De volledige tekst van Femke Halsema, uitgesproken tijdens de Algemene Beschouwingen van woensdag 17 september, n.a.v. de presentatie van de nationale begroting tijdens Prinsjesdag.

Internationaal

Voorzitter, de APB zijn het belangrijkste moment van het politieke jaar.

Maar het is ook altijd het moment waarop Nederland nog kleiner wordt.

Hoe terecht en bitter ook de zorgen om de situatie in ons land,

ze mogen niet de wereld om ons heen verdringen.

Wij willen de rekening voor onze problemen niet neerleggen bij de ontwikkelingslanden.

Helaas denkt de regering daar heel anders over

De begroting van Ontwikkelingssamenwerking is zelfs nog niet gereed.

En wordt zo letterlijk de sluitpost van de begroting.

De onderhandelingen over een eerlijker wereldhandel in Cancun zijn mislukt.

Ons internationale beleid moet ingrijpend worden hervormd.

Dat vergt in de eerste plaats een andere politieke mentaliteit,

Niet het eigen belang moet voorop staan, maar eerlijke en duurzame ontwikkeling.

Dat vergt ook andere internationale instituties.

Kofi Annan pleit terecht voor hervorming van de VN:

Meer zeggenschap voor landen die nu buiten spel staan;

Géén aandacht voor terrorisme, zonder aandacht voor armoede.

Steunt de regering Annan?

In Europa zijn hervormingen evenzeer noodzakelijk.

Een nieuwe Europese grondwet is in de maak.

Op initiatief van Groenlinks, PvdA en D66 zal daarover een referendum plaatsvinden,

met dank aan de VVD-fractie voor haar moedige en dualistische keuze.

Graag horen wij hoe het kabinet oordeelt over het referendum,

én of de regering zich neerlegt bij de uitkomst van het referendum?

Maar een goede grondwet en een referendum zijn niet genoeg.

Bepalend is of de nationale leiders bereid zijn samen op te trekken.

Om Europa te profileren als civiele supermacht.

Onderlinge ruzies gaven de VS steeds vrij spel.

Nu staan wij voor de keuze:

Blijft Europa onmachtig en gemankeerd?

Of wordt Europa een gelijkwaardige tegenspeler én bondgenoot van de VS?

Het Israëlisch-Palestijnse conflict schreeuwt om Europese duidelijkheid.

Het conflict wordt elke dag bloediger, treuriger, uitzichtlozer.

De verbanning – of zelfs liquidatie - van Arafat biedt daarvoor geen oplossing.

Sancties moeten Israël dwingen aan vredespolitiek te werken.

Wij roepen de regering op om hiervoor een voortrekker in Europa te zijn.

Twee weken geleden at Balkenende een beschuitje met Bush.

Het was bepaald geen vertoon van Europese onafhankelijkheid en zelfverzekerdheid.

Het was eerder het bezoek van de 53e Amerikaanse staat aan het hoofdkwartier.

'Met u gaan we de wereld nog vrijer maken' galmde Bush junior

.. en hoewel ook wij het niet zo aardig vonden van oud-premier Kok ..

zou ik toch zweren dat ik na deze woorden ('kom dan …, kom dan …')

de hele Nederlandse delegatie zag springen

……. zo …. op schoot.

De Nederlandse regering blijft Bush' trouwste bondgenoot

Ondanks dat de helft van de Nederlanders zich hiervoor schaamt

Ondanks dat er nog geen bewijs is voor het bestaan van massavernietigingswapens.

Ondanks dat in Irak chaos heerst, rechteloosheid en angst.

Maar Nederland heeft geen bewijzen nodig

voor steun aan de Amerikaanse oorlogsvoering.

Saddam Hoessein moest maar bewijzen dat er geen massavernietigingswapens zijn.

Dat argument moet Donner, de pater familias van het kabinet, woedend maken.

Want hoe te bewijzen dat je iets niet doet, zeg ik Donner na?

