GroenLinks vindt dat de overheid het prijsverschil tussen EKO en gangbaar moet verkleinen. GroenLinks wil een ‘EKO-tax’ op vlees invoeren. Met de opbrengst maken we ecologische producten goedkoper, net als groente en fruit. Zo stimuleren we lekker, eerlijk, gezond en verantwoord eten.
Marijke Vos stelt dit voor op het eerste Landbouwcongres van GroenLinks dat zaterdag 15 mei in Zeist plaatsvindt. De prijzen van EKO- en gewoon voedsel liggen te ver uiteen. Daardoor stagneert de verkoop van dier- en milieuvriendelijk voedsel. Verantwoorde consumenten worden gestraft in de portemonnee. De kiloknaller en de gifpieper zijn gewoonweg veel goedkoper dan een scharrelkip en een bio-bintje. Door de prijzen bij elkaar te brengen (vlees en zuivel) of zelfs gelijk te trekken (groente en fruit) wil GroenLinks de EKO-markt een enorme impuls geven.
In verschillende delen van Nederland zijn al experimenten gaande waarbij kopers van EKO elektronisch geld kunnen sparen. GroenLinks vindt dit systeem van ‘EKO-miles’ rijp voor landelijke invoering. Voor vlees, zuivel en andere biologische producten kan 30% van het aankoopbedrag worden teruggekregen via het spaarsysteem. Voor groente en fruit wil GroenLinks het prijsverschil helemaal opheffen. Hierdoor zullen de prijzen voor EKO-groente en fruit én het ‘gewone’ groente en fruit dalen. Dit is goed voor de omzet, de koopkracht en de volksgezondheid. Ook kan voorkomen worden dat biologische boeren weer moeten terugschakelen naar gangbaar, zoals nu bij varkensboeren gebeurt. Al met al een enorme winst voor dier, milieu en consument.
De EKO-subsidie wordt bekostigd door een ‘EKO-tax’ op vlees in te voeren. Vlees zit al jaren in het lage BTW-tarief (6%). Door dit naar 19% te tillen, ontvangt de staat jaarlijks circa 600 miljoen euro aan extra inkomsten. Dit geld kan worden ingezet om EKO goedkoper te maken. Daarmee worden EKO-producten ook betaalbaar voor de kleine beurs. Dit systeem levert een belangrijke bijdrage aan een dier- en milieuvriendelijke landbouw én aan gezond en lekker eten.
Een landbouwcongres was in de jaren ’50 een linkse traditie. Deze traditie verdient herwaardering. GroenLinks organiseert daarom morgen het landbouwcongres ‘Links zaaien, Groen oogsten’. Sprekers zijn de Duitse minister van landbouw, Renate Künast, GroenLinks Tweede Kamerlid Marijke Vos en oud-kamerlid Arie van den Brand. De toespraak van Marijke Vos op het Landbouwcongres staat hieronder
Dames en heren
het doet mij goed dat u hier bent
Dat u in groten getale interesse toont in landbouw
Dat u mee wil denken en mee wil praten over het platteland
Dat u met GroenLinks wilt denken over de toekomst
Van landbouw, platteland, open ruimte
Ik heb veel moois gezien en gehoord vanochtend
over koplopers in de landbouw
over pionieren op het platteland
over eerlijk voedsel en solidariteit met het Zuiden
Ik proef een enorme betrokkenheid bij het platteland en de landbouw
Ik proef een nieuw perspectief
Een dier- en milieu en mensvriendelijk perspectief
Ik ben hoopvol over alle goede initiatieven, hier ook vandaag aanwezig.
Allerlei initiatieven van mensen die tegen de wind in willen roeien
Die hun nek uitsteken, iets extra's willen doen, voor mens en dier
Ik zie veel vernieuwing op het platteland.
