Fragmenten uit de toespraak van Paul Rosenmöller over nieuwe begrotingsregels tijdens GroenLinks stadscongres De staat van de Stad, 20 februari 2000 in Felix Merites, Amsterdam.

1. GroenLinks wil een Kamerdebat met de Minister-president en de Minister van Financiën. De kranten staan vol met uitspraken van beide bewindspersonen over de aanwending van de meevallers. De Kamer moet het voorlopig doen met een wel heel summiere brief van het kabinet. Wij willen daarom snel een debat in de Kamer om meer helderheid te krijgen waar deze discussie naar toe gaat. De minister van financiën heeft gezegd dat verdere lastenverlichting niet aan de orde is. Wij steunen hem daarin. Het is hoog tijd om nu te investeren in zorg, onderwijs en leefbaarheid. Maar als Zalm nu zelf één van de afspraken uit het Regeerakkoord terzijde schuift, is er geen enkele reden meer om ook de andere afspraken over meevallers ter discussie te stellen. En wat ons betreft betekent dat dat ook inkomstenmeevallers ingezet worden voor extra investeringen.

2. Torenhoge economische groei, maar tot nu toe nauwelijks geld voor extra uitgaven. Dat is de paradox van het paarse begrotingsbeleid. GroenLinks heeft wensen voor nieuwe uitgaven. Dat betekent dat de begrotingsregels aangepast moeten worden. Een aanpassing die hoogst noodzakelijk is, omdat de begrotingsregels gebaseerd zijn op een veel te behoedzaam economische scenario. Door dat scenario ontstaan enorme financiële meevallers, die volgens de regels van het kabinet alleen aan lastenverlichting en verlaging van het tekort mogen worden besteed. Een tekort hebben we niet meer, aan lastenverlichting moet een einde komen. Volgend jaar is de lastenverlichting al minimaal 6 miljard gulden. Er is structureel te weinig geld voor investeringen in de kwaliteit van de samenleving.

GroenLinks wil de overheidsbegroting baseren op een economische groei van 2,75% in plaats van 2%. Behoedzaam begroten bij een financieringsoverschot is misplaatste zuinigheid. Vanaf de volgende miljoenennota kunnen dan ook de uitgavenplafonds omhoog. Zo ontstaat er bovenop de huidige uitgavenmeevallers extra ruimte van 3 miljard gulden in 2001 oplopend tot 6 miljard in 2002.

Mocht er binnen het kader van deze nieuwe regels nog sprake zijn van extra inkomsten-meevallers, dan kan wat ons betreft het AOW-fonds extra gevuld worden.

3. Hoe moet deze extra ruimte worden besteed? Laat ik een vijftal prioriteiten noemen:

 Investeringen zijn nodig in de zorg en het onderwijs. Wij willen dat het kabinet het initiatief neemt om de Zorg CAO voor verpleegsters en verzorgsters open te breken. Er loopt sinds vorig jaar een 2 jarige CAO. Dit jaar krijgt men er slechts 2% bij. Wat ons betreft moet daar dit jaar 3% bovenop komen. Om de wachtlijsten te verkorten, stelt GroenLinks voor extra geld uit te trekken voor persoonsgebonden budgetten in de thuiszorg en de gehandicaptenzorg.

 Ook in het onderwijs zijn de salarissen een probleem, maar de hoogste prioriteit heeft het verlagen van de werkdruk van leraren en het onderwijs-achterstandsbeleid.

 De laagste inkomens moeten wat extra krijgen, niet in de laatste plaats omdat het belastingplan van paars toch weer denivellerend uitpakt.

 De extra milieuschade die door de hogere groei ontstaat moet gecompenseerd worden. Dit vraagt om extra investeringen in milieu, natuur en biologische landbouw en om een grootverbruikersheffing op energie.

 Tenslotte, wil GroenLinks niet voorbijgaan aan het gegeven dat de globalisering de internationale kloof tussen arm en rijk vergroot. Nederland dient zich niet alleen druk te maken over de aflossing van haar eigen staatsschuld, maar ook bij te dragen aan extra bilaterale schuldverlichting.

Paul Rosenmöller