Politieke verantwoordelijkheid weegt zwaar na rapport Oosting.

Consequenties zeker niet uitsluiten.

Er zijn wel eens politici voor minder vertrokken.

Op 28 februari j.l. presenteerde de Commissie Oosting een vernietigend rapport over de vuurwerkramp in Enschede. Zowel het bedrijf als de lokale en landelijke overheid faalden. Het is onthutsend om te vernemen dat de landelijke overheid niets gedaan heeft met de kennis die bij de vuurwerkramp in Culemborg is opgedaan.

Deze week wordt er in de Tweede Kamer gedebatteerd over het rapport Oosting en de kabinetsreactie. Wat GroenLinks betreft gaat dat debat over twee onderwerpen.

1. Allereerst over de lessen die kunnen en moeten worden getrokken uit deze ramp. Het overnemen van de aanbevelingen is mooi. Maar papier blijft ook hier geduldig. Wij willen garanties dat het niet bij mooie woorden blijft. Wij willen concreet vernemen van het Kabinet hoe zij het geschonden vertrouwen van burgers in de overheid denkt te gaan herstellen. Vervallen in “business as usual” betekent een levensgroot gevaar voor herhaling van gemaakte fouten.

Wij willen a) per kwartaal worden geïnformeerd over de implementatie van de aanbevelingen en b) een verbod op klasse 1.1 vuurwerk, vuurwerk met een gevaar voor massa-explosie.

Naast toepassing van de aanbevelingen na deze ramp gaat het er ook om meer te doen aan het voorkomen van rampen. GroenLinks zal in het debat voorstellen om de nieuwe Rampen- en ongevallenraad een inventarisatie te laten maken van de belangrijkste risico’s waar onze samenleving mee wordt geconfronteerd (bijv. vervoer chloortreinen, chemische industrie e.a.). Dit gevoegd bij de adviezen en aanbeve-lingen kan een nieuw kabinet in staat stellen een start te maken met preventiebeleid t.a.v. de grootste risico’s.

GroenLinks is nog absoluut niet onder de indruk van de inspanningen van het kabinet om te komen tot een “soort culturele revolutie” waar de Commissie Oosting voor pleit. De “sense of urgency” die je zou verwachten om het veiligheidsbeleid een veel hogere prioriteit te geven hebben wij bij de betrokken departementen en ook bij het coördinerende departement van Binnenlandse Zaken niet aangetroffen. Te veel is ieder voor zich bezig, ontbreekt de samenhang en wordt bovenmatig veel aandacht besteed aan het schoonvegen van de eigen stoep.

2. Vervolgens komt ook de ministeriële verantwoordelijkheid aan de orde. Oosting houdt zowel het bedrijf als beide overheden verantwoordelijk. Toch is de Commissie “er niet toe overgegaan om bij wijze van eindbalans aan te geven of een zwaartepunt kan worden aangewezen van de verantwoordelijken voor de ramp: bij SE Fireworks of bij de overheid, en, in het laatste geval, waar precies binnen de overheid”. Veelzeggend was het wel dat de Commissievoorzitter zei dat als een van de drie verantwoordelijken zijn werk goed had gedaan deze ramp naar alle waarschijnlijkheid niet was ontstaan.

Het leidt geen twijfel dat de politieke verantwoordelijkheid dient te worden genomen. Op 28 februari hebben wij als gezegd dat er met dit spijkerharde rapport geen minister rustig kan gaan slapen. Nadere bestudering en bespreking van het rapport bevestigen die eerste reactie.

Het begint al na Culemborg. De Commissievoorzitter zegt: “als die lessen waren geleerd, vul zelf maar in…” kortom dan had de ramp kunnen worden voorkomen. Maar ook later “blijkt dat de rijksoverheid zowel in haar rol van adviseur, vergunning-verlener en toezichthouder als in haar rol van (mede)verantwoordelijke voor de regelgeving m.b.t. vuurwerk, is tekortgeschoten”. En “professioneel vuurwerk zat echter tot 13 mei 2000 in de blinde hoek van de aandacht van de overheid”.

Met deze en andere citaten van een zelfde strekking wordt niet alleen duidelijk dat de politieke verantwoordelijkheid moet worden genomen, maar dat die wat ons betreft ook zeer zwaar weegt.

Departementen zijn keer op keer in de fout gegaan; dat geldt zeker voor Defensie, maar ook voor Verkeer en Waterstaat en VROM. Maar bovenal wordt duidelijk dat het verantwoordelijke departement voor de bewaking van eenheid en coördinatie, het ministerie van Binnenlandse Zaken, volstrekt onzichtbaar was. GroenLinks wil zeker niet uitsluiten dat die politieke verantwoordelijkheid ook politieke consequenties moet hebben. Naar de directie van het bedrijf loopt nog steeds een strafrechtelijk onderzoek. Voor de directeuren dreigen zware straffen. In de gemeente Enschede zijn 2 wethouders terecht afgetreden. Het kabinet zal wel een heel goed verhaal moeten houden deze week om echt vertrouwenwekkend verder te kunnen. De ramp met 22 dodelijke slachtoffers en zo’n 950 gewonden verdient een bespreking waar dit vraagstuk ook een volwaardig onderdeel van is.

Er zijn wel eens politici voor minder vertrokken.

Paul Rosenmöller & Hugo van der Steenhoven