Maar helaas meer ondanks dan dankzij het landbouwbeleid
Daarom ben ik bezorgd over de toekomst van de landbouw,
in Nederland en in Europa
En ik ben kritisch op het beleid van deze conservatieve regering
kritisch op de conservatieve landbouwlobby in de Tweede Kamer, die weer als vanouds op de rem staat
Kritisch op alle dieronvriendelijke plannetjes die rechts erdoor drukt
er waait een andere wind in Den Haag
en ook in Europa
Dit heeft zijn weerslag op het Europese landbouwbeleid
Sicco Mansholt stond aan de wieg van de landbouwcongressen van de PvdA
Hij was ook de grondlegger van de huidige Europa landbouw
Nooit meer honger, was zijn devies
In die tijd een heel goed streven
Europa moest zelf kunnen voorzien in haar voedsel
Het moest grootschaliger, professioneler
De erfenis van Mansholt is helaas niet goed beheerd
Na Mansholt schoot het door
Het moest van meer, meer, meer
Opgejaagd door aantrekkelijke premies
Wie meer maakte, kreeg meer geld
Konden wij het eten niet allemaal op?
Dan dumpen we dat op de wereldmarkt
Wederom met een vette premie
Landbouw is een van de weinige zaken die Europa gezamenlijk daadkrachtig regelt
Maar op deze manier mag het wel wat minder daadkrachtig
Want de zo broodnodige vergroening blijft uit
We blijven slepen met dieren
Als er nu MKZ of varkenspest uitbreekt, wordt er nog steeds massaal geruimd
Jaarlijks gaan er miljarden subsidie naar de veeteelt[1]
De melk moet goedkoper, een nieuwe melkplas dreigt
De weilanden groter en eentoniger
Maïs rukt op in het Nederlandse weidelandschap
Met Brusselse steun
Er gaat veel veranderen
de landbouwsteun gaat op de schop
Maar het is slechts een bescheiden begin
Weliswaar wordt een deel van de premies ontkoppeld
Maar belangrijke sectoren blijven buiten schot
En dat is een gemiste kans
Want wie kan het de kiezer uitleggen?
De kiezer, die toch al sceptisch is over Europa
Waarom worden er jaarlijks 17 miljoen dieren door Europa gesleept?
Waarom geven we elk jaar bijna 10 miljard aan de veeteelt?
Waarom dumpen we melk en suiker op de wereldmarkt?
Waarom subsidiëren we nog steeds landschapbederf, dierenleed en mestoverschotten?
Waarom moeten met name de kleine, grondgebonden melkveehouders boeten voor de uitbreiding?
Ik kan het niet uileggen en ik wil dat ook niet
Ik wil een groener landbouwbeleid
Met oog voor mens, dier en milieu
Daarom zijn de verkiezingen van 10 juni zo belangrijk
We kunnen Europa en de landbouw niet rechts laten liggen
Ik vond het een enorme teleurstelling dat Europa onmachtig is gebleken om iets te doen aan de veetransporten
Nog steeds worden jaarlijks 17 miljoen dieren over grote afstanden door Europa gesleept.
Jarenlang knokken voor een beter dierenwelzijn
En het liep vorige maand allemaal stuk
GroenLinks neemt daar geen genoegen mee
Wij willen Europa dwingen om met regels te komen
Als de ministers het niet kunnen
Dan moeten de burgers maar het initiatief nemen
Samen met alle Europese groene partijen
Zijn we een actie gestart
1 miljoen handtekeningen
Hiermee kunnen we een burgerinitiatief nemen
Om wetgeving af te dwingen
Wij willen een eind aan de lange transporten
Nu worden varkens naar Zuid-Europa gebracht
Om daar geslacht te worden.
Worden biggen op transport gezet, om in Spanje vetgemest te worden.
Worden schapen geëxporteerd, om in Frankrijk geslacht te worden.
GroenLinks zegt: laat de varkens niet het haasje worden.
Maak een eind aan die lange transporten
Niet langer dan 4 tot 6 uur
Ik roep u op om mee te tekenen
de handtekeningkaarten liggen
Het is niet allemaal slecht in Brussel
Zo af en toe is er goed nieuws
De EU wil van de exportsubsidies af
Eindelijk.
