“Grijp deze kans om de financiering van bloederige conflicten aan te pakken.” Die oproep doet GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini aan de Nederlandse minister Liliane Ploumen die de komende maanden de Europese Raad van Handelsministers voorzit. Maandag begonnen onderhandelingen tussen het Europees Parlement en de Europese ministers over het wetsvoorstel om de handel in conflictmineralen tegen te gaan.
De Europese Commissie veranderde voorafgaand aan de onderhandelingen van positie. Om te voorkomen dat illegaal gemijnde mineralen de EU binnen komen, wil de Commissie nu verplichte rapportage voor importeurs van ruwe mineralen in plaats van een vrijwillig systeem. Eurocommissaris voor Internationale Handel Cecilia Malmström zal tijdens de eerste onderhandelingsronde die nieuwe positie verder toelichten.
Sargentini zit namens de Europese Groenen in het onderhandelingsteam en is blij met de nieuwe positie van de Commissie: “We hebben al jaren vrijwillige richtlijnen voor bedrijven maar ze blijven de oorlogen van rebellen in landen als Congo en Colombia bekostigen. Slechts een handvol bedrijven gebruikt de richtlijnen.”
Alleen bindende wet heeft effect
De Europese Commissie ziet nu ook in dat alleen een bindende wet effect zal hebben. Ploumen heeft als voorzitter van de onderhandelingen een belangrijke positie op dit dossier. Nederland was altijd een van de dwarsliggers en Sargentini hoopt haar gedurende de onderhandelingen te bewegen richting de positie van het Europees Parlement en de Europese Commissie.
Sargentini: “De lidstaten lieten de afgelopen jaren steeds hun oren laten hangen naar de Duitse auto-industrie die fel gekant is tegen bindende regelgeving en daarom met vrijwillige certificering op de proppen kwam. Mij lijkt het helder dat vertrouwen op die mooie woorden anno 2016 niet meer kan. Ik mag toch aannemen dat minister Ploumen daar hetzelfde over denkt.”
De Europese Commissie is met haar nieuwe voorstel een stuk naar de positie van het Europees Parlement geschoven, dat vorig jaar mei met grote meerderheid vroeg om rapportageverplichtingen voor alle bedrijven die de mineralen op de EU markt brengen. Het Europees Parlement is van mening dat deze verplichtingen niet alleen moeten gelden voor de paar honderd importeurs van ruwe materialen, maar ook voor de import van eindproducten als tablets en mobieltjes.
Sargentini geldt in het Parlement als de grote voorvechter van deze voorstellen: “Veel producten die mineralen bevatten, worden buiten Europa geproduceerd. Daarom moeten ook de importeurs van alle halffabrikaten en eindproducten hun keten controleren op conflictmineralen, zodat Europese consumenten weten dat ze met hun aankopen niet onbewust oorlogen elders in de wereld in stand houden.”
De Europese ministers zijn vooralsnog van mening dat een vrijwillig systeem de EU kan vrijwaren van conflictmineralen. Een aantal lidstaten heeft echter al aangegeven voorstander te zijn van een ambitieuzere wet. Tot aan juli worden de verschillende lidstaten vertegenwoordigd door Nederland, dat de komende maanden het EU-voorzitterschap bekleedt. Nederland kan volgens Sargentini zo laten zien dat zij handelsbelangen ondergeschikt vindt aan mensenrechten.