“Polen ontworstelde zich na de val van de Muur aan een totalitair regime en werd een democratie land in een Unie van democratische landen. Het is onze plicht als Europeanen om te voorkomen dat de fundamentele rechten van Poolse burgers nu weer worden aangetast.”

Europarlementariër Judith Sargentini schreef mee aan de resolutie die het Europarlement woensdag aannam. Daarin besluit het om onderzoek te doen of Polen het stemrecht in Europa kan worden ontnomen. 

Sinds het aantreden van de nieuwe Poolse regering in het najaar van 2015 is de democratie en rechtsstaat in het land steeds verder achteruit gegaan. Nieuwe wetten en beleid ondermijnen de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en beknotten fundamentele rechten zoals het recht op vereniging, persvrijheid, het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. 

Verantwoordelijkheid

“Dat de nieuwe regering de verkiezingen met een enorme meerderheid won, geeft het juist extra verantwoordelijkheid”, stelt Sargentini. “Het respecteren van de rechten van de mensen die niet op je stemden, hoort daar bij.”

De lijst aan inbreuken op de grondrechten wordt steeds langer: Vluchtelingen aan de grens met Wit-Rusland krijgen geen recht op asiel en de kap van het Białowieża-woud, laatste oerbos van Europa, gaat gewoon door, ondanks een uitspraak van de Europese rechter. “Ik maak me zorgen over de de afbraak van de Poolse rechtsstaat. Deze trend moeten we stoppen.”

Fundamentele rechten

De situatie in Polen toont aan hoe belangrijk het is om landen te blijven beoordelen op fundamentele rechten, niet alleen wanneer ze als nieuw land toetreden, maar ook als ze al lang lid van de EU zijn, aldus Sargentini. De Europese Commissie praat al bijna twee jaar met de Poolse regering, maar durft vooralsnog niet de laatste stap te zetten in dat proces: het inroepen van de procedure om Polen het stemrecht in de Raad van Europese ministers te ontnemen.

Ook andere EU-landen spreken Polen niet aan. “Een democratie in verval schreeuwt om snelle reactie”, stelt Sargentini. We zien aan Polen dat de jarenlange gesprekken weinig nut hebben. Integendeel, de Poolse regering gaat verder met het uithollen van de democratie en rechtsstaat. “Onze gezamenlijke Europese normen en waarden staan op het spel als EU-landen zich niets aantrekken van fundamentele rechten en uitspraken van de Europese rechter. Dat is zeer gevaarlijk. Dan is het dus tijd om maatregelen te nemen.”

Europarlementariërs vragen nu de parlementscommissie Burgerlijke Vrijheden een onderzoek te starten, zoals dat Sargentini dat nu uitvoert voor Hongarije.