Bij de behandeling van de Defensienota a.s. maandag in de Tweede Kamer zal GroenLinks het voorstel doen om tot een Vredesfonds te komen. Dat markeert niet alleen de verschuiving van de taakopvatting van de krijgsmacht van de traditionele verdediging naar crisisbeheersing en vredesmissies, maar sluit ook aan bij de voorstellen van minister de Grave voor Civiel Militaire Samenwerking (CIMIC).
Het Vredesfonds is niet bedoeld voor reeds bestaande taken bij vredesmissies. Het moet vooral open staan voor samenwerkingsprojecten tussen Defensie en vredesgroepen in Nederland. GroenLinks wil met het fonds als eerste project een post-HBO opleiding Burger Vredesteamwerker aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle van de grond te krijgen. De initiatiefnemers voor deze opleiding komen uit de vredesbeweging. Zij zijn bereid om - samen met Defensie en Buitenlandse Zaken - ook opleidingen voor waarnemers bij verkiezingen en van CIMIC-medewerkers mede vorm te geven. Een uitdagend idee om Defensiemedewerkers en burger conflictbemiddelaars samen te brengen in een studielokaal! Het Vredesfonds kan dat financieel mogelijk maken.
Ook andere activiteiten kunnen met het fonds gesteund worden. Zoals studies of praktische activiteiten op het gebied van conflictpreventie, een leerstoel Civiel Militaire Samenwerking, studieplaatsen op het gebied van conflictpreventie en CIMIC voor burgers en militairen uit onder meer Oost-Europa. Defensie zou het fonds vooralsnog kunnen vullen met een bedrag van 5 miljoen gulden per jaar.
Bij de behandeling van de Defensienota zal GroenLinks zich sterk verzetten tegen pogingen om de Kosovo-crisis en de discussie over Europese defensiesamenwerking aan te grijpen voor het verhogen van het defensiebudget. Het is absoluut niet nodig de bezuiniging van een squadron F-16s terug te draaien. De uitzonderlijk lange luchtcampagne liet nu juist zien dat Nederlandse beperkingen vooral veroorzaakt worden door gebrek aan getrainde piloten en technisch personeel en niet door tekort aan materieel. Verder zit er bij de marine en het Duits-Nederlands legercorps nog genoeg ruimte om zo nodig geld vrij te maken voor eventuele kosten die voortvloeien uit verdere Europese samenwerking.
Het defensiepersoneel kan rekenen op de steun van GroenLinks in hun verzet tegen verlaging van de uitkering na leeftijdsontslag. GroenLinks is het wel eens met het verhogen van de gemiddelde ontslagleeftijd naar 58 jaar. Maar omdat het dan niet gaat om een vrijwillige keuze om te stoppen of door te werken, maar om een opgelegd besluit, is het onredelijk de uitkering te verlagen van 80 tot 70%.
Harrewijn zal minister De Grave kritisch bevragen over het strategisch concept van de NAVO, waaraan Nederland zich volgens de Defensienota confirmeert. Nederland moet zich drukker maken over de nucleaire kant van de NAVO. Het gaat slecht met de kernontwapening in de wereld. Landen als Nederland moeten hun uiterste best doen hierin een keer ten goede te brengen. Maar ook het concept van crisisbeheersing buiten het NAVO-verdragsgebied verdient groot wantrouwen. Onduidelijk is wanneer dat is toegestaan als het niet gaat om humanitaire interventie of een vredesmissie. Rechtvaardigt een dreigend terrorisme vanuit een bepaald land preventief militair optreden van de NAVO? Is Nederland dan min of meer verplicht daaraan mee te doen? GroenLinks keert zich uitdrukkelijk tegen dergelijke schimmige en gevaarlijke ontwikkelingen.
Ab Harrewijn
Den Haag, 11 februari 2000