Alles wat je moet weten over de stikstofcrisis

Boerenprotest, natuur en de veestapel: alles wat je moet weten over de stikstofcrisis

Nederland is kampioen stikstofuitstoot. Onze snelwegen, industrie, intensieve veehouderij en vliegvelden zorgen ervoor dat we per hoofd van de bevolking tot de grootste vervuilers ter wereld horen. Dit is een grote ramp voor onze natuur en slecht voor de gezondheid. We zijn inmiddels 80% van de insecten kwijt, de helft van de vogels en minder dan 1% van ons water is ecologisch gezond. Met z’n allen gaan we bijna een jaar eerder dood door luchtvervuiling. Dat kost ons bij elkaar miljarden euro’s. De rechter heeft daarom onlangs bepaald dat er niet meer stikstof mag worden uitgestoten. Dat treft grote uitstoters zoals nieuwe megastallen of snelwegen, maar ook tijdelijke uitstoot zoals het bouwen van woningen, windmolens of voetbalkantines. Bij bouwen komt namelijk stikstof vrij. Dat is dus een groot probleem. Maar we hebben drie oplossingen:

1. Het verkleinen van de veestapel en perspectief bieden aan de boeren die biologisch en grondgebonden verder willen.
2. Het terugdringen van de luchtvaart en veel schonere industrie.
3. Maximumsnelheid van 130 km/u naar 100 km/u (zowel dag en nacht).

De feiten:

• We moeten minder stikstof uitstoten.
• 45% van de totale uitstoot komt van de landbouw. 
• Maar ook andere sectoren zoals verkeer, luchtvaart en industrie hebben een groot aandeel. 
• Boeren worden gedwongen steeds meer dieren te houden, omdat zij te lage prijzen krijgen voor hun product.

Het failliet van de bio-industrie

Het systeem van de bio-industrie is failliet. De prijs die boeren krijgen voor hun product is verschrikkelijk laag. Wil je als boer je hoofd boven water houden, dan heb je dus meer dieren nodig en word je gedwongen op die manier je bedrijf te runnen. In 2000 had een varkenshouder gemiddeld nog 504 varkens, nu is dat al naar 1586 varkens gestegen. Dat is drie keer zoveel.. Dat systeem wordt in stand gehouden met miljarden aan subsidies, die door ons allemaal worden opgebracht. Het grootste deel van onze landbouwproductie wordt tegen dumpprijzen geëxporteerd.

De rol van de politiek

De politiek heeft dat laten gebeuren, door steeds te kiezen voor meer marktwerking. Daardoor hebben multinationals de touwtjes in handen en kunnen zij elke prijs voorstellen die ze willen. Wanneer boeren daar samen tegen in protest komen, kunnen ze strafbaar worden gesteld onder het mom van kartelvorming. De politiek kan regels maken waardoor de positie van de boer sterker wordt.

Na jaren stilstand dachten we dat er eindelijk duidelijk beleid zou komen. Maar het CDA en de VVD schieten opnieuw in de oude reflex. Niet het probleem oplossen, maar uitstellen, traineren en de boeren in onzekerheid laten. De afgelopen jaren hebben deze partijen de boeren voorgehouden dat ze met grote investeringen in stal-innovaties kunnen blijven voortbestaan. Maar deze vernieuwingen blijken grotendeels niet te werken. En de boeren blijven in onzekerheid.
 

Daarom is het is het nu tijd voor duidelijke keuzes: perspectief voor boeren, het herstellen van de natuur en oplossen van de woningcrisis. Voor de landbouw is het belangrijk om niet alleen te focussen op het uitkopen van boeren, maar ook naar hoe blijvende boeren geholpen kunnen worden de overgang naar natuurinclusieve landbouw. Want de veestapel moet worden verkleind. Ook moeten we niet alleen kijken naar de landbouw, maar ook naar de industrie en luchtvaart. Alleen zo kunnen we deze crisis aanpakken. Meer natuur en minder stikstof.

De stikstofcrisis oplossen volgens de VVD: natuur nóg slechter beschermen | Buitenhof 2019

Boeren compenseren

In Nederland stoppen er gemiddeld zes boeren per dag, omdat ze geen opvolger hebben, of de schaalvergroting niet kunnen bijhouden. Die boeren kunnen we nu al uitkopen en zij krijgen dan een eerlijke prijs. Met andere boeren, die vlakbij natuurgebieden ondernemen, moeten we onderhandelen. Soms kunnen ze hun onderneming verplaatsen of omschakelen. Soms zullen ze moeten stoppen en daarvoor gecompenseerd worden. Daar hadden we 10 tot 15 jaar geleden mee moeten beginnen en de haast die we nu hebben, maakt het extra moeilijk. het risico bestaat dat de nu gereserveerde miljarden worden ingezet voor technische maatregelen die de intensieve exportgerichte veehouderij in stand houden en in de praktijk niet werken. We moeten zorgen dat het geld vooral gaat naar de landbouw, de natuur en het landschapsbeheer dat we willen, en niet het agro-industriële complex dat we moeten afschaffen .
 

Het komt erop neer: we moeten toe naar een ander landbouwsysteem, er moet een eerlijke prijs voor producten betaald worden, en er moet een langetermijn pad komen met een duidelijk doel, waarbij landbouw, landschap, natuur en gezondheid weer in balans komen. Dan weten de boeren waar ze aan toe zijn.

Maximumsnelheid omlaag

Het terugbrengen van de maximumsnelheid naar 100 zorgt voor 4% minder uitstoot van stikstof. Bovendien brengt het de CO2-uitstoot terug met 16% en zorgt het voor minder files en minder ongelukken.