Laten we toch ophouden het dumpen van voedsel in de Derde Wereld
en laten we hopen dat Brussel voet bij stuk houdt
En zich niet laat leiden door landbouwvoormannen die nu al weer moord en brand roepen
Voor je het weet roepen CDA en VVD weer mee
En gaat Nederland op de rem staan
en blijft alles bij het oude
Nederland moet het voorstel volmondig ondersteunen
We kunnen die 3,5 miljard per jaar wel beter gebruiken
De derde wereld blijft anders het afvoerputje van onze landbouw
Veel produceren, premies en subsidies innen
en wat we overhouden dumpen we
Zolang dit soort praktijken blijven bestaan
Loont het nog om je te richten op bulkproductie
De kiloknaller als beste kameraad
Commissaris Fischler heeft niet veel overgehouden van zijn hervormingsplannen
Conservatief Europa liet veel bij het oude
Nauwelijks vergroening
De klassieke subsidiepot wordt weliswaar afgeroomd
Maar hiervan gaar maar een paar procent naar plattelandsbeleid[2]
En geen plannen voor een ander consumptiebeleid
Zoals vergroening van de belastingen
Het doorberekenen van milieukosten in prijzen
Ook dat is een gemiste kans van Europa
Want nog steeds is eerlijk voedsel veel duurder
Biologisch vlees is soms twee keer zo duur als bio-industie-vlees
Dat is toch de wereld op zijn kop
Je wordt gestraft in je portemonnee
Voor je goede gedrag
Minister Veerman noemt de consument hypocriet.
Omdat die wel lid is van de Dierenbescherming
Maar intussen gewoon bio-industrie vlees koopt
De groei van EKO stagneert
Albert Heijn koopt contracten met biologische varkensboeren af
Deze negatieve trend moeten we keren
Het is tijd voor een echte impuls
En dan volstaat niet het opgeheven vingertje
Ik wil de consument niet de schuld geven van de bio-industrie
Want ik geef het je te doen
Een EKO-kip van 15 euro,
terwijl haar collegaatje uit de bio-industrie al voor 3 euro van eigenaar wisselt.
Is dat hypocriet?
Ik weet het niet
Want in je eentje verander je het systeem niet
Jouw biologische gehaktbal zorgt niet voor de val van de bio-industrie
Was het maar zo makkelijk
GroenLinks vindt dat je eerlijke en gezonde voeding moet stimuleren
Via eerlijke informatie in de schappen
En eerlijke prijzen
Zet maar eens foto's van uitpuilende stallen op het vlees
Kijken wie het dan nog graag koopt
Maar ik wil vooral wat aan de prijzen doen
GroenLinks vindt dat daarvoor de overheid aan zet is
Om mensen over een drempel te helpen
Om eerlijke voeding te kopen
Zonder het gelijk in je portemonnee te voelen
Ik stel voor dat we een "EKO-tax" gaan invoeren op vlees
Maak het vlees ietsje duurder, zo'n 10%
Dat kan door op gangbaar vlees het hogere BTW tarief van 19% te heffen
Dit zorgt voor een eerlijker prijs voor het product
Met de opbrengsten maken we EKO goedkoper[3]
Consumenten die EKO-producten kopen krijgen een fors percentage van het aankoopbedrag terug.
Dit kan via een pasje, dat bij aankoop van EKO producten wordt opgeladen
Biologisch vlees kan zo goedkoper worden.
Om te voorkomen dat biologische varkensboeren weer terug moeten naar gangbaar
Biologische zuivel kan zo doorbreken naar een groot marktsegment, vergelijkbaar met groene stroom
En voor biologische groente en fruit wil GroenLinks helemaal geen prijsverschil meer.
Want groente en fruit is zó gezond.
