Femke Halsema schreef vandaag een open brief aan Wouter Bos over de politieke koers van de PvdA. Wat wil Wouter: na de verkiezingen deelnemen aan een linkse of aan een rechtse regering?

Beste Wouter,
Laat ik je eerst een compliment geven. Ik heb met plezier naar je geluisterd tijdens de Algemene beschouwingen. Je sociaal-democratische bloed kroop waar het niet gaan kon. En je enthousiasme om het CDA ongenadig aan te vallen op de onrechtvaardige inkomensverhoudingen, werkte aanstekelijk. Zelfs bij mij, terwijl ik meestal met geen stok naar de interruptiemicrofoon ben toe te slaan (grapje).
Daarmee vergeef ik je ook gemakkelijk het enkele wankele moment. Maar jammer is het wel dat je, uitgedaagd door de coalitie, publiekelijk twijfelde of je in een toekomstige regering het onsolidaire zorgstelsel en de nieuwe WAO ongedaan zou maken. Gelukkig spreekt je tegenbegroting klare taal: daar worden, net als in de tegenbegrotingen van GroenLinks en de SP, de nieuwe WAO geschrapt en inkomensafhankelijke zorgpremies geïntroduceerd.
Je ferme linkse standpunten brengen opnieuw het verlangen boven naar een progressieve regering, in 2007 of zoveel eerder als mogelijk is. Wat is ook logischer? CDA en VVD koersen af op een derde kabinet Balkenende en maken ondubbelzinnig duidelijk geen zin te hebben in jouw PvdA. Tegenover het schrikbeeld van een derde kabinet Balkenende is een progressieve regering toch het enige realistische en wenselijke alternatief?
Gezien je heldere opvattingen tijdens de Algemene beschouwingen, zijn je opmerkingen nadien een koude douche. In een recent interview zeg je: “Ik kan geen oppositie voeren als ik steeds moet nadenken over de vraag met wie ik ooit nog moet regeren. En als ik zie hoe GroenLinks met de economie omgaat en het bedrijfsleven schrik ik me ook rot.”
Het is een gekke tegenspraak, nadat je tijdens de Algemene Beschouwingen lovend was over alle tegenbegrotingen. Dat is ook logisch omdat de verschillen tussen de linkse tegenbegrotingen marginaal zijn. Volgens het Centraal Planbureau schept Groenlinks weliswaar meer banen, met een lager financieringstekort en hogere economische groei, maar de onderlinge verwantschap in economisch perspectief is heel groot. Als je schrikt van ons economisch alternatief van verzwaring van de milieulasten voor het bedrijfsleven in ruil voor het goedkoop maken van werk, dan is de vraag wat je verkiest. Is dat de oude economie van dit kabinet van distributie, olie, asfalt en twee miljoen kansarmen? Of is het een beetje van beide, en dus de facto stilstand?
Moet je politieke lenigheid mij reden geven om cynisch te worden? Temeer daar het niet de eerste keer is dat je je opzichtig distantieert van links. Eerder heb je ons al een te kritische houding verweten jegens de migratiepolitiek van dit kabinet en de doorgeslagen terrorismewetgeving, en ergens geroepen dat wij niet de juiste conclusies zouden trekken uit de verkiezingsuitslag van mei 2002.
Natuurlijk mag je je laatdunkend uitlaten maar het lijkt mij dat er belangrijker kritiek te verwoorden is op de huidige rechts-conservatieve regering. En dan schaart de PvdA zich achter GroenLinks en de SP, lijkt me?
Ik verzet me ook tegen cynisme want ik ken je als recht door zee. Maar met uitzondering van je linkse stellingname tijdens de Algemene Beschouwingen, grossier je in vage bezweringsformules. Ik denk aan de breinbreker: “De beste garantie om te zorgen dat er geen linkse meerderheid komt, is er actief naar te streven”. Of wat dacht je van dit creatieve voorbeeld: “Je dwingt mensen tot een ‘voor’ of ‘tegen’ standpunt… dat zal mensen afschrikken”.
Deze cryptische soundbites en de mist die je telkens optrekt, kan ik niet anders interpreteren dan een schichtige correctie op de voor de hand liggende conclusie dat de PvdA kiest voor een linkse regering. Schijnbaar wil je alle kaarten op de borst houden of, helaas, de weg geheel openhouden naar CDA en VVD.
Omdat je, gezien de recente kilte, wellicht wat minder gevoelig bent voor de wensen van je linkse vrienden, wil ik je een algemeen democratisch argument aan de hand doen.
Wat denk je dat ‘de mensen in het land’ van je verwachten over de machtsvraag? Onlangs hekelde je in het Tv-programma Nova de ongeloofwaardigheid van de politiek als partijen elkaar voor de verkiezingen fel bestrijden en na de uitslag toch vinden in een nieuwe coalitie. Letterlijk zei je: “Ik persoonlijk vind dat een stelsel waarbij op de avond van de verkiezingen duidelijk is welke type coalitie je krijgt de voorkeur heeft.” Dat vind ik een behartigenswaardige opvatting. Sterker, daar heb je helemaal geen stelselwijziging voor nodig. Het enige wat je hoeft te doen, is zelf duidelijkheid scheppen. Van de 5 grootste partijen in Nederland zijn namelijk 4 partijen - CDA & VVD enerzijds, GroenLinks & SP anderzijds - al duidelijk over hun voorkeur. Alleen de vijfde partij, de PvdA, geeft geen sjoege.
Om met jou te spreken: dat geeft ‘de mensen in het land’ onzekerheid. Velen van hen zullen het regentesk vinden, dat je als enige politieke leider niet thuis geeft over de gewenste politieke koers van het land. Sommigen zullen zelfs zeggen dat deze handelswijze identiek is aan die van de oude Paarse PvdA. Een partij die vóór alles uit is op macht. Een PvdA die kiezers niet vertrouwt en hen niet de mogelijkheid geeft om te kiezen of dit land straks neoconservatief of progressief wordt bestuurd. Ik neem aan dat jij toch de juiste conclusies wilt trekken uit de verkiezingsuitslag van mei 2002?
Natuurlijk begrijp ik dat het winnen van zoveel mogelijk stemmen voor jou voor alles gaat. Maar uiteindelijk gaat het er toch ook om dat kiezers invloed hebben op de door hen gewenste macht? Je wilt toch geen onderdeel zijn van de politieke legitimiteitscrisis, maar juist een antwoord daarop? En waarom dan wachten tot de verkiezingen? Misschien verwerp je het progressieve alternatief van sociale en groene hervormingen. Misschien koers je inderdaad af op een regering met het CDA. Misschien wil je Paars laten herleven. Ik zou het verkeerde keuzes vinden. Maar zonder twijfel zouden veel kiezers je duidelijkheid waarderen.
Hoor ik van je?
Femke