“Never take more than you give”
Voorzitter,
Het lijkt erop alsof de staatssecretaris de rol van deze Kamer niet helemaal serieus neemt, gelet op de slechte voorbereiding van voorliggend wetsvoorstel en de korte tijd waarin de Kamer zich dient uit te spreken voor of tegen het voorstel. Ook bij dit voorstel lijkt weinig sprake van goed overleg met betrokken partijen in de maatschappij voorafgegaan zijn aan het wetsontwerp en ook bij dit voorstel lijkt het allemaal even vlug vlug te moeten. Kan de staatssecretaris toelichten waarom sommige – zo niet alle – deelnemers aan de zogenoemde internetconsultatie tot op heden geen inhoudelijke reactie van de staatssecretaris hebben ontvangen? Is de regering van mening dat ons parlementaire stelsel eigenlijk alleen maar lastig is en dat een zorgvuldige belangenafweging door middel van overleg met maatschappelijke partners maar beter overgeslagen kan worden?
Voorzitter, omwille van het belang van boeren, natuur en milieu zullen wij dit wetsvoorstel desondanks op inhoud beoordelen en zullen wij aan de hand van enkele moties zelfs een bijdrage leveren om toch tijdig een volledig wetsvoorstel beschikbaar te hebben. We hopen dat we de staatssecretaris daarmee van dienst kunnen zijn.
Met het loslaten van de melkquotering per 1 april 2015 wordt een toename van de melkproductie in Nederland en andere EU-landen verwacht. Een hogere melkproductie in Nederland verstevigt de handelspositie van Nederland als exporteur van hoogwaardige melkproducten, die momenteel een handelsoverschot van ongeveer 3,6 miljard euro per jaar oplevert. Tegelijkertijd luiden melkveeboeren de noodklok vanwege de te lage melkprijzen. Sommigen gaan zelfs al over tot slachting van hun koeien, omdat het vlees dan in elk geval nog iets oplevert. De lage melkprijzen zouden mede het gevolg zijn van de boycot van Rusland, dat een grote afnemer van melkproducten is. Het ziet er voorlopig niet naar uit dat de situatie met betrekking tot Rusland spoedig zal verbeteren, en mogelijk zelfs zal verslechteren. Laten we hopen op spoedig herstel, maar tegelijkertijd realistisch zijn. Een toename van de melkveeproductie als gevolg van het loslaten van de melkquotering zal niet bijdragen aan hogere melkprijzen, eerder aan lagere melkprijzen.
Het lijkt erop dat de regering toename van de melkproductie stimuleert, ondanks de gevolgen voor de melkprijzen en daarmee wekt zij bij onze fractie de indruk dat het wetsvoorstel vooral in het voordeel van de zuivelverwerkingsindustrie is en niet in het voordeel van de meeste kleinschalige melkveehouderijen, die doorgaans familiebedrijven zijn. Kan de staatssecretaris uitleggen hoe zij zich bij het ontwerp van dit wetsvoorstel heeft laten leiden door de lobby van de melkveeindustrie en hoe dit zich verhoudt tot de positie van ‘de gewone melkboer’?
Dan de systematieken zoals het Landelijk Economisch Instituut deze heeft onderzocht. Deelt de regering dat systematiek 1 alleen begrenzend werkt als een maximale norm van 50kg fosfaatoverschot per hectare wordt gehandhaafd en kan de staatssecretaris derhalve toezeggen dat de andere verkende normen van respectievelijk 80 en 100kg fosfaatoverschot per hectare in elk geval niet zullen worden gehanteerd in de uiteindelijke Algemene Maatregel van Bestuur?
Deelt de regering onze interpretatie dat systematiek 2, grondgebondenheid gekoppeld aan 3 graasdiereenheden per hectare, het beste handhaafbaar is en de meeste zekerheid geeft ten aanzien van verantwoorde groei en dat deze systematiek daarom de voorkeur verdient?
In Memorie van Antwoord stelt de staatssecretaris dat weidegang in 2013 gelijk gebleven is ten opzichte van 2012 en dat daaruit geconcludeerd kan worden dat de sector het Convenant Weidegang serieus neemt. In Zuid-Nederland staat echter 46% van de koeien permanent op stal en Natuur en Milieu concludeert in haar rapport van oktober 2014 dat van weidegang bij melkveehouderijen van 200 of meer koeien niet of nauwelijks sprake is. Naar verwachting zal het aantal megastallen door dit wetsvoorstel toenemen en, zo stellen oud-landbouwminister Veerman en oud-informateur Wijffels, ‘met mestverwerking als vluchtroute is het hek van de dam’.
Kennelijk denkt men nog steeds dat mestverwerking het probleem van mineralenoverschot oplost. Maar mestfabrieken leveren geen bijdrage aan herstel van verstoorde kringlopen en export naar het buitenland evenmin. Immers, omringende landen ervaren in toenemende mate ook een surplus aan mineralen en om die reden heeft bijvoorbeeld de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen aangegeven binnenkort de grens te sluiten voor Nederlandse mest. Kan de staatssecretaris vertellen hoe zij verstoorde kringlopen denkt te zullen herstellen en hoe zij omgaat met mogelijke problemen bij de export van mest?
De staatssecretaris stelt in Memorie van Antwoord dat de keuze om megastallen toe te staan aan provincies en gemeenten is en dat het hen vrij staat om de vestiging van megastallen of het in die richting uitbreiden van bestaande stallen niet toe te staan. Kan de staatssecretaris uitleggen hoe dit in de nieuwe Omgevingswet is geregeld? En zo niet, deelt de staatssecretaris in dat geval de mening van onze fractie dat de weidegang en grondgebondenheid in voorliggend wetsvoorstel geborgd moeten worden, om te voorkomen dat doelstellingen ten aanzien van weidegang en mineralenoverschot in gevaar komen?
Het handelsoverschot lijkt hoe dan ook gepaard te gaan met een mineralenoverschot. We leveren dus een gezond leefklimaat voor iedereen in voor economische welvaart. Het is zeer de vraag hoe lang dat nog goed gaat. Geregeld wordt gewaarschuwd voor de wereldwijde impact van de veesector op onze leefomgeving en het klimaat en het ontbreekt de regering aan een integrale visie op veeteelt.
Onze fractie is van mening dat melkveehouderij proportioneel moet blijven; hardwerkende boeren moeten de kans krijgen om een eerlijke prijs te krijgen voor hun melk, koeien moeten de kans krijgen om de wei in te kunnen en we moeten niet meer mest produceren dan onze grond aankan. Onze fractie is van mening dat de staatssecretaris haar oren minder zou moeten laten hangen naar de lobbyisten van de melkveeindustrie, die onze boeren uitperst en ons milieu verziekt, en meer zou moeten handelen in de geest van haar eigen regeerakkoord, dat het streven naar een circulaire economie uitspreekt. Heeft de staatssecretaris The Lion King gezien en kan zij aangeven hoe haar beleid zich verhoudt tot de kernboodschap van die film? Om dan ook met die woorden te besluiten: “Never take more than you give.”
