Vijftien jaar geleden werd het principe van marktwerking in de zorg geïntroduceerd. Concurrentie tussen zorgverzekeraars en tussen zorgaanbieders werd het leidend principe met als doel betere zorg voor minder geld. Maar het systeem bemoeilijkt samenwerking, vertrouwen in de zorgverlener en het delen van innovaties en goede voorbeelden.
Tweede Kamerlid Corinne Ellemeet. “Door de zorg grotendeels aan de markt over te laten loopt het kabinet nu continu achter de feiten aan. Daarom zijn fundamentele wijzigingen nodig.”
Tijdens de corona-uitbraak in het voorjaar moest de zorg overgaan in crisisstand en werd op veel onderdelen het marktdenken losgelaten. Alle partijen in de zorg - van ziekenhuizen tot wijkverpleegkundigen – gingen samenwerken om de patiëntenstroom aan te blijven kunnen. Zo werden er in recordtijd regionale overleggen opgezet om patiënten en medische middelen zo goed mogelijk te verdelen en lieten zorgverzekeraars verantwoordingseisen los waardoor er meer tijd ontstond om zorg te leveren.
“Het was een doorkijkje naar wat mogelijk is als we mensen voorop zetten in plaats van geld. Als we zelf invloed houden op het systeem voor ons te laten werken, in plaats van andersom, zijn fundamentele wijzigingen nodig.”
Meer waardering voor zorgverleners
Om de problemen in kaart te brengen en ideeën voor een nieuw systeemontwerp te doen, sprak Ellemeet met tientallen zorgverleners en bracht ze bezoeken aan verschillende zieken-, verzorgings- en verpleeghuizen. “De zorg staat voor enorme uitdagingen met een groeiend personeelstekort en een vergrijzende samenleving. Overal is het verhaal hetzelfde: haal marktwerking uit de zorg. Dan kom je tot meer samenwerking, meer investeringen in gezondheid, minder wachtlijsten in de GGZ, meer waardering voor zorgverleners.”
In de zorgvisie doet GroenLinks voorstellen voor fundamentele wijzigingen. Zo wil de partij dat een nieuw kabinet komt met een landelijk plan voor de indeling van ziekenhuiszorg en een akkoord sluit met gemeenten en woningcorporaties voor de bouw van passende woningen voor ouderen, waar nu een groot tekort aan is.
GroenLinks stelt voor om:
- Private zorgverzekeraars om te vormen tot publieke zorgfondsen. Maak regionale zorgtafels waar zorginstellingen één vast set afspraken - in plaats van afspraken per verzekeraar - maken om samenwerking makkelijker te maken en de registratielast van zorgverleners te minimaliseren. Zo is niet de eigen bedrijfsvoering, maar samenwerken voor het publieke belang het uitgangspunt van zorgverzekeraars.
- GGZ-instellingen een vast budget per regio te geven en winstuitkeringen in de GGZ af te schaffen. Zo gaan instellingen gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen om de best passende behandeling te vinden voor patiënten en loont het niet meer patiënten met complexe problemen te mijden en zo wachtlijsten te creëren.
- De productie van medicijnen terug te brengen naar Europa en strengere eisen te stellen aan grote farmaceutische multinationals. Ook moet Nederland in EU-verband meer gaan investeren in onderzoek naar- en de ontwikkeling van medicijnen en zich inzetten voor een detectiesysteem van infectieziekten om zo de weerbaarheid van het zorgsysteem te versterken.
Ellemeet: “Dit systeem maakt de zorg duur, want het stimuleert productie. Het is ontoereikend voor complexe patiënten, want het maakt in behandeling nemen van simpeler zorgvragen financieel aantrekkelijk. En het is demotiverend voor zorgverleners, want er is weinig ruimte voor autonomie en veel tijd gaat verloren aan administratie. Dat moet en kan anders.”