Daarom stellen wij voor: verlaag de maximumsnelheid op de Nederlandse snelwegen naar 100 km/u. Op rondwegen bij de steden wordt de maximumsnelheid 80 km/u of blijft de huidige lagere maximumsnelheid van kracht.

Verbod op groei vliegverkeer

De luchtvaart heeft haar grenzen bereikt. Voor het klimaat, omwonenden en de natuur is minder vliegen veel beter en gezonder. Volgens het RIVM is de luchtvaart jaarlijks goed voor ongeveer één procent van alle stikstof die in Nederland wordt geproduceerd. Maar van alle stikstofuitstoot van de luchtvaart wordt 92% niet meegenomen in de berekeningen. Dat komt dan deels weer Nederland binnen via het buitenland. Bovendien is de luchtvaart verantwoordelijk voor 6,5% van de CO2-uitstoot in Nederland.

Daarom stellen wij voor: meer treinen, minder vliegen. Stop de oneerlijke concurrentie. De luchtvaartsector draait op subsidie en belastingvoordeel. Zo betalen luchtvaartmaatschappijen geen belasting op kerosine en zit er geen btw op vliegtickets. Het is een politieke keuze om vliegen zo goedkoop te houden. Wij willen dat we in plaats daarvan meer gaan investeren in de trein als alternatief.

Stikstofuitstoot omlaag in de industrie

Ook de industrie en de energiesector stoten veel stikstof uit. Maar voor vrijwel elke schoorsteen of productietechniek is inmiddels een techniek beschikbaar die de uitstoot flink kan verminderen met bestaande technieken die elders al zijn voorgeschreven. Dat kost geld natuurlijk, maar niets doen kost de maatschappij veel meer. Alle emissievergunningen moeten om de 5 jaar worden herzien en de nieuwste technieken moeten worden voorgeschreven. Als we die regels streng handhaven, gaat de uitstoot snel omlaag.

Stikstoffabeltjes

‘Het verduurzamen van landbouw brengt onze voedselzekerheid in gevaar’
❌ Onwaar. Willen we onze voedselzekerheid en onze boeren beschermen, dan is het júist van belang dat we onze afhankelijkheden van fossiele brandstoffen, kunstmest en veevoer doorbreken door de omslag te maken naar natuurinclusieve landbouw, de veestapel enorm te krimpen en kortere ketens en voedselsoevereiniteit centraal te stellen. Anders blijven we van crisis naar crisis hoppen. 

‘Het stikstofprobleem speelt alleen in Nederland’
❌ Onwaar. Nederland is koploper stikstofuitstoot in Europa, vier keer zo veel als gemiddeld. Vlaanderen en Duitsland volgen op de tweede en derde plaats. In Vlaanderen is eerder dit jaar besloten dat 60 bedrijven in de buurt van natuurgebieden uiterlijk in 2050 moeten sluiten, en het aantal varkens met 30% moet worden verminderd. In Duitsland zijn de problemen minder groot omdat er veel meer ruimte is. Maar  ook in Duitsland worden maatregelen genomen om de stikstofuitstoot terug te dringen. 

‘Stikstof is niet slecht voor de natuur’
❌ Onwaar. Wetenschappers zijn het er over eens: onze natuur lijdt al decennialang onder de te hoge stikstofneerslag. Nederland is op basis van wetgeving verplicht om strikt beschermde natuur niet te laten verslechteren. En dus moet de stikstofneerslag enorm omlaag. Teveel stikstof werkt als ‘fastfood’: sommige planten groeien heel hard en verdringen andere soorten, maar gezond is het niet. De gevolgen van te veel stikstof zijn groot: soorten verdwijnen, enkele dominante soorten overheersen, hele bossen sterven, we verliezen insecten en bodem- water- en luchtkwaliteit gaat achteruit.

‘Boeren hebben genoeg gedaan om minder stikstof uit te stoten’
❌/✅ Deels waar. Het klopt dat de uitstoot de afgelopen jaren is teruggedrongen. Maar de uitstoot is nog steeds veel te veel en dat komt (binnen Nederland) voornamelijk vanuit de intensieve veehouderij.

‘We kunnen de stikstofcrisis tegengaan met technische oplossingen’
❌ Onwaar. Technische foefjes kosten boeren veel, maar leveren keer op keer veel minder op dan beloofd. Geen wonder dat deze vaak bij de rechter stranden. Deze technieken zijn veelal – letterlijk – end-of-pipe maatregelen die het onderliggende probleem onopgelost laten en geen oplossing voor bijvoorbeeld het klimaat bieden. De enige structurele oplossing is krimp van de veestapel en een omslag naar ecologische landbouw.

‘We moeten trots zijn op onze landbouw’
❌ Onwaar. Industriële veeteelt lijkt goed te scoren op duurzaamheid, maar dit komt doordat we alleen naar de efficiëntie van het eindproduct kijken: de directe uitstoot van broeikasgassen voor de productie van een kilo vlees of een liter melk bijvoorbeeld. Maar de voetafdruk is veel groter. Denk aan gevolgen voor onze natuur en het klimaat, zoals ontbossing voor veevoer of dieren die leven in slechte omstandigheden. We kunnen veel meer mensen voeden als we minder vlees en zuivel produceren en consumeren. En de industriële landbouw moet worden omgevormd. Van de oorzaak van natuurverlies en klimaatverandering naar een oplossing: ecologische landbouw met enorm veel minder dieren.