Graag een reactie.

Conservatisme

Onze premier voelt zich verwant met Bush en zijn 'betrokken conservatisme'.

Neo-conservatisme, voorzitter,

Het is inderdaad de rode draad in de Nederlandse buitenlandse politiek.

Maar neoconservatisme is ook de rode draad in de binnenlandse politiek:

het is de sleutel tot het ideologisch monsterverbond van CDA en VVD.

Voorzitter, elke pagina van de rijksbegroting schreeuwt 'we kunnen niet anders' en 'economische crisis dwingt ons'.

De premier wil zich - als een aanstormend topmanager -

de komende jaren profileren op de harde economie.

Toch bepaalt niet de economie de politieke keuzes van dit kabinet.

De keuzes zijn door en door ideologisch van aard.

Economische herstructurering is een middel op weg naar een ander politiek doel:

de verguisde verzorgingsstaat inruilen voor een neoconservatieve nachtwakerstaat.

Het kabinet trekt graag een parallel met de jaren tachtig.

Die vergelijking gaat mank.

Het CPB stelt dat de economie 'er momenteel in structureel opzicht beter voor staat dan tijdens de crises van tien en twintig jaar geleden'.

Bent u bereid dat te erkennen? Of blijft u volharden in uw overdrijvingen?

Voorzitter,

De keuze voor de harde economie is de ideologische bekering tot het neoconservatisme;

want dit kabinet van zelfbenoemde curatoren verklaart de Verzorgingsstaat failliet.

Balkenende hangt het geloof aan dat dit leidt tot meer liefdadigheid,

tot lekker collecteren voor een enkeltje Somalië voor ingeburgerde Somaliërs.

En hij vindt Zalm aan zijn zijde, aangezien Zalm vooral een ministelsel wil.

Zo ontstaat er een fatale ideologische combinatie:

'ieder voor zijn eigen, God voor ons allen'.

Het conservatieve Angelsaksische model verdringt het poldermodel.

Wantrouwen verdringt vertrouwen.

Een bikkelhard dictaat verdringt een sociale dialoog.

Zelfs de gematigde en constructieve Doekle Terpstra voelt zich inmiddels bedrogen.

Het kabinet heeft kennelijk liever sociale onrust dan sociale partners.

Ideologie en electorale strategie gaan hand in hand bij dit kabinet

Dit kabinet wil worden afgerekend op een betere economie.

Liever dan op betere zorg, onderwijs, openbaar vervoer.

Terwijl een regering veel minder invloed heeft op de conjunctuur,

dan op de kwaliteit van de publieke diensten.

Een cynische keuze.

Maar de kans op economisch herstel is in deze kabinetsperiode erg groot.

Het IMF voorspelt voor de periode 2006 & 2007 meer dan 3% groei in Nederland.

Daar heb je dit kabinet niet voor nodig.

Het wegnemen van de gestegen onvrede over zorg, onderwijs & openbaar vervoer, vergt een veel langere adem dan het duo Balkenende/ Zalm bezit.

Ideologie en electorale strategie binden CDA en VVD

Aantjes stelt dat de rechtervleugel in het CDA de macht heeft gegrepen.

Dat geldt voor de regering in ieder geval.

De vraag aan dhr. Verhagen is of dat ook voor zijn fractie geldt?

Voorzitter,

Conservatieven denken dat vroeger alles beter was.

Dat de mens slecht is.

Dat er een natuurlijke ordening is van sterken en zwakken.

Dat onze cultuur superieur is.

En dat de overheid een probleem is en geen oplossing.

Bart Jan Spruyt, directeur van de Edmund Burke Stichting en geestelijk vader van het neo-conservatisme zegt het als volgt:

'Pessimisme betreft de mens: een riskant en gevaarlijk wezen, dat niet alleen zwak is, maar ook dom en kwaadaardig kan zijn en daarom gevaarlijk, zeker in groepsverband.'

