Aanstaande donderdag, tussen tien uur en half twaalf in de ochtend, stemt de Handelscommissie van het Europees Parlement over een resolutie die aangeeft hoe TTIP, het handels- en investeringsverdrag met de Verenigde Staten, eruit zou moeten zien. Deze resolutie geeft een idee aan de Europese Commissie welk onderhandelingsresultaat acceptabel zou zijn voor het Europarlement en wat de prioriteiten in de onderhandelingen volgens het Europees Parlement zouden moeten zijn. De resolutie is zelf niet bindend, maar als de Europese Commissie deze negeert, dan riskeert ze dat een meerderheid van het Europees Parlement het verdrag aan het eind van de rit afkeurt. In dit artikel bundelen we alle achtergrondinformatie over het TTIP-rapport van het Europees Parlement.

De Europese Commissie onderhandelt sinds de zomer van 2013 namens de Europese Unie over TTIP. De 28 lidstaten van de EU gaven een mandaat aan de Europese Commissie voor deze onderhandelingen. Als de Europese Commissie tot een akkoord komt met de VS, dan moeten de lidstaten (de Raad) en het Europees Parlement akkoord gaan met het eindresultaat voordat het verdrag in werking kan treden. Cecilia Malmström, eurocommissaris voor Handel, moet zich dus verzekeren van voldoende steun van de lidstaten en het Europees Parlement tijdens de onderhandelingen. Het Europees Parlement stemde in 2012 nog tegen het ACTA-verdrag nadat er een verdragstekst voorlag.

In deze context stemt de Handelscommissie van het Europees Parlement over de TTIP-resolutie. De stemming kan via livestream gevolgd worden op de website van het Europarlement. Als de resolutie een meerderheid haalt, komt de resolutie vervolgens in het gehele Europarlement ter stemming. De standpunten van andere vakcommissies die niet door de commissie Handel zijn overgenomen, kunnen dan eventueel opnieuw in stemming worden gebracht. Ook kunnen onderdelen van de resolutie alsnog uit de tekst gestemd worden.

Wat zijn de stemverhoudingen in de Handelscommissie?

In de commissie INTA zitten 41 Europarlementariërs van verschillende politieke groepen.

  • 13 EPP, christendemocraten: (overwegend positief over TTIP en ISDS)
  • 10 S&D, sociaaldemocraten: (overwegend positief over TTIP maar kritisch op onderdelen. Onduidelijk in hoeverre ze een hervormde variant van ISDS zouden kunnen steunen).
  • 4 ECR, conservatieven: (positief over TTIP en ISDS)
  • 4 ALDE, liberalen: (positief over TTIP en ISDS)
  • 3 GUE, links: (wijst TTIP en ISDS af)
  • 3 EFDD, vijfsterrenbeweging en UKIP (Italianen tegen TTIP en ISDS)
  • 2 Groenen: (wijzen TTIP en ISDS af)
  • 2 Niet-ingeschrevenen: (Wijzen TTIP en ISDS af)

Wat zijn de meest controversiële onderdelen van de resolutie?

Geschillenbeslechting tussen staten en investeerders: ISDS

ISDS is veruit het meest controversiële onderdeel van TTIP. Door alle ophef hierover voelde eurocommissaris Malmström en ook veel ministers waaronder de Nederlandse minister Ploumen zich genoodzaakt om het oorspronkelijke plan voor ISDS opnieuw te bezien. Zij hebben een 'gemoderniseerde' variant van ISDS voorgesteld waarbij onder andere de onafhankelijkheid van rechters, het recht om te reguleren in het publiek belang, en transparantie beter gegarandeerd zouden zijn. Een groot deel van het Europees Parlement (zo ook GroenLinks) blijft echter sceptisch over ISDS en vindt dat geen enkele vorm van ISDS in het verdrag zou moeten worden opgenomen. Buitenlandse investeerders zouden dan net als binnenlandse investeerders de gewone rechtsgang moeten bewandelen van de VS en de EU om eventuele geschillen aan te kaarten. Het is mogelijk dat de commissie INTA een passage in de resolutie opneemt die zich duidelijk tegen iedere vorm van ISDS in TTIP uitspreekt. In dat geval wordt het voor Malmström bijna onmogelijk om toch een hervormde vorm van ISDS met de VS te onderhandelen. Aangezien de VS ISDS een zeer belangrijk onderdeel van TTIP vindt, zou dit de kansen op een akkoord tussen de EU en de VS aanzienlijk verkleinen.

