Als het aan de milieucommissie van het Europees Parlement ligt, dan gaat de Europese afvalwetgeving gaat flink op de schop. “Het storten van afval is niet meer van deze tijd”, stelt Europarlementariër Bas Eickhout. “Het zit boordevol grondstoffen die opnieuw gebruikt kunnen worden.” Ook het verbranden van afval wil de milieucommissie aan banden leggen. “Dit heeft flinke gevolgen voor Nederland. Ons land is verslaafd aan afvalverbranding.”

De milieucommissie van het Europees Parlement stemde dinsdag over de afvalzijde van het voorstel over circulaire economie dat eurocommissaris Frans Timmermans eind 2015 in afgezwakte vorm lanceerde. Eickhout: “Het Europees Parlement gaat grotendeels terug naar de voorstellen van Timmermans’ voorganger en scherpt het op een aantal punten zelfs verder aan.”

De wetgeving over de circulaire economie is veelomvattend. Eickhout: “We herzien vier wetten tegelijkertijd.” Het gaat om uitgewerkte regels over hoe lidstaten en producenten om moeten gaan met elektronisch afval, giftig afval, verpakkingen, voedselresten, afvalsortering, stortplaatsen en nog veel meer. “Het zal een paar uur duren voordat we over alle wijzigingsvoorstellen gestemd hebben.”

Stoppen met dumpen van afval

Eickhout is met name te spreken over de vrijwel volledige uitfasering van het dumpen van afval: “In 2030 mag nog maar vijf procent van ons huishoudelijk afval in stortplaatsen verdwijnen. Dat is ambitieus. Helemaal omdat het gecombineerd is met een hogere doelstelling voor het recyclen van afval (70 procent). Zo voorkom je dat lidstaten al het afval gaan verbranden en je van de regen in de drup terecht komt.”

De ambitieuze doelstelling heeft gevolgen voor Nederland, stelt Eickhout: “We verbranden het overgrote deel van al ons restafval. En importeren zelfs afval uit andere landen.” Dat laatste wordt straks ook minder. Lidstaten moeten meer afval gaan sorteren, en als het eenmaal gesorteerd is, mag het straks niet meer verbrand worden. “Kortom, ook Nederland moet aan de bak om de economie meer circulair te maken.”

Na de stemming van dinsdag volgt een plenaire stemming in maart. De uitkomst van die stemming vormt het onderhandelingsmandaat van het Europees Parlement. De tekst van de milieucommissie is echter zo breed gedragen dat er geen grote veranderingen worden verwacht. Nadat ook de lidstaten hun positie hebben ingenomen, kunnen de onderhandelingen voor de uiteindelijke wetsteksten beginnen.

De belangrijkste voorstellen van de milieucommissie

  • Van het huishoudelijk afval moet 70 procent worden gerecycled in 2030. Daarnaast wordt de rekenmethode voor gerecycled afval aangescherpt: nu wordt dat nog berekend aan de hand van het afval dat gescheiden wordt opgehaald, straks wordt echt gekeken naar daadwerkelijk gerecycled afval.
  • In 2030 mag nog slechts 5 procent van het afval in stortplaatsen verdwijnen. Afval dat gescheiden is opgehaald of recyclebaar of composteerbaar is, mag niet worden gestort.
  • Van al het afval van verpakkingsmateriaal moet in 2025 moet 70 procent en in 2030 80 procent gerecycled worden.
  • Er komt een (niet bindende) reductiedoelstelling voor voedselverspilling van 30 procent in 2025 en 50 procent in 2030. Daarnaast komt het Europees Parlement ook met een wettelijke definitie van voedselverspilling die het volledige productieproces omvat.
  • Er komen een (niet bindende) reductiedoelstelling voor zwerfvuil dat in zee terecht komt van 30 procent in 2025 en 50 procent in 2030.
  • De deur voor een doelstelling voor het recyclen van bouwafval in 2025 gaat op een kier.
  • Op het residu van het sorteringsproces na, mag afval nadat het gesorteerd is niet meer verbrand worden.
  • EU-landen worden verplichte zich aan een ‘afvalhiërarchie’ te houden: voorkomen, hergebruiken, recyclen, verbranden, storten.
  • Er komt een sterke nadruk op het voorkomen van het ontstaan van afval, onder andere door geplande veroudering aan te pakken, met een optie voor een afvalpreventiedoelstelling in 2025.
  • EU-landen moeten meer gaan doen om hergebruik van materialen te stimuleren, bijvoorbeeld door statiegeldsystemen verder uit te breiden.
  • Uitvluchten voor EU-landen om afval niet gesorteerd op te hoeven halen, zijn weggehaald. Enkel in gevallen waar het bewezen beter is voor het milieu, kan van het gesorteerd ophalen van papier, metaal, plastic, glas en afvalolie worden afgezien. Het Europees Parlement wil daar nu ook biologisch afval aan toevoegen. Vanaf 2020 moet ook giftig afval en textiel gesorteerd worden opgehaald.
  • Er komen aangescherpte eisen rondom giftig afval, zo mogen giftige stoffen niet gebruikt worden als alternatieven voorhanden zijn.
  • Er komt een uitgebreide lijst met maatregelen die lidstaten kunnen nemen om de circulaire economie te bevorderen, zoals duurzame aanbesteding door overheden.
  • Er komt een herziening van de Ecodesign-richtlijn om het uit te bereiden naar alle productgroepen en die gaat naast energie-efficiëntie ook grondstoffen-efficiëntie omvatten.
  • EU-landen moeten meer verantwoordelijkheid bij producenten neer gaan leggen voor de afvalfase van hun producten.