Een automatische verzekering voor iedereen die werkt

Een groot probleem 😱

Nooit meer reizen in de spits! Nooit meer met je natte regenjas in een dampende metro! Zelf je tarief bepalen! Het klinkt ideaal. Onder het mom van een flexibele arbeidsmarkt en lekker niet voor een baas werken, is de arbeidsmarkt de afgelopen decennia flink veranderd.

Maar wat blijkt? Werkgevers willen wel gebruik maken van de flexibiliteit van zzp’ers, maar er niet voor betalen. Geen zin om voor 15 euro per uur te werken? Prima, dan vragen ze iemand anders. Zelfstandige schoonmakers, bouwvakkers, maar ook journalisten en zzp’ers in de cultuursector, allemaal lopen ze tegen hetzelfde aan. Het is: opdrachten met slechte arbeidsvoorwaarden, of helemaal geen opdrachten.

Voor veel zzp'ers is het te duur om zich te verzekeren als ze arbeidsongeschikt raken. Slechts 1 op de 4 zzp’ers heeft een arbeidsongeschiktheidsverzekering.

En ook op gebied van pensioenen staan veel zzp’ers er niet goed voor. Een groot deel van de zzp’ers bouwt maar een klein beetje aanvullend pensioen op. Een kwart heeft zelfs helemaal niéts geregeld voor het pensioen - geen spaargeld, geen pensioenfonds, geen eigen huis — niets. Ze zouden dat wel willen, maar het is simpelweg te duur. Dat is niet zo gek als je je bedenkt dat zzp’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt soms maar 12 euro per uur verdienen. Van zulke bedragen kún je je simpelweg niet verzekeren.

Even als voorbeeld: een werknemer in loondienst die het wettelijk minimumloon van rond de 10 euro per uur verdient, kost zijn baas al gauw 18 euro per uur vanwege de verplichte sociale zekerheidspremies. Een zzp’er met een uurtarief van 12 euro zou dus nog maar 4 euro per uur overhouden als hij zich nét zo goed zou willen verzekeren als zijn buurman in loondienst. Mogelijk is dit nog minder, omdat zzp’ers zich op dit moment particulier moeten verzekeren en dit veel duurder is.

Over wie gaat het eigenlijk? 🤔

Toch hoor je vaak dat zzp’ers helemaal niet zitten te wachten op een automatische verzekering of pensioenopbouw. Maar is dat wel zo? Het is allereerst belangrijk om te weten dat dé zzp’er helemaal niet bestaat. Er zijn zoveel verschillende soorten mensen die zich zzp’er noemen, in zoveel sectoren, met zulke uiteenlopende tarieven…

Je hebt schoonmakers die 12 euro per uur verdienen, pakketbezorgers die per bestelling betaald krijgen, journalisten die 15 cent per woord verdienen en advocaten met een uurtarief van boven de 300 euro.

Zzp’ers die minder verdienen hebben andere belangen dan zzp’ers die veel verdienen. Die laatste groep heeft vaak wel zelf een oudedagvoorziening kunnen regelen en bij ziekte ook spaargeld om op terug te vallen. Zij zitten er misschien niet op te wachten dat de overheid hen geld opzij laat zetten. Maar deze groep bepaalt nu vaak ten onrechte het hele debat.

Zelfstandige spoken 👻

Er is bovendien een grote groep zzp’ers die eigenlijk helemaal niet zelfstandig zijn, maar in verkapte loondienst werken. Zij worden ook wel ‘schijnzelfstandigen’ genoemd. Dat betekent dat hun opdrachtgever hen betaalt als freelancer, maar behandelt als werknemer. Ze mogen bijvoorbeeld geen opdrachten weigeren, of zelf een vervanger kiezen als ze een opdracht niet kunnen uitvoeren. Er is veel vaker sprake van verkapte loondienst dan je misschien denkt. Check hier of jouw werksituatie hier ook onder valt.

Het kabinet erkent het probleem van schijnzelfstandigheid en uitbuiting van zzp’ers. Ze wilde dit tegengaan en stelde een plan voor dat zou betekenen dat iedereen die minder dan 18 euro per uur verdient, eigenlijk in loondienst is. GroenLinks twijfelt aan deze grens van 18 euro, maar ziet het als een stap in de goede richting. Zo zouden meer mensen in aanmerking komen voor pensioenopbouw en een arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Helaas is er tot nu toe nog niets gebeurd met dit plan. Sterker nog, de overheid controleert momenteel niet eens of bedrijven schijnzelfstandigen inhuren. Nóg sterker: het plan blijkt in strijd te zijn met Europese wetgeving.

Het is niet waarschijnlijk dat dit plan ooit werkelijkheid gaat worden en dus is het niet meer dan een schijnvoorstel van de overheid om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. En zo wordt de Nederlandse arbeidsmarkt bevolkt door spoken, die dagelijks onze bedrijfskantines schoonmaken en met hun zelfbetaalde bestelbusjes onze pakketjes bezorgen, maar daar geen enkele zekerheid voor terugkrijgen.

Minder zorgen, goed voor iedereen 🎯

Stel je voor, je bent zelfstandig taxi-chauffeur, je krijgt kanker en je moet langdurig chemotherapie ondergaan. Of je bent decorbouwer en krijgt een zwaar ongeluk. Kun je ooit nog werken? Wat betekent dit voor de rest van je leven? Wat betekent het voor het leven van je kinderen?