Maar niet met gif in de sla en op de druiven
Ik zou het geweldig als iedereen meer groente en fruit gaat eten
Geen prijsverschil meer tussen gewoon en EKO
Dat tikt lekker aan
Een zak EKO-aardappels voor nog geen 2 euro, net zo duur als de gifpieper
Biologische melk die nog maar een paar cent duurder is dan gewone melk
Dan kies je toch ook voor EKO?
Een simpele maatregel
Maar o zo effectief
Consumenten kunnen zo een steentje bijdragen aan een schoon milieu
en aan een diervriendelijke landbouw
en het leuke is: het mag van Europa![4]
Ik hoop dat andere partijen met mij dit willen regelen in de Kamer
Het CDA pleitte al eerder voor verschillende BTW-tarieven voor EKO en gangbaar[5]
Onder andere door, toen nog, hoogleraar Veerman van de Landbouwuniversiteit Wageningen
Als zijn eigen CDA hem steunt, dan kan minister Veerman toch niet tegen zijn?
Met CDA en PvdA is er een ruime kamermeerderheid voor.
In het debat over de toekomst van de intensieve veehouderij zal ik de andere partijen uitnodigen om samen met mij dit voorstel te doen.
Het wordt wel tijd dat er eens een doorbraak komt
Want ondanks de mooie woorden van Veerman
Zijn de conservatieven aan de macht,
en blokkeren de boeren en boerinnen van CDA, VVD elke vernieuwing
Komt het hierdoor dat Veerman niets klaarmaakt?
Dat Veerman grossiert in mooie woorden?
Maar het laat afweten als het op daden aankomt?
Veerman wil minder regels
Ik ook.
Maar stel er wat tegenover.
Geef een impuls aan de vernieuwing op het platteland
Steun innovatie en koplopers
En stuur de markt bij waar die verstoord is
Bijvoorbeeld daar waar prijzen nog geen eerlijke prijzen zijn
Want achterblijvers worden nog steeds beloond
Waarom zou je investeren in alternatieve bestrijdingsmiddelen
Als je buurman gewoon door mag spuiten?
Waarom investeren in minder kunstmest, als de mestnormen toch worden versoepeld?
Waarom een scharrelstal, als een legbatterij ook nog kan?
Minister Veerman beroept zich er graag op dat hij hetzelfde wil als GroenLinks
Ik weet dat nog zo net niet
Als kippen in kooien blijven
Als bezuinigd wordt op de natuuraankoop
Als schapestaarten afsneden mogen worden
Als mestnormen worden versoepeld
En als Veerman zichzelf geen enkele rol toebedeelt in de hervorming van de landbouw
Wie kan dan nog met droge ogen beweren dat hij hetzelfde wil?
Ik moet zeggen, ik vond hem als hoogleraar leuker
Onderweg hiernaartoe kwam ik door het weidegebied van Noord-Holland en Utrecht.
Dat wil zeggen
Het was groen, zo hier en daar
Steeds meer landschap verbrokkelt onder het geweld van beton en staal
Bij Bunnik, Abcoude, Breukelen, in het hele Groene Hart
Maar ook in de Hoekse Waard, in Twente en Gaasterland
Slaat de verrommeling toe
Bedrijfsterreinen, villawijken
Bouwen lijkt een nieuwe nationale sport
En dan wil Dekker de teugels nog meer laten vieren
"Het platteland mag niet op slot", heet het dan.
Nou, de deuren staan nu al wagenwijd open
het platteland is niet gebaat bij "laat maar waaien"
Dan wordt het vermorzeld tussen projectontwikkelaars en gemeentebelangen
Een land heeft ruimte nodig om adem te halen.
Een land moet plaatsen hebben, waar nog rust en ruimte is.
Waar je los komt van de haast en de herrie.
Waar je kunt genieten van de natuur, van de stilte.
Van smaakvolle streekeigen producten.
Die waarden moeten we beschermen.
Het platteland is geen openluchtmuseum.
Maar stad en platteland moeten niet teveel uit elkaar groeien.
De ruimtelijke grens moet juist scherp getrokken worden.
