20 GroenLinks-wethouders roepen kabinet op: herzie de Participatiewet

De Participatiewet uit 2015 heeft als doel iedereen te voorzien van een redelijk inkomen en hulp om te participeren in de samenleving. Toch staat bijna een miljoen mensen die graag wil meedoen, werkloos aan de kant en vindt geen aansluiting op de krappe arbeidsmarkt. Zij krijgen niet de hulp die ze nodig hebben en worden benaderd met wantrouwen en onnodige verplichtingen, constateren de wethouders in het Manifest.

“Wij staan voor een overheid die uitgaat van vertrouwen. Een overheid die je niet opjaagt maar die je  gewoon de hulp biedt waar je recht op hebt. Vanuit die overtuiging weigeren wij al langer om de Participatiewet volledig uit te voeren. Maar dat is niet hoe het zou moeten. De Participatiewet moet worden aanpast”, aldus de wethouders in het Manifest.

In hun dagelijkse werk zoeken wethouders de marges van de wet op met maatregelen binnen hun gemeente om zo meer ruimte te creëren. Bijvoorbeeld door jongeren zonder werk snelle steun en begeleiding te geven, waardoor het risico op dakloosheid en schulden vermindert. Lucht te geven in het dagelijks leven van uitkeringsgerechtigden door toe te staan dat zij boodschappen mogen aannemen van een welwillend familielid. Een bonus toe te kennen in plaats van een boete voor een bijbaan.

Het verbaast wethouders dat dit nieuwe kabinet nog heel voorzichtig is met het aanpassen van de wet. “Rapport, na rapport, na rapport laat zien dat de huidige wet niet werkt. (…) Als wethouders zien wij dit dagelijks in de praktijk.  Waar het maar mogelijk is, doen wij het ook anders. Maar het kabinet lijkt nog steeds niet van plan de Participatiewet fundamenteel te herzien.”

De wethouders hekelen het feit dat de Participatiewet mensen zonder werk behandelt als fraudeurs. “De wet zorgt dat zij steeds weer worden vernederd met verplichtingen en strenge controles die helemaal niet bij hen passen.” Volgens de bestuurders is het ook onbegrijpelijk dat de bijstanduitkering bewezen ontoereikend is om van te leven en toch niet wordt opgehoogd. Zeker in deze tijd van grote energiearmoede, waardoor nog meer mensen in grote problemen komen. Daarnaast ervaren de wethouders nu onvoldoende ruimte om ook zelf waardevol werk te creëren, wanneer mensen zelf geen betaald werk kunnen vinden.

In het Manifest doen de wethouders concrete eisen voor verandering:

1. Behandel mensen vanuit vertrouwen

• Versoepel de bijstand, zodat een vergissing niet meteen leidt tot een terugvordering van duizenden euro’s.
• Schaf de gedwongen ‘tegenprestatie’ af
• Geef gemeenten nog deze kabinetsperiode op zijn minst structureel 0,5 miljard euro erbij om meer mensen persoonlijke begeleiding te bieden.

2. Geef iedereen basiszekerheid

• Verhoog de bijstandsuitkering met minstens 140 euro per maand, zodat mensen op zijn minst genoeg geld hebben om rond te komen (conform advies NIBUD en het Sociaal Cultureel Planbureau)
• Schrap de boete op samenwonen (de kostendelersnorm) voor iedereen,  zodat mensen niet worden gekort op hun uitkering omdat ze met iemand in huis wonen die een inkomen heeft.
• Geef mensen met een kleine spaarpot of een koophuis gewoon recht op een inkomen zonder dat eerst alles van hen wordt afgepakt.
• Maak mensen met een beperking niet langer afhankelijk van het inkomen van hun partner.

3. Garandeer dat mensen mee kunnen doen

• Vervang de tegenprestatie-banen door volwaardige aanstellingen en betaald met in ieder geval het minimumloon.
• Verruim de mogelijkheden om wat bij te verdienen naast de uitkering.
• Voer een bindend quotum in voor de overheid en grote bedrijven om mensen met een beperking aan te nemen.