Zelfstandigen die langere tijd niet kunnen werken komen vaak in de financiële problemen. Opeens kunnen ze de huur niet meer betalen. Als ze een koophuis hebben moeten ze misschien zelfs hun huis verkopen. Steeds vaker moeten zelfstandigen een beroep op de bijstand doen. Heb je het geluk dat je een partner met een inkomen hebt? Dan heb je soms zelfs de pech dat je niet voor bijstand in aanmerking komt.

Dat is niet altijd zo geweest. Wist je dat nog niet heel lang geleden zelfstandigen wel automatisch verzekerd waren voor arbeidsongeschiktheid? En dat die verzekering een stuk goedkoper was toen we het tarief nog niet door de vrije markt lieten bepalen? De positie van zelfstandigen is de afgelopen decennia flink uitgehold. Met alle gevolgen voor henzelf en de maatschappij van dien.

GroenLinks diende daarom eerder samen met de SP en PvdA een voorstel in, in de Tweede Kamer: zorg ervoor dat zzp’ers automatisch verzekerd zijn bij arbeidsongeschiktheid. Maar we hadden toch net vastgesteld dat zzp’ers daar in veel gevallen niet voldoende voor verdienen? Klopt, en daarom moeten we dit plan samen financieren. Er is niet genoeg ruimte bij zzp’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Maar op andere plekken is dat geld er wel. Wij willen een progressiever, eerlijker arbeidsstelsel, waarin bedrijven de echte prijs betalen voor de mensen die ze inhuren.

Wat te doen met het pensioen? ⛳️

Laten we eerlijk zijn, maar weinig mensen weten hoe het in Nederland werkt met pensioenen. Zeker voor wie nog bezig is een studieschuld af te betalen, elke dag voor de klas staat of bij de bank een hypotheek probeert los te peuteren, bungelt het woord ‘oudedagvoorziening’ waarschijnlijk ergens onderaan het prioriteitenlijstje. Maar er zijn grote problemen met de pensioenen in Nederland. De laatste tijd was het onderwerp daarom volop in het nieuws. Zou er wel of geen pensioenakkoord komen? Het kwam er niet. Dat is erg, want het is belangrijk dat de pensioenen meegaan met de tijd. Daar werkt GroenLinks aan.

We willen niet dat ouderen die decennialang voor hun pensioen gespaard hebben, nu minder pensioen ontvangen. We willen ook niet dat er een hele generatie zonder pensioenopbouw opgroeit. Maar dat gebeurt nu wel. Tijd voor verandering dus.

Steeds minder mensen bouwen een aanvullend pensioen op. Op dit moment bouwen 1,6 miljoen werkenden in Nederland geen aanvullend pensioen op. Dat zijn de zzp’ers waar we het al over hadden, maar ook uitzendkrachten, mensen die werken op een pay-roll constructie en mensen met een contract dat zo flexibel is, dat pensioenopbouw er niet voorkomt. Daardoor bouwt 31 procent van de werkenden in de kunstsector geen pensioen op, ligt dit percentage bij callcenters op 49 procent en bij pakketsorteerders zelfs op 67 procent. GroenLinks wil dat ook voor deze werkenden pensioen wordt opgebouwd om armoede onder onze toekomstige ouderen te voorkomen.

Wie moet dit betalen? 💸

Zoals gezegd, laten we de arbeidsongeschiktheidsverzekering samen met alle werkenden betalen. Maar als meer mensen pensioen opbouwen, is daar ook extra geld voor nodig. Dit mag wat ons betreft nooit ten koste gaan van het nettoloon van zzp’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Zij hebben het zwaar genoeg. Opdrachtgevers daarentegen betalen nu vaak te weinig.

Wij vinden het hoog tijd dat zij gaan betalen voor wat ze krijgen. De tarieven van zzp’ers zullen dan omhoog moeten, en daar moeten wettelijke afspraken over gemaakt worden. Als de markt mag bepalen wat iemand waard is, en de markt bepaalt dat iemand uitgebuit wordt, dan moeten we tussenbeide komen.

Postelastieken ✉️

Het is tijd om te erkennen dat ons land draait op een enorme massa mensen die er ondanks dat ze met veel zijn, behoorlijk alleen voor staan. Natuurlijk zijn er ook zzp’ers die niet anders willen, want voor hen werkt het gewoon. Maar in veel gevallen is het zzp’erschap een Trojaans paard gebleken, dat onder de vlag van meer vrijheid is binnengehaald om werknemers uit elkaar te drijven en de verzorgingsstaat nog verder uit te kleden. Een renpaard, dat iedereen die het tempo even niet bij kan houden, in de modder achterlaat.

De afgelopen decennia is de Nederlandse arbeidsmarkt steeds flexibeler geworden. Zo flexibel, dat inmiddels meer dan anderhalf miljoen werkenden geen pensioen opbouwen. Zo flexibel, dat steeds meer mensen in financiële problemen komen bij ziekte of een ongeval. Aan flexibiliteit zit een grens. Je kunt niet blijven trekken. Uiteindelijk houd je niet meer over dan een futloos uitgerekt postelastiek om een pakketje dat wordt bezorgd door een onderaannemer van een onderaannemer van een onderaannemer. Groenlinks zegt: die grens is bereikt.