Vorige maand besloot parlementsvoorzitter Martin Schulz op het laatste moment om een stemming over vrijhandelsverdrag TTIP uit te stellen. Voor woensdag staat het rapport over de onderhandelingen tussen Europa en de Verenigde Staten opnieuw op de agenda, deze keer met twee compromisamendementen die de keuze voor of tegen investeringsbescherming ISDS op scherp zetten.

Uitstel van de stemming

Schulz besloot vorige maand op het laatste moment om de stemming over TTIP uit te stellen. De 116 ingediende amendementen zouden de stemming te complex maken. Na overleg met de Duitse sociaaldemocraat Bernd Lange die rapporteur op dit dossier is, besloot Schulz de amendementen terug te verwijzen naar de Handelscommissie van het Europees Parlement. Die moest opnieuw over de toelaatbaarheid van alle amendementen oordelen. Op 29 juni besloot de Handelscommissie toch alle 116 amendementen plenair in stemming te brengen. Ondanks het uitstel van de stemming door Schulz zal het volledige Europees Parlement dus over precies dezelfde tekst en amendementen stemmen.

De achterliggende reden achter het uitstel

De echte reden voor het uitstel had weinig of niets te maken met de hoeveelheid amendementen die was ingediend, maar met onenigheid over het meest controversiële onderdeel van TTIP: het beslechten van geschillen tussen staten en investeerders (ISDS). Het was onduidelijk of de tekst die voorlag een duidelijke meerderheid van zowel sociaaldemocraten als christendemocraten, conservatieven en liberalen zou halen. De kans bestond dat ISDS in een amendement zou worden afgewezen of dat er een onduidelijke tekst zou zijn aangenomen. Daardoor zou het zelfs kunnen dat er geen meerderheid zou zijn voor de uiteindelijke tekst over TTIP. Schulz verklaarde dat dit onderwerp te belangrijk was om het risico te lopen dat het Europees Parlement een onduidelijk standpunt of zelfs helemaal geen standpunt zou uitdragen.

Een nieuwe compromistekst

Door de stemming uit te stellen kochten de hoofdrolspelers in de sociaaldemocratische fractie tijd om tot een nieuwe compromisformulering te komen die hen meer zekerheid op een stabiele meerderheid zou moeten geven. Vorige week bereidde Schulz een nieuw compromis voor met christendemocraten, conservatieven en liberalen. Dit compromis luidt als volgt:

[The European Parliament recommends] "to ensure that foreign investors are treated in a non-discriminatory fashion while benefitting from no greater rights than domestic investors, and to replace the ISDS-system with a new system for resolving disputes between investors and states which is subject to democratic principles and scrutiny where potential cases are treated in a transparent manner by publicly appointed, independent professional judges  in public hearings and which includes an appellate mechanism, where consistency of judicial decisions is ensured,  the jurisdiction of courts of the EU and of the Member States is respected and where private interests cannot undermine public policy objectives;"

Dit amendement lijkt in eerste instantie kritisch over ISDS, maar stemt precies overeen met wat eurocommissaris Cecilia Malmström en een meerderheid van de Europese ministers wil: proberen om ISDS te hervormen om het vervolgens in TTIP op te nemen. GroenLinks en een aanzienlijk deel van het Europees Parlement zien echter geen enkele reden om welke vorm van ISDS dan ook in TTIP op te nemen en willen dat het Europees Parlement zich duidelijk uitspreekt tegen het opnemen van ISDS in TTIP.

Om het Europees Parlement een kans te bieden om toch over een echte afwijzing van ISDS te stemmen doen de Europese Groenen een ultieme poging door een alternatieve compromistekst in te dienen die als volgt luidt:

[The European Parliament recommends] "to ensure that foreign investors are treated in a non-discriminatory fashion and have a fair opportunity to seek and achieve redress of grievances, while benefiting from no greater rights than domestic investors; to oppose the inclusion of ISDS in TTIP, as other options to enforce investment protection are available, such as  domestic remedies; in the medium term, a public international court could be an appropriate means to address investment disputes."

De stemprocedure

Regel 174.4 van het regelement van het Europees Parlement biedt de mogelijkheid om vlak voor de stemming een nieuw compromis in te dienen, mits de parlementsvoorzitter daar toestemming voor geeft. Als een meerderheid van Europarlementariërs daar bezwaar tegen maakt, komt het amendement niet in stemming. Als er geen bezwaar wordt gemaakt, komen deze nieuwe compromisamendementen als eerste in stemming. Als die een meerderheid haalt, vervallen alle oorspronkelijke amendementen op dit onderdeel. Het is onduidelijk wat er gebeurt als er twee verschillende compromisteksten op tafel liggen. Hoogstwaarschijnlijk zal  Schulz er voor zorgen dat zijn eigen compromis als eerste wordt gestemd, zodat een deel van zijn eigen sociaaldemocratische fractie kan instemmen met een tekst die de Europese Commissie een mandaat geeft om ISDS in TTIP op te nemen, zonder data zij expliciet tegen een verwerping van ISDS hoeven te stemmen.

Communicatie

De verdeelde sociaaldemocraten proberen in hun communicatie te claimen dat ze ISDS om zeep helpen: S&D signs death certificate for ISDS in TTIP. In werkelijkheid verzorgen zij de meerderheid voor het mandaat aan Malmström om een hervormde variant van ISDS te onderhandelen met de VS. Uit de stemming zal blijken hoeveel van de sociaaldemocratische Europarlementariërs hun medewerking verlenen aan deze communicatielijn.