Een mevrouw zei maandag op de radio:

'Dit kabinet gelooft alleen in de meerdere man, niet in de mindere man. Voor de mindere man is alles negatief'.

Het conservatisme staat haaks op de politieke opvattingen van GroenLinks.

Wij geloven in de kracht van mensen.

In de emancipatie van mensen.

Daarbij is wel de steun van een gemoderniseerde Verzorgingsstaat nodig.

Om mensen kansen te geven en vrij te maken.

Gelijkheid baant de weg naar vrijheid, nationaal en internationaal.

Dat is ons progressieve ideaal

Wij vinden dit op geen enkele manier terug in het huidige beleid.

Sociaal-economisch beleid

Voorzitter,

Het neo-conservatisme springt het meest in het oog op het sociale terrein.

De sociale keuzes van dit kabinet bevatten nog maar weinig verrassingen

- na twee weken van strategisch lekken.

Onder elkaar geplaatst, slaat toch de hardheid van het totaal in je gezicht.

Armoede en achterstand zijn 'de eigen verantwoordelijkheid' van mensen.

Wie niet voor zichzelf kan zorgen, verdient niet beter.

Dit kabinet plukt elke sociale regeling kaal.

De Bijstand, de WAO, de WW, Vut & prepensioen, Ziekenfonds, huursubsidie, etc.

Zelfs de AOW-ers worden getroffen door de ontkoppeling.

Die regelingen zijn in decennia opgebouwd, zwaar bevochten;

en vormen de hoeksteen van de verzorgingsstaat.

Ze worden nu afgebroken op weg naar een Amerikaanse samenleving.

Het kabinet kiest ook op 3 andere onderdelen van de verzorgingsstaat:

- Een eerlijk inkomensbeleid

- Een stimulerend arbeidsmarktbeleid

- Goede en toegankelijke publieke voorzieningen

De keuze is tegen de verzorgingsstaat, voor een conservatieve nachtwakersstaat.

Inkomens

Het kabinet kiest voor een tweedeling tussen werkenden en werklozen, ziek en gezond, rijk en arm.

Gewone mensen moeten de broekriem aanhalen.

Maar mensen aan de top dragen geen broekriem, maar bretels.

Topmanagers komen uit alle hoeken van de wereld om hier te werken:

Nederland is een paradijs voor exhibitionisten geworden.

Het kabinet legt de topinkomens niets in de weg:

De heren mogen het onderling bedisselen.

Daar helpt geen 'rode commissaris' aan.

Zalm weet niet eens meer wat een topinkomen is.

Laat ik hem helpen: het is meer dan het zijne.

Iedereen die meer verdient dan de hoogste CAO-lonen heeft een topinkomen.

Als dat inkomen harder stijgt dan de CAO-lonen, moet dat worden aangepakt:

Ik stel voor dat dat wordt afgeroomd met een tarief van 72%.

Topinkomens hebben ook een topverantwoordelijkheid om bij te dragen aan economisch en sociaal herstel.

En als we toch bezig zijn:

Kan dan ook het cadeautje voor de leasebakken worden geschrapt?

De zelfverrijking aan de top contrasteert pijnlijk met de verarming aan de onderkant.

Minister de Geus was ooit het sociale gezicht van het CDA.

Inmiddels is hij hooguit nog het sociale masker van het CDA, dat elke dag grimmiger oogt.

Zijn geloofwaardigheid verloor hij door te ontkoppelen.

Veel erger dan dat, is het inkomensverlies voor de mensen die hier door worden getroffen:

Zij kunnen het geld niet missen.

Zeker niet omdat alles duurder wordt.

Vooral de pakketverkleining in de zorg treft velen onevenredig hard.

Een alleenstaande met bijstand gaat er al snel 100 euro per maand op achteruit.

Voor een alleenstaande met AOW gaat dat zelfs richting 200 euro per maand.

