtse taboes die maken dat de crisis in Europa zo tergend traag wordt aangepakt en al zes jaar duurt.
Terwijl de VVD het mantra van de begrotingsdiscipline predikt, lopen Europese overheden jaarlijks duizend miljard euro mis door belastingontduiking en –ontwijking. Die inkomsten hebben we hard nodig om de staatsfinanciën op orde te brengen, nu bankenreddingen en recessies daar grote gaten in hebben geslagen. Wat doet onze premier? Hij startte zijn VVD-campagne deze week in Brasschaat, te midden van de fiscale 'vluchtelingen' uit Nederland. Zoveel is duidelijk: het huidige Europa van markt en munt, dat de armen voor de crisis laat betalen en de rijken in watten legt, is het Europa van de VVD.
Anders dan de VVD, stemde GroenLinks stemde in de jaren negentig tégen de invoering van de euro. We vroegen tevergeefs om een referendum. We vonden een muntunie zonder economische en politieke unie een onverantwoord avontuur, dat tot sociale ellende zou leiden. Toen de euro in crisis raakte, riepen we niet 'zie je wel'. We werkten mee aan reddingspakketten en presenteerden oplossingen. We wisten: het opgeven van de euro stort Europa in een nog diepere crisis. Daar zit niemand op te wachten. Zeker GroenLinks niet: we hebben de EU hard nodig voor het aanpakken van klimaatverandering en voor een groene energiepolitiek die ons immuun maakt voor chantage door Poetin.
De Europese eenwording draait niet alleen om geld, maar ook om waarden. Het vredesproject waar Rutte zo laatdunkend over spreekt is wereldwijd een uniek voorbeeld van conflictpreventie door samenwerking en vervlechting. De samenwerking van onze legers bij vredesmissies, van Bosnië tot Congo, symboliseert de naoorlogse verzoening en smaakt naar meer. Ja, ook naar een Europees leger. Dat is goedkoper én effectiever.
Nergens zijn de waarden van de EU zo scherp geformuleerd als in haar Grondrechtenhandvest. Het is de enige internationale verdragstekst die homodiscriminatie verbiedt. Mede daardoor is de EU, in nieuwe lidstaten zoals Polen, wel degelijk een motor achter de homo-emancipatie. Het Europees Parlement nam al in 2009 een voorstel van GroenLinkser Kathalijne Buitenweg aan dat homo's en lesbo's nog beter zou beschermen. De Europese regeringen hebben dit voorstel nog steeds niet goedgekeurd. Uitgerekend de Nederlandse VVD/PvdA-coalitie is een van de dwarsliggers.
Het EU-handvest, van kracht sinds 2009, bestempelt asiel voor vluchtelingen tot een grondrecht. Hoe reageerde de VVD? Zij pleitte voor een opt-out, om in Nederland een restrictiever asielbeleid te kunnen voeren. Belastingvluchtelingen zijn bij de VVD beter af dan echte vluchtelingen.
Het is niet Europa dat een bedreiging vormt voor Nederlandse kernwaarden, zoals openheid en tolerantie. Het zijn Rutte en de VVD die deze waarden ondergraven, in Nederland én Europa.
In plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor het huidige Europa en de crisis, schimpt de premier op partijen die met oplossingen komen. In plaats van draagvlak te zoeken voor grote stappen die hij samen met de EU zet, zoals de bankenunie, doet hij aan bangmakerij. Dat getuigt van een gebrek aan politieke moed.
