Voorzitter,
Allereerst een warm welkom aan beide bewindspersonen. Ik wens ze veel lef en wijsheid, zeker in het loodzware onderwerp waar we vandaag over spreken. Sinds de grafietregens van 2018 is het incident op incident. Het laatste rapport bevestigt eindelijk de zorgen van omwonenden: de uitstoot van kankerverwekkende PAK’s en lood komen bij Tata vandaan. Ze maken mensen ziek. Ze richten gezondheidsschade aan bij kinderen. En de uitstoot is vele malen hoger dan het bedrijf registreert. Tot wel 1000 keer.
De situatie is out of control. Als overheid hebben we geen grip meer op de werkelijke uitstoot van het bedrijf, en kunnen we dus ook niet onze voornaamste taak -het beschermen van omwonenden- garanderen. We falen hier. Dit mag niet zonder consequenties blijven.
Hoe gaat de staatssecretaris zorgen dat de emissies van zeer zorgwekkende stoffen worden gerapporteerd bij een bedrijventerrein zoals Tata? Ook voor alle ongewone gevallen. En dat we structureel meten. Zodat daar adequaat op gehandhaafd kan worden. En weten we tot hoever de uitstoot van Tata rijkt? Weten we zeker dat niet ook de woonwijken in Haarlemmer Noord getroffen worden?
Klopt het dat de Roadmap+ nu weinig meer waard is, aangezien de beloftes gebaseerd zijn op de uitstoot die Tata zelf registreert? Een halvering van de uitstoot van PAK’s stelt weinig voor als maar 1 duizendste van de hoeveelheid PAK’s wordt geregistreerd. Dan is het een belofte van een half promille. Hoe gaat de staatssecretaris zorgen dat de afspraken in de Roadmap worden aangepast op basis van de uitkomsten van het RIVM-rapport, en vervolgens ook juridisch worden verankerd? Hoe kan het dat de minimalisatieverplichting voor Zeer Zorgwekkende Stoffen nog wordt geïmplementeerd, terwijl deze al jaren bestaat?
De grootste bron van uitstoot is de Kooks 2 fabriek. Deze is zo oud dat in het actieplan staat dat deze niet onder de algemene regelgeving valt. Dit kan toch niet? Welke stappen gaat het kabinet zetten om deze zo snel mogelijk te sluiten? Is productieverlaging een optie en import van Kooks? Wat zou hier de gevolgen van zijn?
“Er is alleen ruimte voor bedrijven als Tata als zij de gezondheid van omwonenden kunnen waarborgen”’ schrijft de minister. En dat kan Tata nu niet. Dus dit gaat over het bestaansrecht van het bedrijf. Tata wil een omslag maken naar groene waterstof en mikt op 2030. Dat is natuurlijk veel te laat, als je woont naast een fabriek die iedere ochtend een schoonmaakploeg moet sturen om de speeltoestellen in het speeltuintje schoon te maken. Gaat de minister van EZK garanderen dat áls er stappen worden gezet richting groen staal, dat korte termijn gezondheidswinst onderdeel van de afspraken zal zijn? En dat er harde deadlines komen voor het sluiten van de Kooks 2 en de Hoogoven 6 die ver vóór 2028 liggen. En dat er een helder eindpunt is, waarop de bestaande vergunning komt te vervalen. Tot slot voorzitter, wil ik dat de staatssecretaris en minister samen verschillende scenario’s in kaart brengen, inclusief een krimpscenario.
Voorzitter, Tata is de grootste uitstoter van CO2, stikstof en lood in Nederland. Maar het geval staat niet op zich. Dat het zo mis heeft kunnen gaan, zegt natuurlijk alles over het onderliggende systeem. Zo lees ik dat voor Zeer Zorgwekkende Stoffen, zoals de kankerverwekkende PAK’s, de minimalisatieverplichting alleen geldt als het “kosteneffectief’’ is. Dus we pakken gezondheidsschade alleen aan als het niet te veel geld kost? Bedrijven boven mensen: is dat de kern van ons milieubeleid? Er is geen recht op vervuiling, maar wel een recht op gezonde lucht en een gezonde leefomgeving. Een recht op veilig buitenspelen. Ik hoop dat de nieuwe staatssecretaris daar met lef en urgentie werk van maakt.
