Europarlementariër Judith Sargentini maakt zich zorgen over de verdere uitholling van de Poolse rechtsstaat. Ondanks nieuwe dubieuze wetten over de Poolse betrokkenheid bij de holocaust, over abortus en over demonstraties bij de komende klimaattop, blijft het aan de kant van de EU-landen stil.

Het Europees Parlement debatteerde woensdagmiddag over het initiatief van de Europese Commissie om een zogenaamde artikel 7-procedure te starten. Die heeft als uiterste consequentie dat Polen het stemrecht ontnomen kan worden. Maar voorlopig weigeren de EU-lidstaten om te stemmen over de kwestie.

EU-landen

Sargentini vindt het tijd dat de lidstaten tot actie over gaan. “Terwijl de EU-landen zich al die tijd al zitten te bedenken hoe zij willen omgaan met de situatie, wordt de lijst met zorgen alsmaar langer en situatie nijpender. Eurocommissaris Frans Timmermans verdient steun van lidstaten om Polen tot de orde te roepen.”

In de afgelopen twee jaar perkte de Poolse regering de rechterlijke macht in, tastte het fundamentele rechten van burgers aan en legde het media aan banden gelegd. De Europese Commissie voelde zich genoodzaakt om voor het eerst een artikel 7-procedure te starten om de democratie en de rechtsstaat van een EU-land te beschermen tegen verdere aantasting door politiek wanbestuur.

Nieuwe zorgen

De stappen van de Europese Commissie weerhielden de Poolse regering er niet van om nog extra wetten in te voeren die de rechtsbescherming ingrijpend ondermijnen:

  • De regering wil abortus in medische gevallen wanneer de foetus een aanzienlijke handicap of ziekte heeft, verbieden. “Terwijl 96 procent van de abortussen die nu legaal worden uitgevoerd vanwege deze reden worden gedaan,” aldus Sargentini.
  • Daarnaast nam het Poolse parlement vorige maand een wet aan die beschuldigingen tegen Polen of de Poolse bevolking van medeplichtigheid aan misdrijven tijdens de Tweede Wereldoorlog strafbaar maken. Sargentini: “Ik hoef niet uit te leggen waarom dit de vrijheid van meningsuiting en academische vrijheid ernstig aantast. Los van het morele oordeel wat je hierover kunt hebben.”
  • Verder stemde het parlement vorige maand in met een wet over de organisatie van de volgende klimaattop die eind dit jaar in Polen plaatsvindt. Spontane demonstraties tijdens de top worden verboden en de Poolse politie mag alle persoonlijke gegevens van alle deelnemers - van vrijwilliger tot staatshoofd - van de top worden verzamelen, bewaren en verwerken zonder instemming van de persoon in kwestie. Sargentini deelt de zorgen van een aantal maatschappelijke organisatie over de wet die direct de klimaattop raakt. “Dit staat op gespannen voet met het recht op vereniging en databescherming en beperkt in grote mate de vrijheid van demonstratie.”

Het Europarlement nam in november vorig jaar al een resolutie aan waarin het duidelijk maakte zelf een artikel 7-procedure te willen starten, en stemt morgen over een resolutie waarin het de Commissie ondersteunt in deze stap. Op de drie genoemde punten dient Sargentini amendementen in om ze mee te laten nemen in de afwegingen.

Update donderdag: Het Europarlement nam de drie aanvullingen van Sargentini niet over. Bij de stemming over het amendement over de holocaust staakten de stemmen met 273 voor en 273 tegen. Opvallend details was dat de VVD-Europarlementariërs zich onthielden van stemming.

Maatregelen

Het Europarlement wil dat de EU-landen snel met maatregelen komen. Sargentini: “Wanneer landen lid worden van de EU dan moeten zij zich houden aan onze gedeelde basisregels. Dat is: een eerlijke democratie, een onafhankelijke rechterlijke macht, het garanderen van fundamentele rechten. Het is nu aan de Europese regeringsleiders om die basisregels ook te handhaven als een land al lid is van de Europese Unie. De vraag is dan ook wat gaan Europese regeringsleiders nu doen om de Poolse democratie en rechtsstaat te redden?”

Namens het Europarlement leidt Sargentini een onderzoek naar een artikel 7-procedure voor Hongarije - haar rapport zal dit voorjaar verschijnen.