Volgens de FNV en de gehandicaptenraad zijn de gevolgen voor chronisch zieken en gehandicapten nog slechter:

Het kabinetsbeleid kost hen mogelijk zelfs 10.000 euro per jaar.

Dat is onaanvaardbaar.

Is het kabinet bereid om deze inkomensgevolgen door te laten rekenen?

Arbeid

Iedereen moet de arbeidsmarkt op.

Wie dat niet lukt, wordt flink gestraft.

En dat terwijl er maandelijks 14.000 werklozen bijkomen.

Het kabinetsbeleid remt de stijging van de werkloosheid niet af.

Sterker nog, dit conservatieve kabinet vernietigt banen.

Onder Balkenende zijn er na 2 jaar al bijna 2 keer zoveel werklozen als hij aantrof.

Een gevolg van rigide bezuinigingen, boekhoudersmentaliteit, en neo-conservatieve politiek.

Het kabinet jaagt wel iedereen de arbeidsmarkt op,

Maar schept geen banen en ondersteunt geen werkzoekenden.

Ook hier geldt: ieder voor zijn eigen.

Het is veelzeggend dat het kabinet geen doelstelling formuleert op werkgelegenheid.

GroenLinks had daar expliciet om gevraagd.

Napoleon zei al: 'De beste manier om je woord te houden, is het niet te geven'.

Kunnen wij alsnog een doelstelling ontvangen?

Wij hebben zelf laten zien dat het mogelijk is:

Vanochtend heeft GroenLinks een honderdduizend-banenplan gepresenteerd.

In onze alternatieve begroting laten wij zien hoe je:

kunt zorgen voor meer banen,

voor een eerlijker verdeling van de inkomens

voor betere publieke voorzieningen

en voor een prettiger en groene leefomgeving.

Er is wel degelijk een ander en beter antwoord mogelijk op huidige problemen.

In 2004 zijn er bij Groenlinks meer banen, bij het kabinet juist minder.

Laat het kabinet dit voorbeeld volgen.

En bijvoorbeeld ook de domme en dure verlaging van de OZB ruilen voor een ambitieus jeugdwerkplan.

Publieke voorzieningen

Onvrede over de politiek ontstaat vaak door onvrede over de publieke voorzieningen.

Maar wat doet het kabinet er eigenlijk aan?

Nederland wordt niet gezonder.

De kwaliteit van verzorging en verpleging neemt niet toe.

Ouderen en gehandicapten moeten eerst zélf hun zorg en ondersteuning regelen.

Pas als het écht niet lukt, komt de overheid in actie.

Dit kabinet kort de reclassering met 30%.

Zij bezuinigt op zorg en begeleiding om daders maatschappelijk te integreren.

Velen zullen terugvallen in een patroon van verslaving, criminaliteit en overlast.

De burger betaalt het gelag.

Het onderwijs is zogenaamd prioriteit voor dit kabinet.

Maar volgens het CPB is er netto geen sprake van investeringen.

In 2007 besteden we een kleiner deel van ons nationaal inkomen aan onderwijs dan in 2003.

Het weinige geld gaat naar de top en niet naar de onderkant:

Waarom bezuinigingen op het onderwijsachterstandsbeleid?

Waarom de prestatiebeurs in het MBO?

Zo vallen leerlingen niet uit, maar beginnen ze gewoon niet eens.

De kenniseconomie gaat vooral over bedrijven en universiteiten.

Schooluitval en onderwijsachterstanden hebben er kennelijk niks mee te maken.

Het beroepsonderwijs zit niet eens in het Innovatieplatform.

Bent u bereid dit te veranderen?

Ook het openbaar vervoer lijdt onder de conservatieve afbraak van voorzieningen.

Reizigers staan nog steeds in de kou.

U vermindert het budget voor bus en tram met 25%.

Dat betekent: minder bussen, duurdere strippenkaarten.

Het platteland wordt onbereikbaar, net als bijvoorbeeld Leidsche Rijn.

