Hoeveel stappen zijn er denk je nodig om kleding te produceren? Twee? Twintig? Het gemiddelde aantal zit dicht bij zes, van het planten van het katoenzaadje tot distributie in de winkel. Dat zijn niet zoveel stappen. Maar waarom kunnen kledingmerken dan vaak zo weinig over de omstandigheden waarin de kleding gemaakt is?
Toegegeven, de productieketen tot in de winkel is vaak niet zo simpel als het lijkt. Iedere aparte stap in het proces is complex, verspreid over duizenden kilometers en honderden medewerkers. Maar dit ontheft de kledingmerken natuurlijk niet van hun verantwoordelijk om in de gaten te houden hoe dit productieproces in elkaar zit. Noch ontheft het de Europese Unie van haar verantwoordelijk om bedrijven te verplichten om 'gepaste zorgvuldigheid' (due diligence) in acht te nemen.
Vrijwillig maar inconsistent
Veel kledingmerken hebben inmiddels al vrijwillig normen en regels aangenomen om hun productie groener en veiliger te maken. Maar ondanks dat dit goede stappen voorwaarts zijn, hebben we een gebrek aan consistentie: Alle afspraken zijn eenzijdig gemaakt, gaan over verschillende stappen in het productieproces en hebben betrekking op verschillende sociale of milieuregels. We hebben één consistent beleid nodig die de hele productieketen beslaat en alle mogelijke pijnpunten aanpakt.
De Europese Commissie zou op 25 april een langverwacht 'flagship initiative' voor de kledingsector presenteren, drie jaar en een dag na de ramp bij de kledingfabriek Rana Plaza. Maar, na veel debat en overleg, blijkt dat de Commissie alleen een bijeenkomst houdt. Niks meer. Er is steeds meer steun om de kledingsector op te schonen en de Europese Unie is als grootste economie na de VS in de ideale positie om dat te doen. Waarom gebeurt er dan niks?
Eigen initiatief
Sommige EU-landen namen gelukkig al wel initiatief met maatregelen op nationaal niveau. In maart sloten het Nederlandse kabinet, samen met werkgevers, werknemers en maatschappelijke organisaties, het Convenant Duurzame Kleding en Textiel. Dit vrijwillige convenant vraagt van producenten om gedetailleerde verslaglegging van misstanden en mogelijke schendingen van mensenrechten in de hele productieketen. De producenten moeten ook aan de slag om gevaarlijkste situaties bij de productie van kleding aan te pakken. Helaas laat het convenant deze analyses niet checken door een onafhankelijke instantie, maar zal de organisatie van het convenant zelf af en toe steekproeven nemen. Het convenant bespreekt zaken als minimumloon en vrijheid om vakbonden te vormen, maar het ontbreekt aan concrete – verplichte – doelen die gehaald moeten worden.
Ook Frankrijk heeft een nieuwe wet voorgesteld. Daarin moeten multinationals met meer dan vijfduizend werknemers in Frankrijk of meer dan tienduizend werknemers wereldwijd zich houden eisen van due diligence. De wet wordt nu besproken door het parlement, maar als die aangenomen wordt, dan moeten de bedrijven een plan omstellen voor due diligence, waarin ze schrijven hoe ze mensenrechtenschendingen, corruptie en schade aan milieu en volksgezondheid voorkomen. Als bedrijven daar niet aan voldoen, dan kunnen ze een boete krijgen van maximaal tien miljoen euro.
Het Franse parlement vroeg vorig jaar al aan de Europese Unie om wetgeving aan te nemen om deze corporate responsibility in te voeren. Het lijkt me evident dat schendingen door multinationals het beste op Europees en internationaal niveau aangepakt kunnen worden. Dankzij een initiatief van de Groenen werkt het Franse parlement nu aan een coalitie met andere EU-parlementen die de Europese Commissie oproept om actie te ondernemen.
De Europese Unie neemt, op mijn initiatief, al stappen om due diligence in te voeren voor conflictmineralen, een sector met veel misbruik. In het Europees Parlement kreeg ik steun voor mijn voorstel om regelgeving die bedrijven verplicht om langs de hele productieketen transparant te zijn, zodat we er zeker van weten dat je via mineralen geen gewapende conflicten steunt.
De wetgeving op het gebied van conflictmineralen laat zien hoe het ook voor de kledingindustrie moet. Wij van de Europese Groenen roepen de Europese Unie op om snel met bindende maatregelen te komen voor de producenten van kleding, zodat we weten dat de kleren die we komen zijn gemaakt door mensen die een degelijk minimumloon ontvangen, die zich kunnen aansluiten bij een vakbond en die in een veilige omgeving werken.
Niemand hoeft z'n leven te riskeren voor onze kleding.