De militaire ontwikkelingen in Afghanistan zitten in een stroomversnelling. Daar waar het op politiek/diplomatiek terrein te stil is, er humanitair schoorvoetend wat op gang komt, verovert de Noordelijke Alliantie met luchtsteun van de Amerikanen terrein. De balans is zoek. De alliantie krijgt Afghanistan op een presenteerblaadje. Er moet nu politieke actie worden ondernemen, zolang die uitblijft schort GroenLinks haar steun aan de bombardementen op.

De fractie van GroenLinks heeft 11 september veroordeeld als een misdaad tegen alles wat menselijk is. Nadat andere wegen dood liepen, accepteerden wij dat een militaire actie niet kon wordenuitgesloten. Na 7 oktober hebben wij dan ook op een geclausuleerde wijze politieke steun uitgesproken voor de militaire actie van de Amerikanen en de Britten.

Van begin af aan is door ons het politieke doel gerelateerd aan de humanitaire situatie in Afghanistan. Het mocht immers geen oorlog tegen de Afghanen worden. Keer op keer is ook door ons gesteld dat voor het verwerven van draagvlak onder de Afghanen een nieuw politiek perspectief voor dit verscheurde land onontbeerlijk is. De bevolking moet er op kunnen vertrouwen dat een nieuwe levensvatbare bestuursstructuur reëel is. Want alleen dan is er uitzicht op wederopbouw en democratisering; waardoor terrorisme uiteindelijk wordt gemarginaliseerd.

Vanuit dit politieke en humanitaire kader hebben wij voortdurend de verhouding tussen doel en middel beoordeeld.

Na ruim een maand hebben zich in de afgelopen dagen een aantal belangrijke ontwikkelingen voorgedaan, die het directe gevolg zijn van de – recent sterk opgevoerde - Amerikaanse steun aan de Noordelijke Allliantie. Belangrijke steden als Mazar-i-Sharif en Herat zijn heroverd op de Taliban, zelfs de inname van Kabul lijkt een feit. Nu wreekt zich echter het ontbreken van een duidelijk politiek perspectief. Bush wilde niet dat de Noordelijke Alliantie Kabul inneemt, maar Amerikaanse bombardementen rond de stad gingen (en gaan) gewoon door en maakten de weg vrij voor de Alliantie. De inname van Kabul kan ontaarden in etnische zuiveringen als de Noordelijke Alliantie niet met sterke politieke teugels in toom wordt gehouden. Die teugels ontbreken echter.

Sterker nog: de militairen lopen harder dan de politici. Een concreet plan voor de post-Taliban periode ligt nog steeds niet op tafel. Wie van Kabul een vrije stad wil maken kan niet om de VN heen. Zolang dit concrete politieke perspectief ontbreekt en de VN geen rol krijgt toebedeeld profiteert de Noordelijke Alliantie op een onbedoelde wijze van de luchtsteun van de Amerikanen. Zij boeken niet alleen terreinwinst, maar winnen aan politieke macht. Macht die zij niet snel zullen delen met andere etnische groepen zoals de Pathanen. Macht die zij zeer waarschijnlijk zullen misbruiken. Ook de berichten over plunderingen en standrechtelijke executies en ontvoeringen in Mazar-i-Sharif lijken dit te bevestigen.

Zolang er geen zichtbare vorderingen worden gemaakt, noch met het lanceren van een politiek perspectief, noch met het optreden van de VN rest de fractie van GroenLinks nog een laatste drukmiddel: het besluit om haar geclausuleerde steun voor de bombardementen op te schorten.

Dit besluit hebben wij vandaag moeten nemen. Wij hebben solidariteit getoond. Wij willen die blijven tonen, maar niet dan nadat er sprake is van concrete politieke actie. Anders betalen de Afghanen straks een te hoge prijs.

Wij zullen de brede coalitie tegen het terrorisme blijven steunen, daar waar het gaat om politieke, diplomatieke, economische, financiële en humanitaire wegen. Voor wat betreft de bombardementen maken wij nu een pas op de plaats.

Wij schorten onze steun op. Dat is wat anders dan het definitief intrekken van steun. Een nieuwe VN resolutie, waarin een concreet plan voor een nieuw politiek bestuur in Afghanistan is geschetst en een VN-macht mandaat krijgt om op de uitvoering daarvan toe te zien, kan tot de inzet van militaire middelen leiden. Een inzet die ook weer door GroenLinks kan worden gesteund.

Middels dit politieke perspectief kan de steun van de Afghanen worden veiliggesteld. Steun die ook nodig is om Bin Laden en zijn netwerk op te rollen. Want ook dat blijft ons streven.

Op dit moment is Nederland militair nog geen partij in het conflict. Maar er ligt sinds vrijdag wel een Amerikaans verzoek en een Nederlands aanbod op tafel. De brief van de regering roept veel vragen op. Worden F-16’s alleen ingezet om vluchte-lingenstromen te fotograferen of ook om doelen beter te selecteren? Wat is dan een humanitaire en wat een militaire inzet? Het pleidooi om onze steun op te schorten betekent dat wij op dit moment geen steun zullen geven aan de militaire inzet van Nederlandse troepen. Wij staan echter altijd open voor het verlenen van steun aan humanitaire activiteiten, ook van het Nederlandse leger.

De humanitaire situatie is zeer ernstig. Uiteraard is het Taliban regime hier in grote mate verantwoordelijk voor. Maar tegelijk kan niet ontkend worden dat de bombardementen de zaken verder hebben verergerd. Het is nu half november. In Afghanistan is de winter begonnen. De Ramadan staat voor de deur. Het gevaar van een enorme hongerwinter lijkt onafwendbaar. Er is nu ruimte om via corridors op grootschalige wijze hulp te verlenen. Dat komt te traag van de grond. Naast politieke actie, heeft de aanpak van dit vraagstuk de hoogste urgentie.

Paul Rosenmöller

Farah Karimi