Met de econoom Bart Snels heeft GroenLinks een specialist in haar midden. Eentje die het liefst zijn tanden zet in complexe fiscale wetgeving, om deze ‘eerlijker en groener’ te maken. En die de confrontatie met grote multinationals niet schuwt. Toen in 2018 bleek dat Shell over honderden miljoenen winst in Nederland nul euro winstbelasting betaalt, nam hij eigenhandig het initiatief voor een wet die hieraan een einde maakt. En vorige week nog nam de Tweede Kamer zijn spoedwet in behandeling die voorkomt dat Unilever miljarden euro’s dividendbelasting ontwijkt, door haar hoofdkantoor naar het VK te verplaatsen.
Het bestrijden van armoede en ongelijkheid, dat is toch een no-brainer?
“Dat zou je zeggen. En zelfs partijen die onze idealen niet delen, vinden een belastingherziening noodzakelijk. Maar het wordt al tien jaar vooruitgeschoven. Toevallig of niet ook de periode dat Mark Rutte premier is. De toeslagenaffaire laat zien dat het zo echt niet langer kan. Mensen zijn door de toeslagen ernstig in de problemen gebracht. Het stelsel is niet eerlijk en te ingewikkeld. Grondige herziening van het belastingstelsel wordt wat GroenLinks betreft een klus voor de formatietafel. Misschien wel de meest ingewikkelde. Maar we zien in de verkiezingsprogramma’s van D66 en PvdA gelukkig dat hier een progressief motorblok voor is.”
Wat houden jullie plannen in?
“Simpel gezegd verschuiven we de lasten: minder belasting voor lage en middeninkomens en meer voor de topinkomens. Minder belasting op arbeid en meer op vermogen. Minder belasting op werkgelegenheid en meer op vervuiling en winst. We hebben ongelooflijk veel knoppen om aan te draaien en dat maakt belastingwetgeving ook zo complex. Maar als ik uitleg dat ons plan betekent dat kinderopvang gratis wordt en dat het minimumloon omhoog gaat, dan begrijpt iedereen wat dit betekent voor de portemonnee en de keuzes van miljoenen Nederlanders. En waar vermogenden nu minder belasting betalen dan iemand in loondienst, worden deze tarieven gelijk. Wel zo eerlijk.”
Het klinkt als mooie plannen, maar kan dat financieel wel uit?
“Onze leden vroegen om een doorrekening en dat verzoek hebben we graag omarmd. Want dat geeft grip op de effecten van zo’n grote herziening. De doorrekeningen van twee varianten van deze belastingherziening laten zien dat het kan. We kiezen voor een grote stelselwijziging, waarmee we de doelen bereiken die we nastreven: het wordt eenvoudiger, het wordt eerlijker en het wordt groener. Dat het ons is gelukt om deze puzzel te leggen, daar word ik echt enthousiast van. Voor mij staat als een paal boven water dat wat wij willen ook echt kan.”
En hoe zit het met de economische effecten?
“Met deze stelselherziening zorgen we voor basiszekerheid voor mensen met lage en middeninkomens. Of ze nu wel of niet werken. Het plan is gebaseerd op de ideeën en doelen van het basisinkomen. Maar met ruimte om te investeren in onderwerpen die we ook belangrijk vinden: zorg, onderwijs en klimaat. De doorrekening die nu gemaakt is beslaat nog niet ons totale pakket. Ons Klimaatfonds gaat bijvoorbeeld veel nieuwe banen opleveren. En we gaan goed kijken naar de maatvoering: al die knoppen om aan te draaien die ik eerder noemde. Uiteindelijk gaan een rechtvaardig belastingstelsel en een schone economie banen opleveren.”
Waarom hebben jullie in de programmacommissie niet gekozen voor een universeel basisinkomen?
“We omarmen de idealen en ideeën van een basisinkomen. En over de doelen zijn we het denk ik allemaal eens: het tegengaan van ongelijkheid, aanpakken van armoede, meer inkomen voor de essentiële beroepen en eerlijke belastingen voor bedrijven en vermogenden. Maar we kijken soms verschillend naar wat een basisinkomen precies is. We kiezen er niet voor om iedereen eenzelfde bedrag te geven. De variant die we hebben gekozen is meer gericht. We willen namelijk zeker weten dat iedereen aan de onderkant er ook echt op vooruit gaat.”