Pas in 2014 komt daar de beloofde treinverbinding.

Neem de mensen dan eens kwalijk dat ze de auto pakken.

U investeert onvoldoende in het onderhoud van het spoor.

Dat betekent evenveel vertragingen als in de afgelopen jaren.

En waarom? U gooit geld in een bodemloze asfaltput.

Waarom kiest u niet voluit voor beter openbaar vervoer?

Wanneer kiest u voor dé oplossing tegen de files: invoering van het rekeningrijden?

Milieu, groen

Wat voor het vervoer geldt, geldt ook voor de rest van het milieubeleid.

De WRR stelt terecht dat leiderschap nodig is om de milieuproblemen op te lossen.

Uw idool Lubbers toonde dat, ondanks moeilijke economische omstandigheden.

Hij zei: 'Elke generatie dient in beginsel een goede milieukwaliteit achter te laten, in ieder geval een betere dan die zij ontvangen heeft, en geen negatieve milieuerfenis.' (APB 1988)

Pijnlijk dat dit kabinet en deze premier eenzijdig kiezen voor de staatsschuld.

Zij laten wel degelijk een negatieve milieuerfenis achter.

Van een conservatieve regering kun je misschien ook niet anders verwachten.

Milieu? Dat is de verantwoordelijkheid van bedrijven en consumenten.

De minister-president rijdt ook wel eens wat zachter voor het milieu!

Natuur? Dat komt er ook wel zonder ons.

Een golfbaan is toch ook mooi groen!

Om met het conservatieve voorbeeld Bush te spreken: Get the government out.

Maar waar de overheid terug treedt, komen kwetsbare waarden in het gedrang.

Droge voeten, schone lucht, een ongestoorde nachtrust, dierenwelzijn.

Die leggen het af tegen projectontwikkelaars, vliegvelddirecteuren en bio-industrie.

Juist de overheid moet opkomen voor deze waarden.

U gaat de grote milieuproblemen uit de weg.

En holt van incident naar incident.

Lapmiddelen en symptoombestrijding.

Maar het klimaatprobleem laat u zitten.

De dijken staan op springen, en de boodschap is:

Gaat u maar rustig slapen, dat doen wij ook.

Ik daag deze minister president uit: word wakker.

Het klimaat wordt steeds extremer: te nat én te droog.

Toon leiderschap.

Te beginnen bij het water en het klimaat.

Waarom stelt u niet het Willem Alexander Waterfonds in?

Een fonds dat water en klimaatverandering op de politieke agenda zet.

Dat zorgt voor publiek debat en voor informatie.

Dat initiatieven stimuleert, maar ook alle overheden aan het werk zet.

Dat een programma maakt voor de toekomst.

Natuurlijk geeft ú leiding aan dit fonds.

Omdat u laat zien dat voor dit kabinet ons land niet ophoudt onder het asfalt.

Graag een reactie.

Culturele/ etnische tegenstellingen

Voorzitter,

De culturele en etnische verhoudingen in ons land staan onder grote druk.

Nergens krijgt het neo-conservatisme zoveel negatieve kracht als hier.

Een overheid die zich niet bekommert om sociale uitsluiting, treft allochtonen.

Een overheid die publieke voorzieningen afbreekt en mensen terug werpt op hun eigen verantwoordelijkheid, treft allochtonen.

Een overheid die de islam vooral bedreigend vindt, treft allochtonen.

Tijdens de verkiezingscampagne leek er geen ander onderwerp te bestaan dan de 'multiculturele samenleving'.

Nu heerst er oorverdovende stilte.

De 'multiculturele samenleving' is kennelijk vooral urgent in verkiezingstijd.

De problemen krijgen hooguit politieke aandacht naar aanleiding van incidenten.

Zoals bij de gewelddadige dood van een Marokkaanse man op het Mercatorplein

Of zoals vorige week toen er ideeën opdoken over een 'Antillianenstop'.

