Na het lezen van gelekte voorstellen voor een handelsakkoord tussen Japan en de EU concluderen de GroenLinksers Bas Eickhout (Europees Parlement) en Isabelle Diks (Tweede Kamer) dat Europa niet lijkt te leren van kritiek op eerdere handelsverdragen. Greenpeace publiceerde vrijdag de onderhandelingsteksten voor het JEFTA-akkoord.

Eickhout en Diks hebben geen problemen met handel tussen de EU en Japan, maar stellen dat dit niet ten kosten mag gaan van duurzaamheid of gezondheidseisen. Volgens hen laten deze voorstellen zien dat dit soort verdragen helaas nog altijd in het teken staan van deregulering en vrijhandel. Daarmee dienen ze vooral het belang van grote bedrijven in plaats die van mens en milieu.  

Standaarden voor mens en milieu

Eickhout stelt vast dat de insteek vooral zoveel en zo goedkoop mogelijke vrijhandel is in plaats van het verbeteren van de standaarden voor mens en milieu: Typerend is het onderdeel duurzaamheid, waar elk artikel begint met ‘de partijen erkennen het belang van’. Dat staat in schril contrast met de andere onderdelen die keiharde verplichtingen stellen over bijvoorbeeld handelstarieven.

Volgens Eickhout laten de vage bewoordingen rond duurzaamheid zien dat het geen prioriteit heeft. “Dat wordt nog eens onderstreept doordat de partijen wel verplicht worden om technische handelsbeperkingen – lees regels voor milieu of gezondheidsrisico’s – tegen het licht te houden.”

Democratisch tekort

Diks verbaast zich dat wederom het democratisch proces beperkt is. “Het onderhandelingsmandaat is wederom niet openbaar, de gesprekken vinden plaats achter gesloten deuren en de parlementen mogen aan het einde slechts ja of nee zeggen.” Volgens Diks laten de perikelen rond CETA en TTIP juist zien dat het van belang is om parlementen, ngo’s en burgers mee te nemen in het proces.

“Globalisering raakt ons allemaal, in positieve en negatieve zin. Ik vind dat wij als politiek de vinger aan de pols moeten kunnen houden of we de verliezers van de globalisering tot een absoluut minimum kunnen beperken.” Diks wijst op onder andere kleinere boeren en bedrijven die niet tegen de prijzen van massaproductie op kunnen.

Investeringsbescherming

Ook de beruchte investeringsbescherming (ISDS of ICS) is weer terug te vinden in deze conceptteksten. Europa zet weliswaar in op een modernere variant, maar aangezien beide landen een prima functionerende rechtsstaat zijn is het onnodig.

Eickhout: “Wederom tuigen we hier een apart rechtssysteem op waar burgers of overheden geen gebruik van kunnen maken. Slechts buitenlandse investeerders kunnen dit gebruiken om hun belangen te beschermen.” Bovendien wordt in dit verdrag weer een apart gremium ingesteld dat na besluitvorming nog zaken aan het verdrag kan toevoegen. Het gaat namelijk om een zogenaamd ‘levend verdrag’. Diks: “Dat kan dus betekenen dat zonder democratische controle handelsministers wijzigingen kunnen doorvoeren. Dat lijkt mij zeer onwenselijk.”