OPINIE - De financiële markten beuken het er ongenadig in dezer dagen: een muntunie kan niet zonder een economische unie. De houtje-touwtjemaatregelen waarmee Europese regeringen proberen uitbreiding van de schuldencrisis te voorkomen overtuigen niet. De taboes op euro-obligaties en Europese belastingen moeten van tafel om de crisis te overwinnen, stelt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout.

Europese ministers wijzen er graag op dat de eurozone er beter voorstaat dan de Verenigde Staten of Japan: onze overheidsschulden zijn lager. Toch richt het wantrouwen en de speculatiedrift van de financiële markten zich vooral tegen Europa. Dat onderstreept dat de schuldencrisis in de eerste plaats een politieke crisis is: het ontbreekt aan vertrouwen dat de eurolanden gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor het wegwerken van hun schulden.

Euro-obligaties

De slimste en goedkoopste manier om dat vertrouwen te vestigen is door een deel van de nationale staatsleningen te vervangen door Europese leningen. Met deze euro-obligaties mogen de eurolanden niet alle staatsschuld herfinancieren, maar slechts dat deel van hun schuld dat onder de limiet van het Stabiliteitspact ligt: maximaal zestig procent van het bruto nationaal product. Dankzij garanties van alle eurolanden kunnen euro-obligaties de triple-A-status verkrijgen. Ook hun uitstekende verhandelbaarheid zorgt ervoor dat de rente laag zal liggen, mogelijk zelfs lager dan de vergoeding die Nederland nu moet betalen voor zijn staatsleningen.

Daarentegen zullen de meeste eurolanden een veel hogere rente moeten betalen voor het deel van hun schuld dat zij niet via de EU kunnen financieren. Zo krijgen zij een sterke prikkel om hun staatsschuld terug te dringen. Euro-obligaties combineren schaalvoordelen, solidariteit en begrotingsdiscipline.

Euro-obligaties kunnen nog op een andere manier worden ingezet: ter verlichting van de schuldenlast van probleemlanden. De EU kan beleggers uitnodigen om bijvoorbeeld Griekse obligaties tegen marktwaarde in te ruilen voor euro-obligaties. Zij lijden dan verlies, maar krijgen er zekerheid voor terug. Euro-obligaties kunnen ook worden aangewend om toekomstgerichte investeringen te bevorderen in de landen waar de economie nu krimpt door harde bezuinigingen. Zo komt er licht aan het einde van de tunnel voor de geplaagde Grieken en Portugezen.

De inzet van euro-obligaties als reddingsboei voor landen die onder hun schulden dreigen te bezwijken vereist strikte voorwaarden. Net als bij het huidige - te beperkte - euronoodfonds zullen landen die een beroep doen op Europese steun een groot deel van hun soevereiniteit moeten inleveren. Zij komen, net als Griekenland, onder curatele. Het moet voor alle landen duidelijk zijn dat het afwentelen van schulden op het Europese collectief geen gemakkelijke uitweg biedt.

Financiële transactietaks

Terwijl de schuldencrisis steeds meer landen dreigt te besmetten, vermorsen de Europese regeringen kostbare tijd met gesteggel over de bijdrage van beleggers aan de redding van Griekenland. Er is een eenvoudiger manier om de financiële wereld aan te slaan voor haar rol in de crisis: een financiële transactietaks. Een heffing op alle transacties tussen banken, verzekeraars en beleggers in de eurozone kan 200 miljard euro per jaar opleveren. Bovendien remt zo'n heffing speculatie af. Dat is het voordeel boven een nationale bankenbelasting.

Meer dan ooit heeft Europa leiders nodig die over hun schaduw heen springen. Zij mogen euro-obligaties en Europese belastingen niet langer taboe verklaren. Deze instrumenten doen recht aan het feit dat de eurolanden voor hun welvaart en hun rol in de wereld volstrekt van elkaar afhankelijk zijn. De huidige crisis schreeuwt om een sterker Europa, om te voorkomen dat het ene euroland de andere meesleept in zijn val.

Dit opinieartikel van Europarlementariër Bas Eickhout verscheen eerder in de kranten die zijn aangesloten bij de GPD, onder andere De Gelderlander, BN/De Stem, De Twentsche Courant/Tubantia en het Noord-Hollands Dagblad.