Een week gelden kondigde multinational Pfizer aan dat het niet wil afzien van haar patent op het corona-vaccin. Het bedrijf wil het alleenrecht behouden om het vaccin te produceren. Zo blijft de beschikbaarheid van het vaccin beperkt, waardoor de marktprijs hoger wordt en het bedrijf extra winst kan boeken.
Door opschaling van de productie te verhinderen, worden duizenden, en mogelijk tienduizenden mensen in de wachtkamer gezet met alle gevaren van dien, stellen juristen en octrooi-deskundigen. De Europese Commissie riep deze week lidstaten op om te zorgen voor effectieve en snelle manieren om dwanglicenties in te zetten in noodsituaties. GroenLinks en PvdA geven met deze wet gehoor aan die oproep. Duitsland en Canada voerden gelijksoortige maatregelen in.
De wet zorgt dat in het geval van een gezondheidscrisis de bevoegdheid om in te grijpen verschuift van de minister van Economische Zaken - markthoeder - naar de minister van Volksgezondheid. Deze krijgt de mogelijkheid in een crisis direct te handelen en een farmaceutisch bedrijf te dwingen het patent op te geven. Het is dan niet nodig een eventueel beroep van de farmaceut af te wachten of eerst in onderhandeling te gaan.
Volksgezondheid niet overlaten aan de markt
De wet stelt bovendien dat de dwanglicentie kan worden ingezet om een medicijn te exporteren naar arme landen, die zelf niet de mogelijkheid hebben om te produceren. Ook wil de wet dat data die nodig zijn voor de productie van vaccins, en nu afgeschermd worden door extra Europees patent, gedeeld moet worden wanneer dwanglicentie wordt ingezet.
“In een gezondheidscrisis moeten we alles op alles zetten om zoveel mogelijk mensen, zo snel mogelijk te helpen. Dat moeten we niet overlaten aan marktwerking. Het is schandalig dat een farmaceut dan winst boven gezondheid plaatst. Dan moet de overheid ingrijpen”, zegt GroenLinks Tweede Kamerlid Corinne Ellemeet.
Kwalijk
Volgens GroenLinks en PvdA is het kwalijk dat farmaceuten hun marktmacht gebruiken voor excessieve winsten, met name als zij voor de ontwikkeling van het medicijn publiek geld hebben gebruikt.
Het bedrijf dat de vaccintechniek voor Pfizer ontwikkelde, BioNTech, kreeg hiervoor een half miljard euro aan Duits en Europees subsidiegeld. De opbrengsten van Pfizer worden geschat op 3,5 miljard euro in 2021. Dat is nog los van de beurswaarde: de aandelen van de CEO van Pfizer stegen op de dag van de bekendmaking met 15%, waarna deze snel werden gecasht.