Voor GroenLinks is ISDS een van de grootste bedreigingen voor de democratie die TTIP bevat. Het geeft grote bedrijven een machtig wapen waarmee ze overheden kunnen dreigen met schadeclaims als hun investeringen geraakt worden door wetgeving in het algemeen belang.

Liberalisering van diensten

Er is binnen het Europees Parlement veel scepsis over de benadering in de onderhandelingen om alle diensten die niet expliciet in het verdrag genoemd worden, als geliberaliseerd te beschouwen: een zogenaamde 'negative list' van diensten die expliciet uitgezonderd zijn van liberalisering. Dit zou de ruimte van overheden kunnen inperken om private diensten terug te brengen in publieke handen of nieuwe sectoren in de toekomst al dan niet publiek vorm te geven. De INTA-commissie neemt mogelijk een passage aan die vraagt om in TTIP expliciete provisies op te nemen die overheden volledige vrijheid geeft om publieke diensten te behouden en nieuwe diensten publiek vorm te geven.

Samenwerking op het vlak van regelgeving: Regulatory cooperation

De Europese Commissie wil technische handelsbelemmeringen opheffen door Europese en Amerikaanse regelgeving beter op elkaar af te stemmen. Dit voornemen levert veel zorgen op, omdat het lastig te bepalen is wat precies een technische standaard is en wat grotere politieke gevolgen heeft. Regulatory cooperation zou ertoe kunnen leiden dat wetgeving vooraf gescreend moet worden op de handelseffecten. Dit kan ertoe leiden dat milieunormen, sociale normen of mensenrechten op een tweede plan worden geplaatst. Bovendien biedt regulatory cooperation belangengroepen veel mogelijkheden om wetgeving te beïnvloeden of zelfs te voorkomen. Dan ontstaat het risico dat politieke debatten niet langer in parlementen gevoerd worden, maar in minder transparante fora waar sectorbelangen zwaar vertegenwoordigd zijn. Er zijn aanwijzingen dat handelsverdragen nu al een remmend effect hebben op wetgeving.

Financiële dienstverlening

De EU en de VS hebben de ambitie uitgesproken om hun financiële markten hechter te integreren. GroenLinks vreest dat financiële regulering hierdoor zal worden afgezwakt. De invloed van de financiële sector op wetgeving is nu al veel te groot. Door financiële regelgeving ook onderdeel te maken van regulatory cooperation krijgt de financiële sector nog meer mogelijkheden om belangrijke financiële wetgeving af te zwakken zoals kapitaaleisen voor banken, de aanpak van flitshandel of het verbieden van gevaarlijke financiële producten. Dergelijke regels zouden dan als het afschermen van de markt kunnen worden geïnterpreteerd terwijl ze dienen om de financiële stabiliteit te garanderen en een nieuwe financiële crisis te voorkomen of consumenten te beschermen. Deze vrees wordt gedeeld door sommige andere fracties. De stemming moet uitwijzen hoe kritisch het Europees Parlement zich hier zal opstellen.

Gegevensbescherming en intellectueel eigendom

Het Europees Parlement zal waarschijnlijk tekst aannemen die oproept op de uitzondering van gegevensbescherming van het TTIP-akkoord zodat de EU de volledige vrijheid behoudt om wetgeving op dit terrein vorm te geven. De stemming moet ook uitwijzen of het Europees Parlement ervoor zal pleiten om het onderhandelingshoofdstuk over intellectueel eigendom uit de TTIP-onderhandelingen te halen.

Openbare aanbesteding

Er lijkt een meerderheid in het Europees Parlement te zijn voor het openen van openbare aanbestedingsprocedures aan beide kanten van de oceaan. Hierdoor zouden Europese bedrijven ook kunnen meedingen bij Amerikaanse overheidsopdrachten. Echter wil het Europarlement waarschijnlijk wel garanties dat niet alleen de prijs, maar ook kwaliteitseisen een belangrijke rol kunnen blijven houden in de selectie van aanbieders.

Hygiëne, voedselveiligheid, dierenwelzijn (cosmetica, pesticiden, chemische producten)

Het Europees Parlement wil dat de EU het voorzorgsbeginsel kan blijven hanteren. Wanneer wetenschappelijke gegevens geen uitsluitsel geeft over de veiligheid van producten, kunnen die in de EU worden verboden. In de VS geldt dit principe niet. Het is te verwachten dat de Handelscommissie hier een duidelijke oproep voor het behoud van dit principe zal doen.

Energie

Naar verwachting zal het Europarlement erop aandringen dat TTIP geen invloed mag hebben op democratische besluitvorming over het wel of niet winnen van bepaalde energiebronnen zoals schaliegas.

Gerelateerde content