Stad en platteland mogen wel meer van elkaar gaan merken.
Recreatie en verbreding van de landbouw kunnen daarbij de motoren zijn.
Zeker als meer boeren daar aan mee gaan werken.
Het Groene Hart willen wij Groen houden
Maar het is nu een onneembare vesting
Omgeven door prikkeldraad en sloten
Veel te weinig fiets- en wandelpaden
Ik stel voor geld uit te trekken voor groene diensten
Geef boeren een vergoeding voor het openstellen van hun land
Voor het aanleggen en onderhouden van wandel- en fietspaden
Zo vergroten wij ook het draagvlak
voor de landbouw én voor het openhouden van het landschap
Laat de recreant toe op het platteland
En zie ze als kans in plaats van bedreiging
Als klant voor je huisverkoop, als bondgenoot tegen het volbouwen van de groene ruimte
Zo betrek je mensen bij het platteland
Bij de boerenwereld
Want het platteland is voor veel stedelingen ver weg
Ook de binding wordt minder
Veel kinderen denken dat aardappelen en melk in de fabriek worden gemaakt.
Het is goed als het onderwijs aandacht geeft aan landbouw en platteland.
Voor veel kinderen is het erg leuk om eens een dagje ‘de boer op’ te gaan.
Ik denk aan een Week van het platteland voor elke basisschool.
Ik zei aan het begin al:
Ik ben ook hoopvol
Er zijn zoveel goede ontwikkelingen.
Enthousiaste ondernemers die tegen de stroom in gaan.
Een paar voorbeelden komen vandaag aan bod
Of presenteren zich op de congresmarkt
Het waterproject Brabant
Coöperatie StadteLand
Ook heel succesvol: Adopteer een Kip
Maar ook de De Groene Hart landwinkels
De duinboeren en waddenproducten
Zijn voorbeelden van vooruitgang
Het gaat dus niet alleen om hen die volledig omschakelen naar biologisch
Dat is heel belangrijk
Maar je moet niet alleen dáár je kaarten op inzetten
Het gaat ook om de grote groep daar achter
Die moet in beweging komen en in beweging blijven
De sector moet de natuurlijke drang krijgen om zich te blijven vernieuwen
Om manieren te zoeken om de concurrentie met anderen aan te gaan
Net zo als Philips moet opboksen tegen lagelonenlanden
En alle zeilen moet bijzetten om te innoveren
Om voorop te blijven lopen
Dit moet ook de grondhouding worden in de landbouw
Onderscheid je zelf
Maak iets dat anderen niet maken
Of maak het beter
Laat zien dat jouw product beter is
Lekkerder, gezonder, verantwoorder
Daar ligt ook een belangrijke rol voor de landbouworganisaties
Laat die koplopers, die vernieuwers niet in de kou staan
Laat zien dat je ook hen, juist hen, vertegenwoordigt
Belangrijk is, als je je wil onderscheiden, dat er eerlijke concurrentie is
Ik voer veel debatten over dierenwelzijn
En dan hoor ik altijd
Van CDA, VVD, van Veerman
Als wij het niet doen, dan doen zij het wel
Als wij diervriendelijk produceren
Dan halen ze de goedkope kip uit Thailand
En inderdaad:
Diepgevroren vlees wordt massaal verscheept
En hier weer als vers in de schappen gelegd
Dat is geen eerlijke concurrentie
Ik vind niet dat je je daar zomaar bij neer moet leggen
Zo van: hullie doen het ook
Ik vind dat je daar boven moet staan
Want wij accepteren ook geen kinderarbeid
Maar ook mij is het een doorn in het oog
Dat daar zo makkelijk met dieren wordt omgesprongen
Je zou die dieronvriendelijke producten willen weren
Maar dat mag nu nog niet
Afspraken daar over moeten er snel komen
Maar dat moet in WTO verband
en dat vlot niet echt
Daarom stel ik voor dat we afspreken met elkaar dat we dat diepgevroren buitenlandse vlees
Niet meer als "vers" in de schappen mogen leggen
Dat we dat boerenbedrog opheffen
Want dan je kan die kipfilets heus niet ‘vers’ naar Nederland krijgen voor ze bedorven zijn
Dit is een simpele manier om deze oneerlijke import te weren
En zo ruimte te maken
Om hier het welzijnsniveau op te krikken
Ik zei al:
Ik wil dat de ondernemers van morgen ondersteund worden.
