GroenLinks maakt zich zorgen over ‘de cultuur van afzijdigheid’ waardoor mensen niet meer durven of willen ingrijpen in gewelddadige situaties. Femke Halsema bepleit bij de behandeling van de Justitiebegroting een landelijke overheidscampagne 'Meer lef op straat' waarin burgers worden aangemoedigd om in te grijpen.
Deze regering beperkt zich tot een pleidooi voor harder straffen en meer politie. Daarmee wordt veiligheid afhankelijk van de staat en het strafrecht. Dat is een veel te beperkte benadering, waarin de burger uit het zicht verdwijnt. GroenLinks pleit voor maatregelen om de zelfredzaamheid van burgers te vergroten. Wij pleiten voor weerbaarheidstrainingen door de politie; voor voorlichtingscursussen 'hoe in te grijpen', met informatie over wat mag en wat niet; en voor een landelijke campagne 'stadsetiquette', over omgangsvormen en fatsoenlijk gedrag. Tegelijkertijd moeten de investeringen in alternatieve conflictbeslechting flink omhoog. Grievengerechten en herstelbemiddeling zouden op grote schaal geïntroduceerd moeten worden.
Als het gaat om veiligheid, vraagt GroenLinks om urgentie. Urgentie om de grote maatschappelijke problemen te verminderen en het publieke gezag te herstellen. Dat betekent een serieuze behandeling van de instanties die met de rechtshandhaving zijn belast: financieel, organisatorisch en in taal. De rechterlijke macht is de afgelopen tijd slecht behandeld door veel politici en de regering. Beslissingen worden openlijk betwijfeld en de integriteit van rechters is ter discussie gesteld. Tegelijkertijd ontbreken de noodzakelijke middelen voor snelle en fatsoenlijke rechtspraak. Het OM moet in zijn individuele vervolgingsbeslissingen op steun kunnen rekenen. Ministers en kamerleden dienen zich daar niet in mengen. Ze missen de kennis en vooral: het tast de onafhankelijkheid van het strafrecht aan.
Individuele daders verdienen straf. Maar als middel om de criminaliteit te verminderen, volstaat straf niet. Het gaat om preventie, preventie, preventie. Dit kabinet spant het paard achter de wagen: zij laat criminaliteit ontstaan om het vervolgens hardhandig te bestraffen. Criminaliteit moet vooral worden voorkomen en tegengegaan. Maar alle preventieve en hulpverlenende instanties worden afgeknepen: kinderbescherming, gezinsvoogdij, jeugdhulpverlening, verslavingszorg, reclassering, reïntegratie-instellingen etc. En ter illustratie: Nederland kent meer dan 40.000 agenten en maar 1400 jeugdhulpverleners. Dit kabinet bezuinigt daar ook nog eens een deel van weg (de gesubsidieerde arbeid). De werkgevers in de welzijnssector hebben een 1000-banenplan ingediend dat 30 miljoen kost. GroenLinks wil dat dit plan wordt uitgevoerd.
Deze regering suggereert dat alles even erg is en dat alles even hard bestreden dient te worden. Wij hadden begrip voor de procureur generaal die stelde dat er prioriteiten moeten worden gesteld, ook al vinden wij het niet meer vervolgen van fietsendiefstal niet zo gelukkig. Wij bepleiten dat prioriteit wordt gegeven aan delicten waar burgers het meeste last van hebben: geweld (huiselijk én publiek), straatroof, inbraken etc. Wat ons betreft gaat dat ten koste van de overmatige aandacht voor de bolletjesslikkers (3% van de invoer) en de bestrijding van de zware drugshandel.
Femke Halsema
5 november 2002