Dat lost achterstand en gebrekkige integratie niet op.

Het is niet meer dan hijgerige symboolpolitiek.

Waarbij minderheden een krabpaal worden voor de cultuur 'van alles mogen zeggen',

voor de tevreden herbevestiging van het afscheid van de politieke correctheid

Een treffend voorbeeld was de discussie over het spreidingsbeleid, afgelopen week.

Die discussie ging helemaal niet over spreiding.

Alle politieke partijen erkennen al jaren dat bevolkingsgroepen elkaar meer moeten ontmoeten: in de wijk, op school, op het werk.

De discussie ging in werkelijkheid over dwang.

Mag je mensen dwingen te verhuizen, zich in een andere stad te vestigen?

En het ging over een allochtonenstop.

Of in beschaafd - laten we zeggen D66 – taalgebruik:

De introductie van een quotum allochtonen of kansarmen per grote stad.

Dit is wat W.F. Hermans ooit een beproefde theologische strijdmethode noemde:

'je poneert een stelling, zo belachelijk,

dat oppositie ertegen automatisch even belachelijk wordt'.

Want wat resteert, bij dit soort voorstellen?

Een tegenvoorstel om een quotum voor blanke middenklassers per Vinex-locatie?

Het zijn voorstellen (en tegenvoorstellen) die uiteindelijk niemand serieus neemt.

Althans, dat mag ik hopen

Maar ze zijn niet onschuldig.

Achterstandswijken en achterstandsgroepen zijn weer eens negatief in het nieuws.

Zonder enige precisie, zonder enige nuance.

De oplossing voor de overlast en criminaliteit is nog even ver weg als ooit.

Drie kabinetten op rij dragen daarvoor een grote verantwoordelijkheid.

Willens en wetens hebben zij de Vinex-wijken voor velen ontoegankelijk gemaakt:

Iemand op het minimum komt er simpelweg niet in: hoge huren, dure koopsommen.

Het grootste deel van Nederland zit op slot voor kansarmen.

Ondertussen hebben de woningbouwcorporaties miljarden-overschotten,

En blokkeren de VVD ministers de investering daarvan in achterstandswijken.

Ik vraag de regering om nu het slot van de woningmarkt open te breken.

Reserveer in Vinex-wijken minimaal 30% van de huizen voor mensen met een laag inkomen.

Wordt dat niet gehaald, dan volgt een sanctie.

Dwing corporaties in oude stadswijken verschillende soorten huizen te bouwen.

Zo worden die wijken voor meer mensen aantrekkelijk.

Graag een reactie.

Afronding

Van Aartsen sprak voor de zomer treffend over de crisis na de crisis.

Het kabinet verergert de economische crisis.

En doet niets aan de bestrijding van de politieke crisis.

De politieke crisis heeft ons een conservatieve regering gebracht.

Die regering biedt geen hoop, geen perspectief, en drijft mensen uit elkaar.

Publieke voorzieningen worden verder verwaarloosd.

De retoriek over financiële noodzakelijkheid is hol.

De keuzes zijn niet financieel maar ideologisch gemotiveerd.

De regering regeert het liefst per decreet en schuwt de dialoog.

Tjeenk Willink zei terecht:

'Bij het afscheid van de regenten, is vergeten wat goed regeren is.'

De Kamer kan dat niet accepteren.

De Kamer moet haar minderwaardigheidscomplex overwinnen.

Coalitie en oppositie moeten zich kritisch en dualistisch opstellen.

Onze eerste taak is te laten zien dat het anders kan, beter, socialer.

Uiteindelijk ben ik er van overtuigd dat die alternatieven het zullen winnen.

Laat ik eindigen bij een andere Amerikaanse president dan Bush:

Abraham Lincoln zei ooit:

'je kunt sommige mensen enige tijd voor de gek houden,

maar niet alle mensen de hele tijd'.