Ook door de overheid
En het gaat niet om jarenlange bakken met geld
Want verbreding en verduurzaming loont
Onderzoek van Jan Douwe van der Ploeg leert dat vernieuwende bedrijven gemiddeld meer verdienen.
Het gezinsinkomen ligt 24.000 euro hoger.
Desondanks kost innovatie lef en geld.
Daarom wil ik dat de overheid deze ontwikkelingen op het platteland steunt.
Door meer ruimte te geven voor experimenten.
Maar vooral ook met een financieel steuntje in de rug.
Want helaas is er nog veel verborgen armoede
Arme boerengezinnen staan in echt in de kou
Ze willen wel vernieuwen, maar kunnen niet
Zij verdienen onze steun
Want kom maar eens rond van 500 euro per maand.
GroenLinks wil deze mensen vooruit helpen
Met steun voor innovatie
met een garantieregeling en fiscale voordelen bij groene investeringen
Koplopers ondersteunen en ruimte geven
Veranderaars een perspectief bieden
En optreden tegen achterblijvers
Dat is voor mij het progressieve antwoord
Het progressieve antwoord op de problemen in de landbouw
Natuurlijk, we hebben regels nodig
We moeten voor iedereen vastleggen wat wel en niet mag
En dat moeten we ook handhaven
Denk aan de excessen in de veetransporten
Dat kan niet, dat moet verboden worden
En daar moet iedereen zich aan houden
Maar regels stellen betekent niet alles tot in detail willen regelen
Zo'n overheid wil GroenLinks niet
De conservatieven willen een terugtredende overheid
Progressieven willen een optredende overheid
Die duidelijke grenzen stelt
Maar vooral ook het goede stimuleert
Ik hoop dat u nog een goed congres heeft
Dat u een helder beeld krijgt van een nieuwe landbouw
Een progressieve landbouw
GroenLinks zal in en buiten Den Haag
zich inzetten voor deze vooruitgang
Naar een dier- en milieuvriendelijke landbouw
En een werkelijk leefbaar platteland
[1] In 2003 werd €13 miljard aan EU-subsidie verstrekt aan "dierlijke producten", waarvan circa 2/3 aan vleesvee (rund, schaap, geit).
[2] 1% in 2006 oplopend naar 6% vanaf 2011
[3] De opbrengsten van BTW-verhoging op gangbaar vlees bedragen circa €600 miljoen per jaar. Hiervan wordt het prijsverschil tussen biologische en gangbare producten verkleind (vlees, zuivel) of zelf weggewerkt (groente en fruit). Door de aankoopsubsidie voor biologisch groente en fruit te fixeren op het werkelijke prijsverschil, zullen de prijzen van zowel gangbaar als biologisch groente en fruit dalen, wat een gunstig effect op de consumptie van gezonde voeding. De algemene koopkrachteffecten van de BTW-verhoging zijn minimaal (enkele dubbeltjes per huishouden per dag), waar nog eens een gezonder eetpatroon tegenover staat
[4] Het staat lidstaten vrij om te besluiten om bepaalde producten, in dit geval vlees en vleeswaren, niet meer onder het lagere (6%) tarief te laten vallen. Daarbij mag tevens onderscheid gemaakt worden tussen producten die "fysiek" andere eigenschappen hebben, zoals biologisch geteelde producten, en "gewone" producten.
[5]o.a. in "Naar een duurzame en vitale landbouwsector in Nederland", rapport commissie Veerman, CDA, 2002. Zie ook Agrarisch Dagblad, 31-8-2002.