De Europese Groenen presenteerden donderdag hun aanpak van de vluchtelingencrisis in Europa. Hoofdlijn daarin is dat asielzoekers veel slimmer over Europa verdeeld worden, dat maakt de lasten voor EU-landen veel beter draagbaar. Dat slimmer verdelen gebeurt op basis van objectieve criteria die rekening houden met het vermogen van landen om vluchtelingen op te vangen en te integreren, maar ook met de voorkeuren van een asielzoeker zelf. Bijvoorbeeld of er al familie in een EU-land woont.

1. Wat is een geïntegreerd Europees asielsysteem? En wat is het doel?

Een geïntegreerd Europees asielsysteem is een systeem waarin dezelfde standaarden in alle EU-landen gelden. Zo ontstaat er een gelijk speelveld tussen alle EU-landen. Die afspraken zijn er nu wel op papier, maar verschillen enorm in de praktijk.
Om er zeker van te zijn dat EU-landen de afspraken ook uniform gaan toepassen, moet Europa de implementatie nauwkeurig in de gaten houden. Het European Asylum Support Office (EASO) moet uitgebouwd worden tot een volwaardige asielagentschap, die landen kan helpen om de gezamenlijke asielregels toe te passen.
Op basis van een verdeelsleutel wordt bepaald hoeveel asielzoekers een EU-land moet opvangen. Die verdeling wordt bepaald aan de hand van het aantal inwoners, de grootte van de economie, werkloosheidscijfers en het aantal asielzoekers dan een land al heeft opgevangen.

2. Waarom is het belangrijk om de voorkeuren van asielzoekers mee te wegen?

Asielzoekers zijn mensen, geen nummers. Voor een succesvolle plaatsing is het cruciaal dat we rekening houden met hun al bestaande banden met een EU-land, denk aan familie die er al woont, of de taal die ze al spreken. Dit verhoogt de kans op een goede integratie.

3. Is het opgeven van voorkeuren hetzelfde als vrije keus?

Nee. Asielzoekers hebben volgens het plan geen vrije keuze voor een land in de Europese Unie.
Het Europees asielagentschap, niet de asielzoeker zelf, neemt de beslissing over waar een asielzoeker mag wonen. Als een asielzoeker gegronde redenen heeft om voor een specifiek EU-land te kiezen, dan houdt het agentschap daar rekening mee.

4. Wat gebeurt er als meer asielzoekers naar een land willen dan het land volgens de verdeelsleutel kan opnemen?

Asielzoekers geven aan waar hun voorkeuren liggen op basis van familiebanden, banden met een lokale gemeenschap, de taal die ze spreken, hun opleiding en eerdere werkzaamheden in een EU-land. Op basis van deze criteria krijgen asielzoekers die al een relatie hebben met een land voorrang. Andere asielzoekers zullen in een ander land geplaatst worden.

5. Hoe zorg je ervoor dat asielzoekers een ander land dan hun voorkeur accepteren?

De verwachtingen die asielzoekers hebben, blijken in de praktijk vaak niet te kloppen. Mensensmokkelaars geven verkeerde informatie over procedures. Het is daarom van belang dat asielzoekers goede voorlichting krijgen over hun mogelijkheden. Als hun eerste land van voorkeur niet beschikbaar is, dan mogen asielzoekers altijd nog kiezen tussen meerdere alternatieven.

Europa kan landen (ook financieel) helpen om voor asielzoekers een gastvrij klimaat in een EU-land te creëren. Landen helpen asielzoekers om hun leven weer op te bouwen in hun nieuwe thuisland; ze moeten zo snel mogelijk toegang krijgen tot taalcursussen, andere opleidingen, werk en huisvesting.

6. Is een verdeelsleutel hetzelfde als een maximum?

Nee, de verdeelsleutel gaat over het deel (percentage) aan asielzoekers dat een EU-land moet opnemen, daar zit geen maximum aan. Als meer mensen asiel aanvragen in de EU dan nu het geval is, dan nemen alle landen volgens de verdeelsleutel hun deel aan extra asielzoekers op. We kunnen geen mensen die vluchten voor oorlog en geweld weigeren in Europa.

7. Is het systeem om de voorkeuren van asielzoekers mee te nemen niet te bureaucratisch?

De voorkeuren van asielzoekers kunnen tijdens de registratieprocedure worden opgenomen. In de huidige procedures worden asielzoekers al uitgebreid geïnterviewd, waarin familiebanden en andere voorkeuren aan de orde komen.

8. Hebben alle EU-landen voordeel bij dit nieuwe asielsysteem?

Het systeem van toewijzing wordt centraal georganiseerd, zodat ieder EU-land niet meer dan zijn deel aan asielzoekers hoeft op te vangen. Dat zou betekenen dat landen die nu veel asielzoekers te verwerken krijgen, minder asielzoekers hoeven op te vangen. Voor landen die nu niks of weinig doen, betekent dat inderdaad dat ze (in kleine aantallen) asielzoekers moeten opvangen.

9. Is het plan online beschikbaar?

Natuurlijk: The Green alternative to the Dublin System - A preference based allocation system for asylum seekers within the EU (pdf)